Gebruikershulpmiddelen
namespace:anarchisme_en_organisatie
Verschillen
Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.
| Beide kanten vorige revisie Vorige revisie Volgende revisie | Vorige revisie | ||
|
namespace:anarchisme_en_organisatie [26/05/16 21:04] defiance |
namespace:anarchisme_en_organisatie [26/02/20 23:06] (huidige) defiance |
||
|---|---|---|---|
| Regel 2: | Regel 2: | ||
| //Door [[Rudolf Rocker]]// | //Door [[Rudolf Rocker]]// | ||
| - | * Geschreven: 1921 | + | * Oorspronkelijke titel: Anarchimus und organisation |
| - | * Origineel: Verlag Freie Arbeiter, Berlin | + | * Verschenen: 1921 |
| - | * Bron: Uitgave van het Sociaal-Anarchistisch Verbond (S.A.V.) | + | * Bron: [[https://archive.org/details/RudolfRockerAnarchismeEnOrganisatie|Anarchisme en Organisatie]], Sociaal-Anarchistisch Verbond (S.A.V.); Anarchismus und Organisation, Verlag Freie Arbeiter, Berlin 1921 |
| * Vertaling: uit het Duits door N. K. | * Vertaling: uit het Duits door N. K. | ||
| - | * Modernisering: Tommy Ryan (In de Nederlandse vertaling van de S.A.V. ontbrak een stuk tekst aan het einde van hoofdstuk 3. Dit is gecorrigeerd) | + | * Digigialisering en modernisering: Tommy Ryan (Noot: in de Nederlandse vertaling van het S.A.V. is een stuk tekst aan het einde van hoofdstuk 3 weggelaten. Dit is in deze tekst hersteld aan de hand van het Duitstalige origineel) |
| - | + | ||
| - | ---- | + | |
| In //Anarchisme en Organisatie// zet Rudolf Rocker de noodzaak van organisatie voor de anarchistische beweging uiteen. In deze brochure tracht Rocker aan te tonen wat het spanningsveld is tussen individualisme, de afwijzing van organisatie en collectieve bovengrondse organisatie aan de andere kant. Hij probeert aan de hand van voorbeelden door de geschiedenis heen een balans op te maken wat een effectieve anarchistische beweging maakt. Hij gaat in op voorbeelden waarbij de beweging, al dan niet gedwongen, ondergronds opereerde, successen boekte door publiekelijk op te treden etc. | In //Anarchisme en Organisatie// zet Rudolf Rocker de noodzaak van organisatie voor de anarchistische beweging uiteen. In deze brochure tracht Rocker aan te tonen wat het spanningsveld is tussen individualisme, de afwijzing van organisatie en collectieve bovengrondse organisatie aan de andere kant. Hij probeert aan de hand van voorbeelden door de geschiedenis heen een balans op te maken wat een effectieve anarchistische beweging maakt. Hij gaat in op voorbeelden waarbij de beweging, al dan niet gedwongen, ondergronds opereerde, successen boekte door publiekelijk op te treden etc. | ||
| + | |||
| + | |||
| + | ---- | ||
| Regel 127: | Regel 128: | ||
| Daar kwam nog iets bij dat van grote betekenis was: in Rusland bartste een verschrikkelijke en meedogenloze strijd van de Narodnaja Wolja tegen de vertegenwoordigers van de Tsaristische heerschappij los die vol passie ontbrandde, zoals we in de Europese geschiedeins tot op de dag van vandaag niet meer hebben gezien. De daden van de Russische revolutionairen oefende een fascinerende werking uit op de socialistische beweging in Europa, waar de beweging zelf door de verschillende regeringen aanbanden was gelegd. Niets draag zo veel bij aan iemands geweldsinstinct en de zucht om wraak, als het aanhoudend getroffen worden in menselijke zijn. Men moet zo’n periode zelf mee hebben gemaakt om de noodlottige werking echt te kunnen begrijpen. De constante vervolging door de politie, die met gemene haarkloverij individuen dagelijks lastig viel, en de maatschappelijke maatregelen en vervolging van dorp tot dorp, kunnen zelfs de meest zachtmoedige mensen tot vertwijfeling brengen. Zoals dat bij een man van grote vrijmoedigheid als August Reinsdorft gebeurde, die werkelijk als een wild dier van stad naar stad gejaagd werd. Het is duidelijk dat de geest mensen geleidelijk enkel tot wraakgevoelens kan leiden, die ook op zijn propaganda een bepalende invloed moet hebben. De meer slachtoffers vallen, des te sterker zal de roep om wraak zich in de ziel graven en meer en meer het gehele karakter gaan bepalen. | Daar kwam nog iets bij dat van