Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

--- namespace:geschiedenis_van_de_makhnobeweging_1918-1921 [25/04/19 09:36]
defiance
+++ namespace:geschiedenis_van_de_makhnobeweging_1918-1921 [19/06/20 08:37] (huidige)
defiance
@@ Regel 4: / Regel 4: @@
   * Oorspronkelijke titel: Istoriya Makhnovskogo Dvizheniya
   * Verschenen: 1923
-  * Bron: Geschiedenis van de Machnobeweging, Pjotr Arsjinof, De Zwarte Bibliotheek (1983); Geschiedenis der Machnobeweging, De Boemerang (1935); https://archive.org/details/Httpsopenlibrary.orgbooksOL26793335MDe_geschiedenis_van_de_Machnobeweging
+  * Bron: //[[https://archive.org/details/Httpsopenlibrary.orgbooksOL26793335MDe_geschiedenis_van_de_Machnobeweging|Geschiedenis van de Machnobeweging]]//, Pjotr Arsjinof, De Zwarte Bibliotheek, Haarlem 1983; Geschiedenis van de Machnobeweging, De Boemerang, 1935
   * Vertaling: [[Henk Eikeboom]], onbekend
   * Digitalisering: Tommy Ryan
@@ Regel 26: / Regel 26: @@
 Deze vragen zijn zeer zeker niet overbodig.
-De bronnen voor de geschiedenis der Makhnobeweging moeten met de grootste omzichtigheid gebruikt worden. De lezer zal dat begrijpen, wanneer hij zich in enkele karakteristieke bijzonderheden dier beweging indenkt.
+De bronnen voor de geschiedenis van de Makhnobeweging moeten met de grootste omzichtigheid gebruikt worden. De lezer zal dat begrijpen, wanneer hij zich in enkele karakteristieke bijzonderheden dier beweging indenkt.
-Enerzijds is de "Makhnovshchina” een verschijnsel van geweldige vlucht, grootte en betekenis, een beweging, die zich met heel bijzondere kracht ontplooit, in het lot der revolutie een kolossale, buitengemeen gecompliceerde rol speelde, een beweging, die in de titanenstrijd tegen alle denkbare soorten van reactie standgehouden heeft en de revolutie meer dan eens voor ineenstorten behoed heeft, een beweging tenslotte, die buitengewoon rijk is aan de levendigste kleurige episoden en niet slechts in Rusland, maar ver over de grenzen, van zich deed spreken en belangstelling opwekte. Daarbij heeft de Makhnovshchina in de verschillende kampen, — in het reactionaire zowel als in het revolutionaire, — de meest verschillende gevoelens wakker geroepen: van de gloeiendste haat en vijandschap tot verbazen en een ongelovig afwachten, tot verdachtmaking en tot zelfs de gewaarwording van diepste meegevoelen en verrukking toe. Wat nu de communistische partij en de „sovjet"-regering betreft, die de revolutie gemonopoliseerd hebben, — de Makhnovshchina was na veelvuldige keerpunten gedwongen met haar — zowel als met de reactie — in verbitterde strijd te treden, waarbij zij zowel de partij als de regering enige zeer gevoelige fysieke en morele slagen toebracht. Ten slotte was het ook de persoonlijkheid van Makhno zelf, — gecompliceerd, levendig en sterk als de gehele beweging, die de algemene opmerkzaamheid op zich vestigde, de nieuwsgierigheid van de één prikkelde en verbazing opwekte, anderen weer zinneloze vrees inboezemde, of hen in beroering bracht, weer anderen, onverzoenlijke haat deed koesteren, en weer anderen, de meest toegewijde liefde…
+Enerzijds is de "Makhnovshchina” een verschijnsel van geweldige vlucht, grootte en betekenis, een beweging, die zich met heel bijzondere kracht ontplooit, in het lot van de revolutie een kolossale, buitengemeen gecompliceerde rol speelde, een beweging, die in de titanenstrijd tegen alle denkbare soorten van reactie standgehouden heeft en de revolutie meer dan eens voor ineenstorten behoed heeft, een beweging tenslotte, die buitengewoon rijk is aan de levendigste kleurige episoden en niet slechts in Rusland, maar ver over de grenzen, van zich deed spreken en belangstelling opwekte. Daarbij heeft de Makhnovshchina in de verschillende kampen, — in het reactionaire zowel als in het revolutionaire, — de meest verschillende gevoelens wakker geroepen: van de gloeiendste haat en vijandschap tot verbazen en een ongelovig afwachten, tot verdachtmaking en tot zelfs de gewaarwording van diepste meegevoelen en verrukking toe. Wat nu de communistische partij en de „sovjet"-regering betreft, die de revolutie gemonopoliseerd hebben, — de Makhnovshchina was na veelvuldige keerpunten gedwongen met haar — zowel als met de reactie — in verbitterde strijd te treden, waarbij zij zowel de partij als de regering enige zeer gevoelige fysieke en morele slagen toebracht. Ten slotte was het ook de persoonlijkheid van Makhno zelf, — gecompliceerd, levendig en sterk als de gehele beweging, die de algemene opmerkzaamheid op zich vestigde, de nieuwsgierigheid van de één prikkelde en verbazing opwekte, anderen weer zinneloze vrees inboezemde, of hen in beroering bracht, weer anderen, onverzoenlijke haat deed koesteren, en weer anderen, de meest toegewijde liefde…
-Het ligt dus in de aard der zaak, dat de Makhnovshchina menig "uitbeelder” naar de pen deed grijpen, die gedreven werden door overwegingen, die noch met een juiste kennis van zaken iets te maken hadden, noch met de brandende behoefte, deze kennis mede te delen, het object onpartijdig uit te beelden en te belichten, feitenmateriaal vast te leggen en aan een toekomstig geschiedschrijver achter te laten. Sommigen grijpen uit politieke berekening naar de pen, uit de behoefte om hun eigen positie te rechtvaardigen en te steunen, door de hun vijandige beweging en haar dragers in het slijk te sleuren en te belasteren. Anderen houden het voor plicht minstens toch een slag te slaan naar een verschijning, die hun begrip te boven gaat en die hen verschrikt en in opwinding gebracht heeft. Weer anderen prikkelt d: legende, die zich om de beweging geweven heeft, het sensationele aan het onderwerp, de brandende belangstelling die de grote massa er voor heeft, de verleidelijke mogelijkheid met een paar romantische bladzijden zich een aardig honorarium te verschaffen. Ten slotte zijn er ook nog, die een journalistieke kriebeling in de vingers ondervinden.
+Het ligt dus in de aard van de zaak, dat de Makhnovshchina menig "uitbeelder” naar de pen deed grijpen, die gedreven werden door overwegingen, die noch met een juiste kennis van zaken iets te maken hadden, noch met de brandende behoefte, deze kennis mede te delen, het object onpartijdig uit te beelden en te belichten, feitenmateriaal vast te leggen en aan een toekomstig geschiedschrijver achter te laten. Sommigen grijpen uit politieke berekening naar de pen, uit de behoefte om hun eigen positie te rechtvaardigen en te steunen, door de hun vijandige beweging en haar dragers in het slijk te sleuren en te belasteren. Anderen houden het voor plicht minstens toch een slag te slaan naar een verschijning, die hun begrip te boven gaat en die hen verschrikt en in opwinding gebracht heeft. Weer anderen prikkelt d: legende, die zich om de beweging geweven heeft, het sensationele aan het onderwerp, de brandende belangstelling die de grote massa er voor heeft, de verleidelijke mogelijkheid met een paar romantische bladzijden zich een aardig honorarium te verschaffen. Ten slotte zijn er ook nog, die een journalistieke kriebeling in de vingers ondervinden.
 Op deze wijze wordt "materiaal” verzameld, dat er buitengewoon voor geschikt is, de lezer ontzettend te verwarren en hem elke mogelijkheid te ontnemen achter de waarheid te komen.[1]
@@ Regel 35: / Regel 35: @@
 Anderzijds moest zich de beweging, trots de omvang, die zij op de plaats zelf bereikte, door een reeks van omstandigheden in een zekere afgeslotenheid ontwikkelen.
