De geschiedenis van het socialisme - Deel I
Door Ferdinand Domela Nieuwenhuis
- Verschenen: 1901/1902
- Bron: De geschiedenis van het socialisme, S.L. Van Looy, Amsterdam, 1901/1902
- Digitalisering: Adrien Verlee voor het Marxists Internet Archive
Dit is deel één van De geschiedenis van het socialisme. Zie hier voor Deel II en Deel III.
Redactionele noot: De geschiedenis van het socialisme is indertijd door de marxistische sociaaldemocraten van De Nieuwe Tijd vermalen als overschrijverij van het prachtige werk van H.P.G. Quack. Nu was en is dit een uniek overzichtswerk, met zeer grote kennis van zaken, humor en liefde geschreven. Quack heeft voor zijn boek (6 delen) half Europa afgereisd om allerlei materiaal bij oude militanten thuis te raadplegen. Het is daarom ook internationaal een uniek werk. Het is dus niet zo vreemd dat Domela Nieuwenhuis daarvan gebruik heeft gemaakt.
Domela Nieuwenhuis wijkt echter wel af van Quack, omdat hij de socialisten plaatst in de dichotomie autoritair en libertair socialisme. Het plaatsen van socialisten in een van beide vakjes ging overigens niet gemakkelijk. De analyse is dus van Domela Nieuwenhuis, veel materiaal kan van Quack komen. Domela Nieuwenhuis heeft altijd gezegd heel veel werk van de behandelde socialisten ook zelf gelezen te hebben. Dat is ook zeker het geval geweest. Overigens heeft Domela Nieuwenhuis tevens zijn ervaringen op internationale congressen verwerkt. Domela Nieuwenhuis stond niet bekend om grote wetenschappelijke zorgvuldigheid, zolang je weet dat hij sinds de jaren 1890 niet veel heil ziet in het autoritaire staatssocialisme, is zijn verkenning door het land der socialisten altijd nog bruikbaar als eerste verkenning. Het doel van Domela Nieuwenhuis was om arbeiders inzicht in de geschiedenis van het socialisme te verschaffen. Vandaar dat hij zich absoluut niet aangesproken voelde door kritiek van de Duitse socioloog Robert Michels, met wie hij overigens op goede voet stond, dat deze geschiedenis, wetenschappelijk gezien, niet veel nieuws bood en wat simpel was. Een bijdrage te leveren aan de wetenschap was namelijk zijn doel niet geweest. Michels’ kritiek vond hij daarom juist een compliment.