grote betekenis was: in Rusland bartste een verschrikkelijke en meedogenloze strijd van de Narodnaja Wolja tegen de vertegenwoordigers van de Tsaristische heerschappij los die vol passie ontbrandde, zoals we in de Europese geschiedeins tot op de dag van vandaag niet meer hebben gezien. De daden van de Russische revolutionairen oefende een fascinerende werking uit op de socialistische beweging in Europa, waar de beweging zelf door de verschillende regeringen aanbanden was gelegd. Niets draag zo veel bij aan iemands geweldsinstinct en de zucht om wraak, als het aanhoudend getroffen worden in menselijke zijn. Men moet zo’n periode zelf mee hebben gemaakt om de noodlottige werking echt te kunnen begrijpen. De constante vervolging door de politie, die met gemene haarkloverij individuen dagelijks lastig viel, en de maatschappelijke maatregelen en vervolging van dorp tot dorp, kunnen zelfs de meest zachtmoedige mensen tot vertwijfeling brengen. Zoals dat bij een man van grote vrijmoedigheid als August Reinsdorft gebeurde, die werkelijk als een wild dier van stad naar stad gejaagd werd. Het is duidelijk dat de geest mensen geleidelijk enkel tot wraakgevoelens kan leiden, die ook op zijn propaganda een bepalende invloed moet hebben. De meer slachtoffers vallen, des te sterker zal de roep om wraak zich in de ziel graven en meer en meer het gehele karakter gaan bepalen. | ||
| - | Het is duidelijk dat men in een dergelijke geestestoestand weinig begrip hebben kan voor de ontwikkeling van ideeën en constructief handelen. Het geestelijk contact met de massa van het volk verdwijnt steeds verder, terwijl ondertussen de extreme standpunten van individuele revolutionairen zich juist ontwikkelen. Ondanks alles is die er vast van overtuigd dat deze er dichter door bij het volk komt, terwijl in werkelijkheid het tegendeel het geval is. Een begrip voor de bijzondere psychologie van de mens is absoluut onmogelijk zolang we geen toegang hebben tot de bijzondere omstandigheden die van invloed op hem zijn. En dat was precies wat hier op grote schaal het geval was. Het gevoel voor een grotere organisatorische inspanning onder de massa, om hen met nieuwe ideeën te vervullen en om zelf weer door het praktische leven van het volk bevrucht te worden, deze wederzijdse wisselwerking, zonder welke van deze een volksbeweging helemaal niet denkbaar is, verliest men meer en meer, en maakt plaats voor allerhande hallucinaties die gewoonlijk op gespannen voet staan met de werkelijkheid van het leven. Dat kan ook niet anders, omdat de brede inspanning onder de massa door de noodtoestand een illusie wordt. De grote en vruchtbare gedachte van de massaorganisatie, zoals we die in de Internationale gezien hebben, raakt geleidelijk naar de achtergrond. De organisatie, voor zover men daar überhaupt nog van kan spreken, verwordt tot een klein samenzweringsgezelschap, die natuurlijk maar een begrensde invloedssfeer hebben kan. Reinsforf vatte in deze zin zijn idee over organisatie op, waarover hij in juli 1880 in de krant “Freiheit” (vert. Vrijheid) van Johan Most de volgende gedachten ontwikkeld had: | + | Het is duidelijk dat men in een dergelijke geestestoestand weinig begrip hebben kan voor de ontwikkeling van ideeën en constructief handelen. Het geestelijk contact met de massa van het volk verdwijnt steeds verder, terwijl ondertussen de extreme standpunten van individuele revolutionairen zich juist ontwikkelen. Ondanks alles is die er vast van overtuigd dat deze er dichter door bij het volk komt, terwijl in werkelijkheid het tegendeel het geval is. Een begrip voor de bijzondere psychologie van de mens is absoluut onmogelijk zolang we geen toegang hebben tot de bijzondere omstandigheden die van invloed op hem zijn. En dat was precies wat hier op grote schaal het geval was. Het gevoel voor een grotere organisatorische inspanning onder de massa, om hen met nieuwe ideeën te vervullen en om zelf weer door het praktische leven van het volk bevrucht te worden, deze wederzijdse wisselwerking, zonder welke van deze een volksbeweging helemaal niet denkbaar is, verliest men meer en meer, en