-De beweging was immers een beweging van de diepst liggende lagen der bevolking, waaraan elk streven naar parades, glans, heerschappij en roem vreemd was; zij ontstond in de Russische grensgebieden, ver van de grote centra; geïsoleerd in een bepaald en begrensd rayon, niet alleen van de gehele overige wereld, maar zelfs van de andere gebieden van Rusland afgesneden, — deze beweging is in haar eigenlijke, wezenlijke diepste trekken buiten haar grenzen weinig bekend geworden. Bijna de gehele tijd door verkeerde zij in ontzettend moeilijke, inspannende oorlogsomstandigheden; was door vijanden omsingeld; had zo goed als geen vrienden buiten de werkende massa’s; werd door de regerende partij zonder erbarmen onderdrukt en door het bloedige geraas harer regeringswerkzaamheid overstemd; heeft wel ongeveer 90 % harer flinkste en actiefste medestrijders verloren; had noch de tijd, noch de gelegenheid, ja zelfs niet eens de bijzondere behoefte haar werken, woorden en gedachten te verzamelen en aan het nageslacht achter te laten, — kortom, van deze Beweging zijn slechts weinig levende, onmiddellijke sporen en gedenktekens over gebleven. Wat zij aan feitelijkheden Bracht, werd in geen annalen opgetekend. Haar oorkonden vonden geen verre verbreiding en werden niet in archieven opgeborgen. Daarom is zij tot vandaag de dag toe voor de ogen van de verafstaande, de waarnemer, slecht waarneembaar. Het is niet gemakkelijk, tot haar wezenlijkheid door te dringen. Zoals duizenden van bescheiden helden uit revolutionaire perioden voor eeuwig onbekend blijven, bedreigde ook de Makhnobeweging het gevaar als heroïsch tijdperk van de Oekraïense arbeiders geen enkel spoor na te laten. Tot op heden ligt het Buitengewoon rijke feiten- en oorkonden-materiaal dezer periode verborgen. Had het lot niet enige deelnemers der beweging, die haar van de grond af kennen en ook in staat zijn, de waarheid erover te berichten, — in het leven gehouden, dan was over deze beweging feitelijk zo goed als niets Bekend geworden.
+De beweging was immers een beweging van de diepst liggende lagen van de bevolking, waaraan elk streven naar parades, glans, heerschappij en roem vreemd was; zij ontstond in de Russische grensgebieden, ver van de grote centra; geïsoleerd in een bepaald en begrensd rayon, niet alleen van de gehele overige wereld, maar zelfs van de andere gebieden van Rusland afgesneden, — deze beweging is in haar eigenlijke, wezenlijke diepste trekken buiten haar grenzen weinig bekend geworden. Bijna de gehele tijd door verkeerde zij in ontzettend moeilijke, inspannende oorlogsomstandigheden; was door vijanden omsingeld; had zo goed als geen vrienden buiten de werkende massa’s; werd door de regerende partij zonder erbarmen onderdrukt en door het bloedige geraas harer regeringswerkzaamheid overstemd; heeft wel ongeveer 90 % harer flinkste en actiefste medestrijders verloren; had noch de tijd, noch de gelegenheid, ja zelfs niet eens de bijzondere behoefte haar werken, woorden en gedachten te verzamelen en aan het nageslacht achter te laten, — kortom, van deze Beweging zijn slechts weinig levende, onmiddellijke sporen en gedenktekens over gebleven. Wat zij aan feitelijkheden Bracht, werd in geen annalen opgetekend. Haar oorkonden vonden geen verre verbreiding en werden niet in archieven opgeborgen. Daarom is zij tot vandaag de dag toe voor de ogen van de verafstaande, de waarnemer, slecht waarneembaar. Het is niet gemakkelijk, tot haar wezenlijkheid door te dringen. Zoals duizenden van bescheiden helden uit revolutionaire perioden voor eeuwig onbekend blijven, bedreigde ook de Makhnobeweging het gevaar als heroïsch tijdperk van de Oekraïense arbeiders geen enkel spoor na te laten. Tot op heden ligt het Buitengewoon rijke feiten- en oorkonden-materiaal dezer periode verborgen. Had het lot niet enige deelnemers van de beweging, die haar van de grond af kennen en ook in staat zijn, de waarheid erover te berichten, — in het leven gehouden, dan was over deze beweging feitelijk zo goed als niets Bekend geworden.
 Dat zo de dingen liggen, Brengt de ernstige lezer en historicus in een Buitengewoon moeilijke toestand: hij wordt gedwongen zonder vreemde hulp alleen, niet slechts zonder directe, concrete data, maar ook zonder de geringste vingerwijzing hoe aan zulke data te komen, zich kritisch uit de zeer bont dooreengeworpen, elkaar tegensprekende bronnen, werken en materialen een weg te zoeken.
@@ Regel 51: / Regel 51: @@
 Men moet zich aan de schildering van de gebeurtenissen, aan de belichting van de Makhno-beweging alleen zetten, geconcentreerd en streng overleggend, wanneer men in het volle bezit is van al het schriftelijk materiaal. Het onderwerp verlangt een langdurige, ingespannen en alzijdige bewerking. Om verschillende redenen heb ik mij tot nu toe aan zulk een arbeid niet kunnen zetten. Voor alles uit dezen hoofde heb ik het voor noodzakelijk gehouden eens en vooral van een bewerking van dit onderwerp af te zien.
-De Makhno-episode is te ernstig, geweldig en tragisch, te rijkelijk door het bloed harer deelnemers overstroomd, te diep, te gecompliceerd en eigenaardig, dan dat men zich zou kunnen veroorloven, haar oppervlakkig te beoordelen en te beschrijven, bijvoorbeeld slechts op grond van vertellingen en elkaar tegensprekende berichten van verschillende personen. Haar op grond van oorkonden te beschrijven, was ook niet juist onze zaak, daar oorkonden op zich zelf dode dingen zijn en in den regel niet altijd en ook niet volkomen het werkelijke leven spiegelen. Naar aanleiding van documenten schrijven is zaak van toekomstige geschiedschrijvers, die buiten die oorkonden geen ander materiaal meer tot hun beschikking hebben. De tijdgenoten moeten zich streng ter zake, maar ook streng aan zichzelf houden, daar de geschiedenis eens veel van hen eisen zal. Zij moeten afzien van een oordeel te vellen over en beschrijvingen te geven van gebeurtenissen, waar zij niet direct aan deel gehad hebben. Ook moeten zij niet zozeer op documenten en beschrijvingen verzot zijn, om daaruit „geschiedenis” te des tilleren, als wel er veel meer op bedacht zijn, hun persoonlijke ondervindingen, wanneer zij die tenminste bezitten, te bewaren voor het nageslacht. Immers zij riskeren in het tegenovergestelde geval, dat zij het eigenlijke wezen, de ziel der gebeurtenissen, in de schaduw stellen, of, wat nog veel erger is, geweld aandoen en zowel de lezer als ook de latere geschiedschrijver om de tuin leiden. Natuurlijk is het zeer wel mogelijk, dat ook hun eigen onmiddellijke waarnemingen aan fouten en onnauwkeurigheden lijden. In hoofdzaak is dat echter niet van belang. Zij zouden een getrouw en levend beeld van de eigenlijke gebeurtenissen geven en alleen daar komt het eigenlijk op aan. Wanneer dan die beschrijving met de documenten vergeleken wordt is het eenvoudig genoeg bijkomstige fouten te corrigeren. Juist om dit alles zijn beschrijvingen van ooggetuigen of deelhebbers aan een of andere gebeurtenis van zo bijzonder veel gewicht. Hoe veelomvattender en dieper de persoonlijke deelname was, des te belangrijker is dit werk en zoveel sneller moet dat volbracht worden. Wanneer echter ten overvloede zulk een deelnemer nog zelf over allerlei documenten en over verslagen van andere ooggetuigen beschikken kan, zal zijn relaas van eerste klasse betekenis worden.