maakt plaats voor allerhande hallucinaties die gewoonlijk op gespannen voet staan met de werkelijkheid van het leven. Dat kan ook niet anders, omdat de brede inspanning onder de massa door de noodtoestand een illusie wordt. De grote en vruchtbare gedachte van de massaorganisatie, zoals we die in de Internationale gezien hebben, raakt geleidelijk naar de achtergrond. De organisatie, voor zover men daar überhaupt nog van kan spreken, verwordt tot een klein samenzweringsgezelschap, die natuurlijk maar een begrensde invloedssfeer hebben kan. Reinsforf vatte in deze zin zijn idee over organisatie op, waarover hij in juli 1880 in de krant “Freiheit” (vert. Vrijheid) van [[Johann Most]] de volgende gedachten ontwikkeld had: |
| <blockquote>“Als we in overweging nemen welke oorzaken toe te schrijven zijn dat momenteel een kleine kliek van Rijksdagvertegenwoordigers en kranten schrijvers terrorisme uitoefent tegen de Duitssprekende socialistische arbeiders – dat zijn hoogtepunt zag in de uitsluiting van Hasselmann en Most uit de Partei (Sozialistischen Arbeiterpartei Deutschlands, SAP), in de beschuldigingen van sociaal-revolutionaire arbeiders en de belediging van revolutionaire activiteiten – moeten we de deze bedroevende vertoning er op terugvoeren dat de Duitse arbeider zelf de idolen van hun centralistische organisatie geschapen heeft. De leiding waagt het nu om als partij tegenover elk individueel handelen op te treden, en iedereen die aan hun onfeilbaarheid twijfelt hun pauselijke Anathema (vervloeking) tegen te werpen. De grote les die de Duitse socialistische arbeiders hier uit moeten trekken, is dat zij in de toekomst hun individuele handelen tegenover elke zogenaamde leider moeten beschermen. Elk individu moet het recht hebben het revolutionaire handelen naar eigen inzicht in te richten; elke onafhankelijke groep moet het recht hebben, op hun lokale situatie gif, dolk of dynamiet als middel voor bevrijding aan te wenden, zonder direct er van beschuldigd te worden in dienst te staan van de politie, of al ontoerekeningsvatbaar verklaart te worden. Elke groep moet verder het recht hebben om zich te verbinden met andere groepen met als doel gemeenschappelijk op te treden, zonder dat dit inbreuk maakt op de partijtactiek en men allerhande onnatuurlijke en gezochte haarkloverij tegengeworpen krijgt. Dit heeft tot op heden enkel het doel gehad om privileges te verschaffen. Vrijheid van revolutionair handelen voor elk individu en elke groep, vrijheid voor elke groep binnen een coalitie, waardoor het initiatief om te handelen vergroot wordt en het zelfvertrouwen van de onderlinge leden groeit. Het doel te steunen door de daad en wat het belangrijkste is, deze te bevrijden van de belangen en de paternalistische leider – dat is het resultaat van een antiautoritaire organisatie van revolutionair-socialistische arbeiders.”</blockquote> | <blockquote>“Als we in overweging nemen welke oorzaken toe te schrijven zijn dat momenteel een kleine kliek van Rijksdagvertegenwoordigers en kranten schrijvers terrorisme uitoefent tegen de Duitssprekende socialistische arbeiders – dat zijn hoogtepunt zag in de uitsluiting van Hasselmann en Most uit de Partei (Sozialistischen Arbeiterpartei Deutschlands, SAP), in de beschuldigingen van sociaal-revolutionaire arbeiders en de belediging van revolutionaire activiteiten – moeten we de deze bedroevende vertoning er op terugvoeren dat de Duitse arbeider zelf de idolen van hun centralistische organisatie geschapen heeft. De leiding waagt het nu om als partij tegenover elk individueel handelen op te treden, en iedereen die aan hun onfeilbaarheid twijfelt hun pauselijke Anathema (vervloeking) tegen te werpen. De grote les die de Duitse socialistische arbeiders hier uit moeten trekken, is dat zij in de toekomst hun individuele handelen tegenover elke zogenaamde leider moeten beschermen. Elk individu moet het recht hebben het revolutionaire handelen naar eigen inzicht in te richten; elke onafhankelijke groep moet het recht hebben, op hun lokale situatie gif, dolk of dynamiet als middel voor bevrijding aan te wenden, zonder