+De Makhno-episode is te ernstig, geweldig en tragisch, te rijkelijk door het bloed harer deelnemers overstroomd, te diep, te gecompliceerd en eigenaardig, dan dat men zich zou kunnen veroorloven, haar oppervlakkig te beoordelen en te beschrijven, bijvoorbeeld slechts op grond van vertellingen en elkaar tegensprekende berichten van verschillende personen. Haar op grond van oorkonden te beschrijven, was ook niet juist onze zaak, daar oorkonden op zichzelf dode dingen zijn en in de regel niet altijd en ook niet volkomen het werkelijke leven spiegelen. Naar aanleiding van documenten schrijven is zaak van toekomstige geschiedschrijvers, die buiten die oorkonden geen ander materiaal meer tot hun beschikking hebben. De tijdgenoten moeten zich streng ter zake, maar ook streng aan zichzelf houden, daar de geschiedenis eens veel van hen eisen zal. Zij moeten afzien van een oordeel te vellen over en beschrijvingen te geven van gebeurtenissen, waar zij niet direct aan deel gehad hebben. Ook moeten zij niet zozeer op documenten en beschrijvingen verzot zijn, om daaruit „geschiedenis” te des tilleren, als wel er veel meer op bedacht zijn, hun persoonlijke ondervindingen, wanneer zij die tenminste bezitten, te bewaren voor het nageslacht. Immers zij riskeren in het tegenovergestelde geval, dat zij het eigenlijke wezen, de ziel van de gebeurtenissen, in de schaduw stellen, of, wat nog veel erger is, geweld aandoen en zowel de lezer als ook de latere geschiedschrijver om de tuin leiden. Natuurlijk is het zeer wel mogelijk, dat ook hun eigen onmiddellijke waarnemingen aan fouten en onnauwkeurigheden lijden. In hoofdzaak is dat echter niet van belang. Zij zouden een getrouw en levend beeld van de eigenlijke gebeurtenissen geven en alleen daar komt het eigenlijk op aan. Wanneer dan die beschrijving met de documenten vergeleken wordt is het eenvoudig genoeg bijkomstige fouten te corrigeren. Juist om dit alles zijn beschrijvingen van ooggetuigen of deelhebbers aan een of andere gebeurtenis van zo bijzonder veel gewicht. Hoe veelomvattender en dieper de persoonlijke deelname was, des te belangrijker is dit werk en zoveel sneller moet dat volbracht worden. Wanneer echter ten overvloede zulk een deelnemer nog zelf over allerlei documenten en over verslagen van andere ooggetuigen beschikken kan, zal zijn relaas van eerste klasse betekenis worden.
 Voor mij’ is de taak weggelegd over de Makhnovshchina te gelegener tijd en plaats en gezien vanuit een speciale gezichtshoek, te schrijven. Een volledige geschiedenis van de Makhnobeweging kan ik echter niet schrijven — en wel om de eenvoudige reden, dat ik geen aanspraak kan maken op volledige, nauwkeurige en alomvattende kennis van de stof. Ik heb ongeveer gedurende een half jaar, van augustus 1919 tot januari 1920 onmiddellijk bij het middelpunt van de beweging verkeerd; dat wil zeggen: ik heb die beweging niet kunnen waarnemen in geheel haar ontwikkeling. Toen was het ook — in augustus 1919 — dat ik voor het eerst met Makhno samenkwam. Toen ik echter in. Januari 1920 gevangen genomen werd, verloor ik de beweging, zo goed als Makhno zelf, geheel uit het oog en kwam zowel met de een als met de ander eerst weer in aanraking en wel in een zeer vluchtige, voor de duur van twee weken, in november van hetzelfde jaar, toen Makhno zijn verdrag met de Sovjetregering gesloten had. Sindsdien heb ik de beweging weer uit het oog verloren. Zo komt het, dat ik wel veel omtrent deze beweging gezien, doorleefd en doordacht heb, maar dat mijn directe kennis toch niet als volledig beschouwd mag worden.
@@ Regel 58: / Regel 58: @@
 Met deze beter onderlegde heb ik de schrijver van dit boek bedoeld.
-Van zijn voortdurende bezigheid in de beweging was ik op de hoogte. In het jaar 1919 hebben we gemeenschappelijk gewerkt. Ook was mij bekend, dat hij met grote zorgvuldigheid materiaal omtrent de geschiedenis dier beweging verzamelde. Ik wist, dat hij bezig was aan een volledige geschiedenis der Makhno-beweging te schrijven. Tenslotte wist ik, dat dit boek reeds geschreven was en de schrijver pogingen deed, het in het buitenland uitgegeven te krijgen. En ik was van mening, dat vóór al het andere dit werk, — een volledige geschiedenis der Makhnovshchina — verschijnen moest, geschreven door een persoon, die beide in zich verenigde: deelgenootschap aan de beweging en het beschikbaar hebben van een rijke verzameling materiaal daarover.
+Van zijn voortdurende bezigheid in de beweging was ik op de hoogte. In het jaar 1919 hebben we gemeenschappelijk gewerkt. Ook was mij bekend, dat hij met grote zorgvuldigheid materiaal omtrent de geschiedenis dier beweging verzamelde. Ik wist, dat hij bezig was aan een volledige geschiedenis van de Makhno-beweging te schrijven. Tenslotte wist ik, dat dit boek reeds geschreven was en de schrijver pogingen deed, het in het buitenland uitgegeven te krijgen. En ik was van mening, dat vóór al het andere dit werk, — een volledige geschiedenis van de Makhnovshchina — verschijnen moest, geschreven door een persoon, die beide in zich verenigde: deelgenootschap aan de beweging en het beschikbaar hebben van een rijke verzameling materiaal daarover.
-Velen hebben nog thans de eerlijke overtuiging, dat Makhno een „gewone bandiet” en een „pogromheld” geweest is, die de duistere, buitbegerige, door de oorlog bedorven soldaten- en boerenmassa’s om zich heen wist te scharen. Door velen wordt nu nog Makhno als een "avon-turier” beschouwd, omdat zij de even onzinnige als kwaadwillige geruchten geloof geschonken hebben, als zou hij "voor Denikin het front geopend hebben” zich met Petljoera hebben "verbroederd” of met Wrangel "verenigd”.... De door de Bolsjewieken lichtvaardig verbreide laster wordt nog door velen steeds weer herhaald: Makhno "stond aan het hoofd van een contra-revolutionairen koelak-beweging [2] en Makhno's "anarchisme” was slechts de naïeve uitvinding van enige anarchisten, die hij handig in eigen belang heeft weten te gebruiken”.... Denikin, Petljoera en Wrangel zijn echter niet dan bijzonder markante oorlogsepisoden: men tracht zich daaraan vast te klemmen en stapelt er dan hele bergen van leugens op. Met de strijd tegen de contra-revolutionaire generaals eindigde de Makhnovshchina echter geenszins. Het eigenlijke wezen der Makhno-beweging daarentegen, haar innerlijke waarde en haar organische bijzondere karaktertrekken zijn in het algemeen volkomen onbekend gebleven.
+Velen hebben nog thans de eerlijke overtuiging, dat Makhno een „gewone bandiet” en een „pogromheld” geweest is, die de duistere, buitbegerige, door de oorlog bedorven soldaten- en boerenmassa’s om zich heen wist te scharen. Door velen wordt nu nog Makhno als een "avon-turier” beschouwd, omdat zij de even onzinnige als kwaadwillige geruchten geloof geschonken hebben, als zou hij "voor Denikin het front geopend hebben” zich met Petljoera hebben "verbroederd” of met Wrangel "verenigd”.... De door de Bolsjewieken lichtvaardig verbreide laster wordt nog door velen steeds weer herhaald: Makhno "stond aan het hoofd van een contra-revolutionairen koelak-beweging [2] en Makhno's "anarchisme” was slechts de naïeve uitvinding van enige anarchisten, die hij handig in eigen belang heeft weten te gebruiken”.... Denikin, Petljoera en Wrangel zijn echter niet dan bijzonder markante oorlogsepisoden: men tracht zich daaraan vast te klemmen en stapelt er dan hele bergen van leugens op. Met de strijd tegen de contra-revolutionaire generaals eindigde de Makhnovshchina echter geenszins. Het eigenlijke wezen van de Makhno-beweging daarentegen, haar innerlijke waarde en haar organische bijzondere karaktertrekken zijn in het algemeen volkomen onbekend gebleven.