direct er van beschuldigd te worden in dienst te staan van de politie, of al ontoerekeningsvatbaar verklaart te worden. Elke groep moet verder het recht hebben om zich te verbinden met andere groepen met als doel gemeenschappelijk op te treden, zonder dat dit inbreuk maakt op de partijtactiek en men allerhande onnatuurlijke en gezochte haarkloverij tegengeworpen krijgt. Dit heeft tot op heden enkel het doel gehad om privileges te verschaffen. Vrijheid van revolutionair handelen voor elk individu en elke groep, vrijheid voor elke groep binnen een coalitie, waardoor het initiatief om te handelen vergroot wordt en het zelfvertrouwen van de onderlinge leden groeit. Het doel te steunen door de daad en wat het belangrijkste is, deze te bevrijden van de belangen en de paternalistische leider – dat is het resultaat van een antiautoritaire organisatie van revolutionair-socialistische arbeiders.”</blockquote> | ||
| Regel 189: | Regel 190: | ||
| In januari 1904 begon in Berlijn "De vrije Arbeider" te verschijnen, waarvan de uitgevers zich volledig op het standpunt van de revolutionaire massabeweging richtten en de algemene werkstaking en directe actie propageerden. Een energieke poging in dezelfde richting werd reeds eerder door Rudolf Lange en enige andere kameraden gedaan, die tot dit doel de "Anarchist" uitgaven. Maar op het moment waarop men zich op het standpunt van de revolutionaire massabeweging plaatste, was ook de vraag omtrent organisatie weer acuut geworden. Rudolf Lange was daadwerkelijk steeds één van de vastberadenste voorvechters van een anarchistische organisatie in grotere omvang geweest, en had juist door zijn opkomen voor deze gedachte, meer als eens de tegenspraak van een groot deel Duitse kameraden opgewekt. Toen de conferentie van de “Anarchistische Föderation Deutschlands” (vert. Federatie van Duitsland, 1907) in Mannheim bepaalde richtlijnen in deze richting uitgewerkt en aangenomen had, riepen deze besluiten, zoals niet anders te verwachten was, talrijke protesten op in de anarchistische beweging van Duitsland. Daarbij speelde natuurlijk het oude wachtwoord van de “onbeperkte autonomie van het eigengerechtigde individu” een grote rol speelde. | In januari 1904 begon in Berlijn "De vrije Arbeider" te verschijnen, waarvan de uitgevers zich volledig op het standpunt van de revolutionaire massabeweging richtten en de algemene werkstaking en directe actie propageerden. Een energieke poging in dezelfde richting werd reeds eerder door Rudolf Lange en enige andere kameraden gedaan, die tot dit doel de "Anarchist" uitgaven. Maar op het moment waarop men zich op het standpunt van de revolutionaire massabeweging plaatste, was ook de vraag omtrent organisatie weer acuut geworden. Rudolf Lange was daadwerkelijk steeds één van de vastberadenste voorvechters van een anarchistische organisatie in grotere omvang geweest, en had juist door zijn opkomen voor deze gedachte, meer als eens de tegenspraak van een groot deel Duitse kameraden opgewekt. Toen de conferentie van de “Anarchistische Föderation Deutschlands” (vert. Federatie van Duitsland, 1907) in Mannheim bepaalde richtlijnen in deze richting uitgewerkt en aangenomen had, riepen deze besluiten, zoals niet anders te verwachten was, talrijke protesten op in de anarchistische beweging van Duitsland. Daarbij speelde natuurlijk het oude wachtwoord van de “onbeperkte autonomie van het eigengerechtigde individu” een grote rol speelde. | ||
| - | Dezelfde verschijnselen speelden zich in meer of minder overeenstemmende vorm bijna overal af; het ging juist om vragen, die overal dezelfde werkingen te voorschijn moesten roepen. De bekende Nederlandsche anarchist Christiaan Cornelissen constateerde deze stand van zaken zeer scherp in zijn interessante studie “Over de evolutie van het anarchisme” geschilderd, waarin hij zijn mening aldus weergeeft: | + | Dezelfde verschijnselen speelden zich in meer of minder overeenstemmende vorm bijna overal af; het ging juist om vragen, die overal dezelfde werkingen te voorschijn moesten roepen. De bekende Nederlandse anarchist [[Christiaan Cornelissen]] constateerde deze stand van zaken zeer scherp in zijn interessante studie “Over de evolutie van het anarchisme” geschilderd, waarin hij zijn mening aldus weergeeft: |