 Met korte, hier en daar verspreide artikelen, met vluchtige berichten, met fragmentarisch werk, kan men zich van de dingen, zoals die nu eenmaal zijn, beslist niet afmaken.
@@ Regel 67: / Regel 67: @@
 Zulk een in zich compleet boek nu is dat wat voor ons ligt. En de schrijver ervan, was meer dan enig ander er toe geroepen, het te schrijven. Men kan alleen maar betreuren, dat door een reeks van ongelukkige omstandigheden dit werk met aanzienlijke vertraging verschijnt.[3]
-Het is van belang, dat aan een arbeider de taak ten deel viel, de eerste geschiedschrijver van de Makhno-beweging te zijn. De beweging werd in geheel haar verloop in ideëel en organisatorisch opzicht door zulke krachten gedragen, als de massa der boeren en arbeiders zelf voort kunnen brengen. Aan zogenaamde intellectuele, theoretisch gevormde elementen heeft het de beweging — in het algemeen gesproken — ontbroken. De gehele tijd was zij aan zich zelf overgelaten. Zo treedt dan uit haar eigen midden haar eerste geschiedschrijver tevoorschijn, die de beweging theoretisch grondvest en verklaart.
+Het is van belang, dat aan een arbeider de taak ten deel viel, de eerste geschiedschrijver van de Makhno-beweging te zijn. De beweging werd in geheel haar verloop in ideëel en organisatorisch opzicht door zulke krachten gedragen, als de massa van de boeren en arbeiders zelf voort kunnen brengen. Aan zogenaamde intellectuele, theoretisch gevormde elementen heeft het de beweging — in het algemeen gesproken — ontbroken. De gehele tijd was zij aan zich zelf overgelaten. Zo treedt dan uit haar eigen midden haar eerste geschiedschrijver tevoorschijn, die de beweging theoretisch grondvest en verklaart.
-Pjotr [Peter] Andrejewietsj Arshinov, de schrijver van dit boek, is de zoon van een fabrieksarbeider uit Jekaterinoslaw en is zelf werkman, slotenmaker; door ijzeren vlijt heeft hij zich een zekere ontwikkeling eigen gemaakt. Hij was 17 jaar oud, toen hij zich in 1904 bij de revolutionaire beweging aansloot. In 1905 werkt hij als slotenmaker in de spoorwegwerkplaatsen van Kisil-Arwat (Midden-Azië) en sluit zich aan bij de plaatselijke organisatie der bolsjewistische partij. Spoedig treedt hij actief op de voorgrond en wel als een der leiders en redacteuren van het illegale, revolutionaire arbeiders-orgaan "Molot” (Moker). Dit blad bestreek de gehele midden-Aziatische spoorwegstreek en was voor de revolutionaire beweging der spoorjongens van grote betekenis. Omdat Arsjinof door de plaatselijke politie gezocht werd, verlaat hij in 1906 Midden-Azië en gaat naar de Oekraïne, naar Jekaterinoslaw. Hier wordt hij anarchist en zet als zodanig zijn werk onder de Jekaterinoslawse arbeiders, vooral in de Sjodoear-fabrieken, voort. De reden voor zijn overgang naar het anarchisme was het reformisme der Bolsjewiki, dat, naar Arshinovs overtuiging, niet in overeenstemming was met de werkelijke strevingen der arbeiders en samen met het reformisme der overige politieke partijen de nederlaag van de revolutie I905-1906 veroorzaakt had. In het anarchisme vond Arsjinof, naar zijn eigen woorden, het verenigende moment, de verwoording van gelijke, vrijheidslievende strevingen en verwachtingen van de arbeiders.
+Pjotr [Peter] Andrejewietsj Arshinov, de schrijver van dit boek, is de zoon van een fabrieksarbeider uit Jekaterinoslaw en is zelf werkman, slotenmaker; door ijzeren vlijt heeft hij zich een zekere ontwikkeling eigen gemaakt. Hij was 17 jaar oud, toen hij zich in 1904 bij de revolutionaire beweging aansloot. In 1905 werkt hij als slotenmaker in de spoorwegwerkplaatsen van Kisil-Arwat (Midden-Azië) en sluit zich aan bij de plaatselijke organisatie van de bolsjewistische partij. Spoedig treedt hij actief op de voorgrond en wel als een van de leiders en redacteuren van het illegale, revolutionaire arbeiders-orgaan "Molot” (Moker). Dit blad bestreek de gehele midden-Aziatische spoorwegstreek en was voor de revolutionaire beweging van de spoorjongens van grote betekenis. Omdat Arsjinof door de plaatselijke politie gezocht werd, verlaat hij in 1906 Midden-Azië en gaat naar de Oekraïne, naar Jekaterinoslaw. Hier wordt hij anarchist en zet als zodanig zijn werk onder de Jekaterinoslawse arbeiders, vooral in de Sjodoear-fabrieken, voort. De reden voor zijn overgang naar het anarchisme was het reformisme van de Bolsjewiki, dat, naar Arshinovs overtuiging, niet in overeenstemming was met de werkelijke strevingen van de arbeiders en samen met het reformisme van de overige politieke partijen de nederlaag van de revolutie I905-1906 veroorzaakt had. In het anarchisme vond Arsjinof, naar zijn eigen woorden, het verenigende moment, de verwoording van gelijke, vrijheidslievende strevingen en verwachtingen van de arbeiders.
 Toen de tsaristische regering in de jaren 1906 tot 1907 een net van veldrechtbanken over Rusland uitgeworpen had, was groot-opgezet werken in de massa’s totaal onmogelijk geworden. Arsjinof betaalt aan de buitengewone omstandigheden en zijn eigen strijdersbloed de schatting: ettelijke malen begaat hij terroristische daden.
-De 23ste december 1906 laat hij, samen met enkele kameraden het politiebureau in de arbeiderskolonie Amoer bij Jekaterinoslaw in de lucht vliegen. (Bij de ontploffing kwamen drie kozakkenofficieren, politie-inspecteurs en manschappen van de afdeling der strafexpedities om het leven). Dank zij de zorgvuldige voorbereiding van deze daad werden Arsjinof noch zijn kameraden door de politie gegrepen.
+De 23ste december 1906 laat hij, samen met enkele kameraden het politiebureau in de arbeiderskolonie Amoer bij Jekaterinoslaw in de lucht vliegen. (Bij de ontploffing kwamen drie kozakkenofficieren, politie-inspecteurs en manschappen van de afdeling van de strafexpedities om het leven). Dank zij de zorgvuldige voorbereiding van deze daad werden Arsjinof noch zijn kameraden door de politie gegrepen.
-maart 1907 schiet Arsjinof de chef van de hoofdwerkplaats der spoorwegen te Alexandrowsk, Wassilenko genaamd, neer. Diens schuld tegenover de arbeidersklasse had daarin bestaan, dat hij naar aanleiding van de bewapende opstand te Alexandrowsk in december 1905 bijna honderd arbeiders voor de krijgsraad had doen brengen, waarvan velen, op grond van verklaringen van Wassilenko tot langdurige tuchthuisstraffen of ter dood veroordeeld waren. Bovendien had hij zich voor en na die tijd een agressief en onbarmhartig onderdrukker van de arbeiders betoond. Uit eigen beweging, maar gedragen door de algemene stemming der arbeidersmassa’s had Arsjinof met deze vijand der arbeidersklasse afgerekend, toen hij hem in de nabijheid der werkplaatsen voor de ogen van talrijke arbeiders neerschoot. Arsjinof werd hiervoor door de politie gegrepen, afschuwelijk geslagen en na twee dagen door de veldrechtbank tot de dood door de strop veroordeeld. Maar juist op het ogenblik, dat het vonnis voltrokken zou worden, werd het opgeschort, daar men van mening was, dat Arshnovs zaak niet door een veldrechtbank, maar door een krijgsraad behandeld had dienen te worden. Deze opschorting bood Arsjinof de mogelijkheid te ontvluchten. De vlucht uit de Alexandrowsker gevangenis geschiedde in de nacht van de 22ste april 1907, gedurende de Paasvroegmis, toen men de gevangenen naar de gevangeniskerk overbracht. Enige zich in vrijheid bevindende kameraden organiseerden een moedige overval: de gevangenbewaarders, die de gevangenen in de kerk te bewaken hadden, werden overhoop gelopen en alle gevangenen werd de gelegenheid tot ontvluchten gegeven. Samen met Arsjinof vluchtten toen meer dan 15 man.
+maart 1907 schiet Arsjinof de chef van de hoofdwerkplaats van de spoorwegen te Alexandrowsk, Wassilenko genaamd, neer. Diens schuld tegenover de arbeidersklasse had daarin bestaan, dat hij naar aanleiding van de bewapende opstand te Alexandrowsk in december 1905 bijna honderd arbeiders voor de krijgsraad had doen brengen, waarvan velen, op grond van verklaringen van Wassilenko tot langdurige tuchthuisstraffen of ter dood veroordeeld waren. Bovendien had hij zich voor en na die tijd een agressief en onbarmhartig onderdrukker van de arbeiders betoond. Uit eigen beweging, maar gedragen door de algemene stemming van de arbeidersmassa’s had Arsjinof met deze vijand van de arbeidersklasse afgerekend, toen hij hem in de nabijheid van de werkplaatsen voor de ogen van talrijke arbeiders neerschoot. Arsjinof werd hiervoor door de politie gegrepen, afschuwelijk geslagen en na twee dagen door de veldrechtbank tot de dood door de strop veroordeeld. Maar juist op het ogenblik, dat het vonnis voltrokken zou worden, werd het opgeschort, daar men van mening was, dat Arshnovs zaak niet door een veldrechtbank, maar door een krijgsraad behandeld had dienen te worden. Deze opschorting bood Arsjinof de mogelijkheid te ontvluchten. De vlucht uit de Alexandrowsker gevangenis geschiedde in de nacht van de 22ste april 1907, gedurende de Paasvroegmis, toen men de gevangenen naar de gevangeniskerk overbracht. Enige zich in vrijheid bevindende kameraden organiseerden een moedige overval: de gevangenbewaarders, die de gevangenen in de kerk te bewaken hadden, werden overhoop gelopen en alle gevangenen werd de gelegenheid tot ontvluchten gegeven. Samen met Arsjinof vluchtten toen meer dan 15 man.
 Hierna brengt Arsjinof ongeveer twee jaar in het buitenland, vooral in Frankrijk, door, maar keert in 1909 weer naar Rusland terug, waar hij illegaal anderhalf jaar lang anarchistische propaganda onder de arbeiders voert en ook organisatorisch werkzaam is.
@@ Regel 87: / Regel 87: @@
 Na enige tijd werd plotseling de naam van Makhno, als leider van een zeer aanzienlijk vrijkorps, in alle kranten genoemd.
-April 1919, juist bij het begin van de ontwikkeling der Makhno-beweging, komt Arsjinof naar Goeljaj-Pole en blijft van dit ogenblik af bijna voortdurend in het Makhnovshchina-gebied tot aan de debacle van 1921. Hij houdt zich in hoofdzaak bezig met de volksontwikkeling en neemt ook deel aan organisatorisch werk: een tijd lang heeft hij de leiding van de afdeling voor cultuur en volksontwikkeling, is redacteur van de krant der opstandelingen //"Poetj k Swobode”// (Weg naar de Vrijheid), enzovoorts. Pas in de zomer 1920 verlaat hij het gebied van de opstand wegens het ineenzinken der beweging. Omstreeks deze tijd raakt hij zijn manuscript over de geschiedenis der beweging, dat hij voor de druk aan het gereedmaken was, kwijt. Na korte afwezigheid gelukt het hem slechts met de allergrootste moeite in het van alle zijden (door de witten en de roden) omsingelde gebied terug te keren en blijft daar dan tot begin 1921.
+April 1919, juist bij het begin van de ontwikkeling van de Makhno-beweging, komt Arsjinof naar Goeljaj-Pole en blijft van dit ogenblik af bijna voortdurend in het Makhnovshchina-gebied tot aan de debacle van 1921. Hij houdt zich in hoofdzaak bezig met de volksontwikkeling en neemt ook deel aan organisatorisch werk: een tijd lang heeft hij de leiding van de afdeling voor cultuur en volksontwikkeling, is redacteur van de krant van de opstandelingen //"Poetj k Swobode”// (Weg naar de Vrijheid), enzovoorts. Pas in de zomer 1920 verlaat hij het gebied van de opstand wegens het ineenzinken van de beweging. Omstreeks deze tijd raakt hij zijn manuscript over de geschiedenis van de beweging, dat hij voor de druk aan het gereedmaken was, kwijt. Na korte afwezigheid gelukt het hem slechts met de allergrootste moeite in het van alle zijden (door de witten en de roden) omsingelde gebied terug te keren en blijft daar dan tot begin 1921.
 Begin 1921, toen de Sovjetregering voor de derde maal een verschrikkelijk pogrom tegen de beweging organiseerde,[4] verlaat Arsjinof het gebied met een bepaalde opdracht: hij moet de geschiedenis van de Makhno-beweging te boek stellen. Hij moet dit werk onder ongelofelijk moeilijke levensomstandigheden — gedeeltelijk nog in de Oekraïne, gedeeltelijk in Moskou — ten einde voeren en kan het dit keer ook gelukkig besluiten.
-Zo is dan de schrijver van ons boek de meest competente persoonlijkheid hiervoor. Hij heeft Nestor Makhno lang voor de beschreven gebeurtenissen gekend en hem van zo nabij mogelijk in de loop van de meest verschillende omstandigheden kunnen waarnemen. Ook heeft hij de voornaamste deelnemers aan de beweging gekend. Hij nam zelf actief aandeel aan de gebeurtenissen, heeft zelf de ganse grootheid en de tragiek harer ontwikkeling mee doorleefd. Meer dan iemand anders was hem het innerlijke wezen van de Makhnovshchina, haar ideëel en organisatorisch streven, haar wensen en hopen, duidelijk. Hij zag haar titanische worsteling met de vijandelijke machten, die haar van alle zijden omringden. Als arbeider heeft hij de onvervalste geest der beweging diep in zich opgenomen: het geweldige, door de idee van het anarchisme doorgloeide verlangen der werkende massa's, om haar lot en de opbouw van een nieuw leven inderdaad in eigen handen te nemen. Als intelligent arbeider heeft hij het wezen der beweging diep kunnen doordenken en dit klaar en duidelijk tegenover de ideologie van andere krachten, bewegingen en richtingen kunnen stellen. Tenslotte heeft hij zich ook met geheel het geschreven materiaal der 'beweging zorgvuldig vertrouwd gemaakt. Als geen ander was hij dus in de gelegenheid, zich kritisch tegenover alle mogelijke berichtgeving te stellen, het wezenlijke aan de beweging van het bijkomstige, het karakteristieke van het onverschillige, het principiële van het bijzakelijke te onderscheiden.