| <blockquote>"In verschillende moderne landen heeft het anarchisme zich in de arbeidersverenigingen praktisch eerst baan gebroken als oppositie tegen de gecentraliseerde en gedisciplineerde sociaal-democratie. En veel te snel verviel deze oppositie - zoals dit altijd bij oppositiebewegingen het geval is - in het andere uiterste. Naast de invloed van de literaire- en kunstelementen heeft dit er veel toe bijgedragen het individualisme een zekere steun te geven, en zelfs hier en daar de desorganisatie in de beweging in te voeren. Vooral in het begin van de jaren 1890, toen de zogenaamde individuele actie in Frankrijk tot verschillende bomaanvallen leidde, richtte de individuele kritiek in Frankrijk, Italië, Duitsland, Nederland, Bohemen[16] enz. in het begin op de vorm van organisatie. Later zou ook de organisatie als zodanig worden aangevallen. In de vakverenigingen openbaarde zich de individualistische geest der desorganisatie, doordat in de dikwijls pas nieuw opgerichte verenigingen van het begin af aan de vraag op de agenda kwam, of niet ieder reglement, ieder bestuur, de kiem van een nieuwe heerschappij met zich mee bracht. Niet tevreden daarmee, de misdaden van de organisatie te bekritiseren, en om alle middelen aan te wenden om te verhinderen dat de bestuursleden in de arbeidersverenigingen te veel macht in handen kregen, zij [.sic], die toch in principe alleen de gevolmachtigden van de leden waren, begonnen de individualisten spoedig de organisatie zelf te bestrijden; altijd dromend van nieuwe “tirannen”. Ook daar, waar het om de regeling van de eenvoudigste verenigingszaken ging. Ook daar werden woorden zoals de ‘tirannisering van de minderheid door de meerderheid’ en de ‘onderdrukking van de individuele vrijheid’, als sjablonen gebruikt. Maar de individualistische kritiek overzag daarbij het gevaar dat in de arbeidersorganisatie, bij volkomen afwezigheid van iedere reglementering, de persoonlijke autoriteit en zelfs de dictatuur van energieke personen zich des te gemakkelijker kan doen gelden, net zoals in de oude maatschappij die men bestreed.” | <blockquote>"In verschillende moderne landen heeft het anarchisme zich in de arbeidersverenigingen praktisch eerst baan gebroken als oppositie tegen de gecentraliseerde en gedisciplineerde sociaal-democratie. En veel te snel verviel deze oppositie - zoals dit altijd bij oppositiebewegingen het geval is - in het andere uiterste. Naast de invloed van de literaire- en kunstelementen heeft dit er veel toe bijgedragen het individualisme een zekere steun te geven, en zelfs hier en daar de desorganisatie in de beweging in te voeren. Vooral in het begin van de jaren 1890, toen de zogenaamde individuele actie in Frankrijk tot verschillende bomaanvallen leidde, richtte de individuele kritiek in Frankrijk, Italië, Duitsland, Nederland, Bohemen[16] enz. in het begin op de vorm van organisatie. Later zou ook de organisatie als zodanig worden aangevallen. In de vakverenigingen openbaarde zich de individualistische geest der desorganisatie, doordat in de dikwijls pas nieuw opgerichte verenigingen van het begin af aan de vraag op de agenda kwam, of niet ieder reglement, ieder bestuur, de kiem van een nieuwe heerschappij met zich mee bracht. Niet tevreden daarmee, de misdaden van de organisatie te bekritiseren, en om alle middelen aan te wenden om te verhinderen dat de bestuursleden in de arbeidersverenigingen te veel macht in handen kregen, zij [.sic], die toch in principe alleen de gevolmachtigden van de leden waren, begonnen de individualisten spoedig de organisatie zelf te bestrijden; altijd dromend van nieuwe “tirannen”. Ook daar, waar het om de regeling van de eenvoudigste verenigingszaken ging. Ook daar werden woorden zoals de ‘tirannisering van de minderheid door de meerderheid’ en de ‘onderdrukking van de individuele vrijheid’, als sjablonen gebruikt. Maar de individualistische kritiek overzag daarbij het gevaar dat in de arbeidersorganisatie, bij volkomen afwezigheid van iedere reglementering, de persoonlijke autoriteit en zelfs de dictatuur van energieke personen zich des te gemakkelijker kan doen gelden, net zoals in de oude maatschappij die men bestreed.” | ||