+Zo is dan de schrijver van ons boek de meest competente persoonlijkheid hiervoor. Hij heeft Nestor Makhno lang voor de beschreven gebeurtenissen gekend en hem van zo nabij mogelijk in de loop van de meest verschillende omstandigheden kunnen waarnemen. Ook heeft hij de voornaamste deelnemers aan de beweging gekend. Hij nam zelf actief aandeel aan de gebeurtenissen, heeft zelf de ganse grootheid en de tragiek harer ontwikkeling mee doorleefd. Meer dan iemand anders was hem het innerlijke wezen van de Makhnovshchina, haar ideëel en organisatorisch streven, haar wensen en hopen, duidelijk. Hij zag haar titanische worsteling met de vijandelijke machten, die haar van alle zijden omringden. Als arbeider heeft hij de onvervalste geest van de beweging diep in zich opgenomen: het geweldige, door de idee van het anarchisme doorgloeide verlangen van de werkende massa's, om haar lot en de opbouw van een nieuw leven inderdaad in eigen handen te nemen. Als intelligent arbeider heeft hij het wezen van de beweging diep kunnen doordenken en dit klaar en duidelijk tegenover de ideologie van andere krachten, bewegingen en richtingen kunnen stellen. Tenslotte heeft hij zich ook met geheel het geschreven materiaal van de 'beweging zorgvuldig vertrouwd gemaakt. Als geen ander was hij dus in de gelegenheid, zich kritisch tegenover alle mogelijke berichtgeving te stellen, het wezenlijke aan de beweging van het bijkomstige, het karakteristieke van het onverschillige, het principiële van het bijzakelijke te onderscheiden.
 Dit alles tezamen genomen maakte het hem mogelijk, trots veel ongunstige omstandigheden, herhaaldelijk verlies van handschriften, materiaal en documenten, een van de eigenaardigste en belangrijkste episoden van de Russische revolutie te begrijpen en in een helder licht te stellen.
@@ Regel 96: / Regel 96: @@
 Wat nu over de verschillende aparte delen van dit werk te zeggen? Het wil ons toeschijnen, dat het boek voldoende getuigenis voor zichzelf afleggen zal.
-Voor alles willen we op de voorgrond stellen, dat het in het bijzonder aanspraak maakt op preciesheid in de voorstelling der dingen. Geen enkel ook maar half twijfelachtig feit werd opgenomen. Integendeel heeft de schrijver zeer veel interessante en tekenende voorvallen weggelaten om de afgeronde samenvatting maar te behouden.
+Voor alles willen we op de voorgrond stellen, dat het in het bijzonder aanspraak maakt op preciesheid in de voorstelling van de dingen. Geen enkel ook maar half twijfelachtig feit werd opgenomen. Integendeel heeft de schrijver zeer veel interessante en tekenende voorvallen weggelaten om de afgeronde samenvatting maar te behouden.
 Ook een hele reeks van gebeurtenissen en bijzondere momenten werd niet vermeld, omdat het niet mogelijk was, de juiste data daarvoor aan te geven.
@@ Regel 102: / Regel 102: @@
 De omstandigheid, dat een aantal documenten van gewichtige betekenis verloren ging, heeft de gang van het werk zeer beïnvloed. Het laatste (vierde) verlies van handschrift en materiaal had de schrijver zo aangegrepen, dat hij, naar hij zelf bekent, een tijd lang geaarzeld heeft, of hij het werk wel opnieuw zou beginnen. Alleen het bewustzijn, dat het nodig was een, zij het dan onvolledige, maar toch afgeronde beschrijving van de Makhnovshchina te geven, bracht hem ertoe, opnieuw naar de pen te grijpen.
-Het spreekt vanzelf, dat de arbeid aan de geschiedenis der Makhno-beweging voortgezet en met nieuwe data volledig gemaakt moet worden. Deze beweging was zo breed van stroom, zo diep en eigenaardig, dat een definitieve beoordeling niet zo spoedig geschieden kan. Het boek, dat voor ons ligt is pas de eerste ernstige bijdrage tot doorgronding van een der grootste en leerrijkste revolutionaire bewegingen der geschiedenis.
+Het spreekt vanzelf, dat de arbeid aan de geschiedenis van de Makhno-beweging voortgezet en met nieuwe data volledig gemaakt moet worden. Deze beweging was zo breed van stroom, zo diep en eigenaardig, dat een definitieve beoordeling niet zo spoedig geschieden kan. Het boek, dat voor ons ligt is pas de eerste ernstige bijdrage tot doorgronding van een van de grootste en leerrijkste revolutionaire bewegingen van de geschiedenis.
 * * *
@@ Regel 110: / Regel 110: @@
 * * *
-Het wezenlijke van de Makhnovshchina werd in dit boek zo duidelijk mogelijk naar voren gebracht. Hierbij krijgt de term "Makhnovshchina”, zoals die door de auteur wordt gevormd en gelanceerd, een zeer diepe en bijna symptomatische betekenis. De schrijver verbindt aan deze term de voorstelling van een bijzondere, zeer eigenaardige, zelfstandige revolutionaire klassebeweging van de arbeiders, wier zelfbewustzijn langzamerhand groeit en die de grote arena van de wereldgeschiedenis betreedt. De schrijver houdt de Makhnovshchina voor een der eerste en veelbetekenendste verschijningsvormen van die nieuwe beweging en stelt haar als zodanig tegenover andere krachten en bewegingen in de revolutie. Juist hierdoor wordt het toevallige van de term „Makhnovshchina” aangegeven. De beweging zou ook zonder Makhno hebben bestaan, omdat die levende krachten en levende massa's, welke deze beweging schiepen en die Makhno slechts als haar bekwaamste krijgsman op de voorgrond plaatsten, ook zonder hem hadden bestaan. Het wezenlijke in de beweging was niet veranderd al zou ook de naam een andere geweest zijn; haar ideologische kleur ware evengoed, zij het dan met meerdere of mindere duidelijkheid tot uitdrukking gekomen.
+Het wezenlijke van de Makhnovshchina werd in dit boek zo duidelijk mogelijk naar voren gebracht. Hierbij krijgt de term "Makhnovshchina”, zoals die door de auteur wordt gevormd en gelanceerd, een zeer diepe en bijna symptomatische betekenis. De schrijver verbindt aan deze term de voorstelling van een bijzondere, zeer eigenaardige, zelfstandige revolutionaire klassebeweging van de arbeiders, wier zelfbewustzijn langzamerhand groeit en die de grote arena van de wereldgeschiedenis betreedt. De schrijver houdt de Makhnovshchina voor een van de eerste en veelbetekenendste verschijningsvormen van die nieuwe beweging en stelt haar als zodanig tegenover andere krachten en bewegingen in de revolutie. Juist hierdoor wordt het toevallige van de term „Makhnovshchina” aangegeven. De beweging zou ook zonder Makhno hebben bestaan, omdat die levende krachten en levende massa's, welke deze beweging schiepen en die Makhno slechts als haar bekwaamste krijgsman op de voorgrond plaatsten, ook zonder hem hadden bestaan. Het wezenlijke in de beweging was niet veranderd al zou ook de naam een andere geweest zijn; haar ideologische kleur ware evengoed, zij het dan met meerdere of mindere duidelijkheid tot uitdrukking gekomen.
 Makhno’s persoonlijkheid en de rol, die hij gespeeld heeft, zijn in het bock overal plastisch getekend.
-De verhouding van de beweging tot de verschillende vijandelijke tegenkrachten — tot de contrarevolutie, tot het bolsjewisme — is overduidelijk uitgebeeld. De gedeelten, die berichten geven omtrent de verschillende aparte ogenblikken van de heroïsche strijd der Makhnovshchina tegen deze machten, zijn aangrijpend, ja, vaak verpletterend.
+De verhouding van de beweging tot de verschillende vijandelijke tegenkrachten — tot de contrarevolutie, tot het bolsjewisme — is overduidelijk uitgebeeld. De gedeelten, die berichten geven omtrent de verschillende aparte ogenblikken van de heroïsche strijd van de Makhnovshchina tegen deze machten, zijn aangrijpend, ja, vaak verpletterend.