| Regel 232: | Regel 233: | ||
| * [6] “Het principe van de federatie enz.” en “Over de politieke capaciteit van de arbeidersklasse." | * [6] “Het principe van de federatie enz.” en “Over de politieke capaciteit van de arbeidersklasse." | ||
| * [7] Internationale Arbeidersbond – Ook wel bekend als de Internationale of de Eerste Internationale, deze werd, na de splijting van de socialistische beweging in autoritair en anti-autoritair, later opgevolgd door verschillende nieuwe Internationalen. | * [7] Internationale Arbeidersbond – Ook wel bekend als de Internationale of de Eerste Internationale, deze werd, na de splijting van de socialistische beweging in autoritair en anti-autoritair, later opgevolgd door verschillende nieuwe Internationalen. | ||
| - | * [8] Nederlandsche vertaling is uitgegeven door de Roode Bibliotheek. N. K. | + | * [8] Nederlandse vertaling is uitgegeven door de Roode Bibliotheek. N. K. |
| * [9] Jura Federatie – Een antiautoritaire en anarchistische afdeling van de Internationale (de International Workingmen's Association (IWA)) uit de Jura, gelegen in het Westen van Zwitserland. De Jura Federatie werd op 9 oktober 1870 opgericht in Saint-Imier tijdens een vergadering van lokale IWA secties. Samen met andere anarchistische secties werden ze na het Haags congres in 1872 uitgestoten van de Internationale. | * [9] Jura Federatie – Een antiautoritaire en anarchistische afdeling van de Internationale (de International Workingmen's Association (IWA)) uit de Jura, gelegen in het Westen van Zwitserland. De Jura Federatie werd op 9 oktober 1870 opgericht in Saint-Imier tijdens een vergadering van lokale IWA secties. Samen met andere anarchistische secties werden ze na het Haags congres in 1872 uitgestoten van de Internationale. | ||
| * [10] Nieuw-Kaledonië - Enkele duizenden opstandelingen moesten na het neerslaan van de legendarische Commune van Parijs (mei 1871) voor straf naar het andere eind van de wereld. Nieuw-Caledonië, een eilandengroep in de Stille Zuidzee, was sinds een jaar of twintig Frans gebied en als strafkolonie ingericht. | * [10] Nieuw-Kaledonië - Enkele duizenden opstandelingen moesten na het neerslaan van de legendarische Commune van Parijs (mei 1871) voor straf naar het andere eind van de wereld. Nieuw-Caledonië, een eilandengroep in de Stille Zuidzee, was sinds een jaar of twintig Frans gebied en als strafkolonie ingericht. | ||
| Regel 246: | Regel 247: | ||
| * [20] Aan het einde van de Eerste Wereldoorlog vonden er in Duitsland in verschillende plekken opstanden plaats van soldaten en arbeiders. Hierbij werd uiteindelijk Keizer Wilhelm afgezet. Hoewel libertaire en links-radicalen een revolutie probeerden te ontketenen, werd deze opstand uiteindelijk door de sociaal-democraten, die net in de regering waren aangetreden, hardhandig de kop ingedrukt. | * [20] Aan het einde van de Eerste Wereldoorlog vonden er in Duitsland in verschillende plekken opstanden plaats van soldaten en arbeiders. Hierbij werd uiteindelijk Keizer Wilhelm afgezet. Hoewel libertaire en links-radicalen een revolutie probeerden te ontketenen, werd deze opstand uiteindelijk door de sociaal-democraten, die net in de regering waren aangetreden, hardhandig de kop ingedrukt. | ||
| * [21] Het vergaan van de libertaire geest en de overwinning van het autoritarisme van de Sovjet-Unie. | * [21] Het vergaan van de libertaire geest en de overwinning van het autoritarisme van de Sovjet-Unie. | ||
| - | |||
| {{tag>anarchisme organisatie individualisme anarcho-syndicalisme}} | {{tag>anarchisme organisatie individualisme anarcho-syndicalisme}} | ||
namespace/anarchisme_en_organisatie.1464296684.txt.gz · Laatst gewijzigd: 16/10/19 09:41 (Externe bewerking)
Paginahulpmiddelen
Tenzij anders vermeld valt de inhoud van deze wiki onder de volgende licentie: CC Attribution-Noncommercial-Share Alike 4.0 International