 * * *
-De zeer belangrijke vraag omtrent de wederkerige betrekkingen tussen de Makhnovshchina en het anarchisme wordt door de schrijver niet grondig genoeg behandeld. In het algemeen wordt de bewering gelanceerd, dat de anarchisten als totaal, preciezer gezegd, de "toppen” der anarchistische beweging, — zich van de Makhnobeweging afzijdig hielden, of, naar Arsjinof zich uitdrukt haar „verslapen” hebben. Hij zoekt dit verschijnsel hoofdzakelijk hierdoor te verklaren, dat een belangrijk deel van de anarchisten ernstig door „partijgeest” geïnfecteerd zou zijn, anders gezegd, bezield was van het verderfelijk streven, de massa's, haar organisaties en haar beweging te leiden. Hieruit volgde dan, dat de werkelijk zelfstandige massabewegingen, die onafhankelijk van deze anarchisten ontstonden en niets verder van deze verlangden dan oprechte en overgegeven ideële hulp, door hen niet begrepen werden. Hieruit volgde ook hun vooringenomenheid en eigenlijk slechts bijzakelijk stelling nemen t.o.v. zulke bewegingen. — Deze beweringen en verklaringen zijn echter bij lange na niet voldoende. Het vraagstuk moet breder en dieper bezien worden. Onder de anarchisten vond men drieërlei houding tegenover de Makhnovshchina: eerstens een uitgesproken sceptische — tweedens een gematigde en in de derde plaats een uitgesproken positieve stellingname. De schrijver behoort ongetwijfeld tot de laatste categorie. Zijn stelling is echter aanvechtbaar en hij had daarom zeer grondig op het vraagstuk in dienen te gaan. — Dit onderwerp echter behoort niet tot het wezenlijke van dit boek. En anderzijds wordt zijn bewering door de in de loop van zijn relaas gegeven feiten, zeer sterk gesteund... Men mag hopen, dat het door hem gestelde probleem in de anarchistische pers een verdere verwerking vinden zal en dat het zo van alle zijden bezien en belicht zal worden, dat het de anarchistische beweging tot belangrijke gevolgtrekkingen zal brengen.
+De zeer belangrijke vraag omtrent de wederkerige betrekkingen tussen de Makhnovshchina en het anarchisme wordt door de schrijver niet grondig genoeg behandeld. In het algemeen wordt de bewering gelanceerd, dat de anarchisten als totaal, preciezer gezegd, de "toppen” van de anarchistische beweging, — zich van de Makhnobeweging afzijdig hielden, of, naar Arsjinof zich uitdrukt haar „verslapen” hebben. Hij zoekt dit verschijnsel hoofdzakelijk hierdoor te verklaren, dat een belangrijk deel van de anarchisten ernstig door „partijgeest” geïnfecteerd zou zijn, anders gezegd, bezield was van het verderfelijk streven, de massa's, haar organisaties en haar beweging te leiden. Hieruit volgde dan, dat de werkelijk zelfstandige massabewegingen, die onafhankelijk van deze anarchisten ontstonden en niets verder van deze verlangden dan oprechte en overgegeven ideële hulp, door hen niet begrepen werden. Hieruit volgde ook hun vooringenomenheid en eigenlijk slechts bijzakelijk stelling nemen t.o.v. zulke bewegingen. — Deze beweringen en verklaringen zijn echter bij lange na niet voldoende. Het vraagstuk moet breder en dieper bezien worden. Onder de anarchisten vond men drieërlei houding tegenover de Makhnovshchina: eerstens een uitgesproken sceptische — tweedens een gematigde en in de derde plaats een uitgesproken positieve stellingname. De schrijver behoort ongetwijfeld tot de laatste categorie. Zijn stelling is echter aanvechtbaar en hij had daarom zeer grondig op het vraagstuk in dienen te gaan. — Dit onderwerp echter behoort niet tot het wezenlijke van dit boek. En anderzijds wordt zijn bewering door de in de loop van zijn relaas gegeven feiten, zeer sterk gesteund... Men mag hopen, dat het door hem gestelde probleem in de anarchistische pers een verdere verwerking vinden zal en dat het zo van alle zijden bezien en belicht zal worden, dat het de anarchistische beweging tot belangrijke gevolgtrekkingen zal brengen.
 * * *
@@ Regel 123: / Regel 123: @@
 Er zullen wel geen woorden over vuil gemaakt behoeven te worden, dat met het verschijnen van dit boek alle fabelen van "bandietendom”, antisemitisme en dergelijke lasterverhalen, die over de Makhnobeweging rondverteld zijn, uit de wereld gebannen moeten zijn.
-Wanneer de Makhnovshchina, als elk werk van mensenhanden, haar schaduwzijden, haar fouten en afwijkingen, haar negatieve zijden gehad hebben mag, dan waren die, naar de schrijver bewijst, in verhouding tot het kolossale positieve belang der beweging toch zo weinig van gewicht en nietig, dat het vreemd aan zou doen, wanneer daarvan nog afzonderlijk gesproken zou worden. Had de beweging ook maar de geringste mogelijkheid gehad, zich vrijer en op scheppende wijze kunnen ontwikkelen, dan waren die alle zonder enige moeilijkheid overwonnen.
+Wanneer de Makhnovshchina, als elk werk van mensenhanden, haar schaduwzijden, haar fouten en afwijkingen, haar negatieve zijden gehad hebben mag, dan waren die, naar de schrijver bewijst, in verhouding tot het kolossale positieve belang van de beweging toch zo weinig van gewicht en nietig, dat het vreemd aan zou doen, wanneer daarvan nog afzonderlijk gesproken zou worden. Had de beweging ook maar de geringste mogelijkheid gehad, zich vrijer en op scheppende wijze kunnen ontwikkelen, dan waren die alle zonder enige moeilijkheid overwonnen.
 * * *
@@ Regel 133: / Regel 133: @@
 Maar als het meest-betekenende en gewichtigste van het werk dat voor ons ligt, beschouwen we het volgende:
-**1.** In tegenstelling tot velen, die de Makhnovshchina alleen voor een eigenaardige oorlogsepisode, voor een moedige vrijschaarbeweging gehouden hebben en ook thans nog houden, die al het negatieve en tot scheppen onmachtige van een oorlogstoestand in zich sluit (velen baseren hun afwijzende houding t.o.v. de Makhnobeweging juist op die omstandigheid), toont de schrijver aan de hand van onweerlegbare data geheel de ontoereikendheid van zulk een opvatting. Nauwkeurig en aan de hand van feiten ontrolt hij voor onze ogen een beeld van de vrije, diep-ideële, zij het dan ook zeer korte, scheppende en organisatorische beweging van de brede massa's der werkers, die de met haar ten nauwste verbonden weermacht alleen in het leven riepen voor de absoluut noodzakelijke verdediging van revolutie en vrijheid. Daarmee wordt een veel verbreid vooroordeel tegen de Makhnovshchina volkomen ontzenuwd.
+**1.** In tegenstelling tot velen, die de Makhnovshchina alleen voor een eigenaardige oorlogsepisode, voor een moedige vrijschaarbeweging gehouden hebben en ook thans nog houden, die al het negatieve en tot scheppen onmachtige van een oorlogstoestand in zich sluit (velen baseren hun afwijzende houding t.o.v. de Makhnobeweging juist op die omstandigheid), toont de schrijver aan de hand van onweerlegbare data geheel de ontoereikendheid van zulk een opvatting. Nauwkeurig en aan de hand van feiten ontrolt hij voor onze ogen een beeld van de vrije, diep-ideële, zij het dan ook zeer korte, scheppende en organisatorische beweging van de brede massa's van de werkers, die de met haar ten nauwste verbonden weermacht alleen in het leven riepen voor de absoluut noodzakelijke verdediging van revolutie en vrijheid. Daarmee wordt een veel verbreid vooroordeel tegen de Makhnovshchina volkomen ontzenuwd.
 Even tekenend is het, dat de schrijver tegen de Makhnovshchina het ernstige verwijt richt, dat zij de militair-strategische zijde van de zaak toch enigermate verwaarloosd heeft. In het hoofdstuk, dat door de Makhnovshchi begane fouten behandelt, geeft hij uitdrukking aan het gevoelen, dat de gehele revolutie in de Oekraïne, zelfs die in het algemeen, zich volkomen anders zou hebben kunnen ontwikkelen, wanneer de Makhnovshchi te rechter tijd een zo ruim mogelijke grenzen omvattende ernstig te nemen grenswacht hadden georganiseerd. Indien de schrijver gelijk heeft, dan zou het in dit opzicht mogelijk zijn, het lot van de Makhnovshchina te vergelijken met het lot van andere revolutionaire bewegingen in het verleden, waarin begane militaire fouten eveneens noodlottige gevolgen gehad hebben. In elk geval zij de bijzondere opmerkzaamheid van de lezer op dit punt gevestigd, daar dit tot zeer nuttige bespiegelingen aanleiding geeft.
-**2.** De volkomen zelfstandigheid der beweging is zeer duidelijk aangetoond: de bewust en energiek bevochten onafhankelijkheid van onverschillig welke krachten, die zich van buiten af opdringen wilden.
+**2.** De volkomen zelfstandigheid van de beweging is zeer duidelijk aangetoond: de bewust en energiek bevochten onafhankelijkheid van onverschillig welke krachten, die zich van buiten af opdringen wilden.
-**3.** Nauwkeurig en precies wordt de verhouding van het bolsjewisme en de Sovjetregering tot de Makhnovshchina vastgelegd. Alle rechtvaardigingspogingen en uitgedachte geschiedenisjes der Bolsjewiki krijgen vernietigende slagen. Al haar misdadige handelwijzen, alle leugens, geheel haar contra-revolutionair gedrag wordt in felle naaktheid onthuld. Als motto voor het desbetreffende deel van het boek had men de woorden van de leider van de geheime afdeling van de Al-Russische Buitengewone Kommissie, Samsonow genaamd, kunnen gebruiken, — die hem toevallig ontsnapten (in de gevangenis, toen ik door de “rechter van instructie” in verhoor genomen werd). — Op mijn gezegde, dat de handelwijze der Bolsjewiki tegenover Makhno, op een ogenblik, dat zij door een verdrag met hem verbonden waren, verraderlijk genoemd moest worden, antwoordde Samsonow levendig: “U houdt dat voor verraad? Naar onze opvatting bewijst dat alleen, dat we handige staatslieden zijn: zolang we Makhno nodig hadden, zijn we in staat geweest hem te gebruiken; toen we hem niet meer nodig hadden, zijn we in staat geweest, hem te liquideren."
+**3.** Nauwkeurig en precies wordt de verhouding van het bolsjewisme en de Sovjetregering tot de Makhnovshchina vastgelegd. Alle rechtvaardigingspogingen en uitgedachte geschiedenisjes van de Bolsjewiki krijgen vernietigende slagen. Al haar misdadige handelwijzen, alle leugens, geheel haar contra-revolutionair gedrag wordt in felle naaktheid onthuld. Als motto voor het desbetreffende deel van het boek had men de woorden van de leider van de geheime afdeling van de Al-Russische Buitengewone Kommissie, Samsonow genaamd, kunnen gebruiken, — die hem toevallig ontsnapten (in de gevangenis, toen ik door de “rechter van instructie” in verhoor genomen werd). — Op mijn gezegde, dat de handelwijze van de Bolsjewiki tegenover Makhno, op een ogenblik, dat zij door een verdrag met hem verbonden waren, verraderlijk genoemd moest worden, antwoordde Samsonow levendig: “U houdt dat voor verraad? Naar onze opvatting bewijst dat alleen, dat we handige staatslieden zijn: zolang we Makhno nodig hadden, zijn we in staat geweest hem te gebruiken; toen we hem niet meer nodig hadden, zijn we in staat geweest, hem te liquideren."
 **4.** Veel oprechte revolutionairen houden het anarchisme voor een idealistische fantasie en rechtvaardigen het bolsjewisme als enig mogelijke, onvermijdelijke en voor de ontwikkeling van de sociale wereldrevolutie noodzakelijke realiteit, die een bepaalde etappe van deze revolutie verankert. De negatieve zijden van het bolsjewisme worden in deze opvatting verdoezeld en a.h.w. historisch gerechtvaardigd.
-Het boek van Arshinov geeft aan deze opvatting de doodsteek. Op aanschouwelijke wijze stelt het twee kardinale punten vast: //1)// de anarchistische strevingen komen in de Russische revolutie tot uiting, voor zover die tot een echte, zelfstandige revolutie der werkende massa's geworden was, niet als een “schadelijke utopie van fantasten”, maar als buitengewoon-reële, concrete, revolutionaire beweging dier massa's; //2)// juist als zodanig werd zij bewust, wreed en op gemene wijze door de Bolsjewiki verstikt.
+Het boek van Arshinov geeft aan deze opvatting de doodsteek. Op aanschouwelijke wijze stelt het twee kardinale punten vast: //1)// de anarchistische strevingen komen in de Russische revolutie tot uiting, voor zover die tot een echte, zelfstandige revolutie van de werkende massa's geworden was, niet als een “schadelijke utopie van fantasten”, maar als buitengewoon-reële, concrete, revolutionaire beweging dier massa's; //2)// juist als zodanig werd zij bewust, wreed en op gemene wijze door de Bolsjewiki verstikt.
 De in dit boek beschreven feiten tonen duidelijk aan, dat de “realiteit” van het bolsjewisme in wezen precies gelijk is aan de tsaristische werkelijkheid. Deze feiten stellen op concrete en plastische wijze tegenover deze “realiteit” de absolute juistheid en realiteit van het anarchisme als de enig waarlijk-revolutionaire ideologie van de arbeid. Het bolsjewisme wordt hierdoor van de laatste schaduw van enige historische rechtvaardiging beroofd.
@@ Regel 311: / Regel 311: @@
 Dan begonnen de boeren, die hun beweging hardnekkig doorzetten, op de manier van vrijscharen te opereren. Als door de kracht van onzichtbare organisaties verbonden, rukten zij — bijna gelijktijdig in vele plaatsen des lands — met talrijke vrijscharen op en richtten hun aanvallen nu tegen de landheren, hun lijfwachten en de vertegenwoordigers van 't gezag. Gewoonlijk deden deze vrijscharen, die uit 20, 50 of 100 bereden, goed bewapende boeren bestonden, een snelle, in de betreffende streek geheel onverwachte overval op een landgoed of op de staats-landweer — maakten alle vijanden van de boeren af en verdwenen. Elk landgoedbezitter, die boeren vervolgd had, elk trouw dienaar van hem, werd door de boeren-vrijscharen op de korrel genomen en elke dag konden zij gedood worden. Elke hogere militair, elke Duitse officier was een stellige dood door de hand van de vrijscharen gewijd. Deze gebeurtenissen, die zich dag aan dag herhaalden, troffen de agrarische contra-revolutie in haar levenswortel en bereidden haar zekere ondergang en de overwinning van de boeren voor.
-We moeten hier opmerken, dat zowel de breedvertakte, onvoorbereid uitbrekende boerenopstanden, als de acties van de vrijscharen uitsluitend van de boeren zelf uitgingen, zonder enige leiding van welke politieke organisatie dan ook. Dit revolutionaire optreden dwong de boeren, zich van de beweging zelf rekenschap te moeten geven, haar te leiden en ter overwinning te voeren. In de loop van de gehele strijd tegen de hetman en de landgoedbezitters, in de allermoeilijkste ogenblikken van deze worsteling, stond de boerenbevolking geheel alleen oog in oog tegenover haar georganiseerde, goedbewapende en verbitterde vijand. Zoals we later zien zuilen, was dat van enorme betekenis voor het karakter van geheel de revolutionaire opstand. Daar, waar zij tot aan 't eind toe klassebeweging bleef en ver van de invloed van partij- of nationalistische elementen, was haar hoofdtrek niet alleen de omstandigheid, dat zij den diepten van het boerendom ontsproot, maar ook het bewustzijn van haar dragers, dat zij zelf de leiders dezer beweging waren. Vooral de vrijscharen waren door deze gedachte bezield. Ze waren er trots op, voelden hun kracht en hun grote roeping.
+We moeten hier opmerken, dat zowel de breedvertakte, onvoorbereid uitbrekende boerenopstanden, als de acties van de vrijscharen uitsluitend van de boeren zelf uitgingen, zonder enige leiding van welke politieke organisatie dan ook. Dit revolutionaire optreden dwong de boeren, zich van de beweging zelf rekenschap te moeten geven, haar te leiden en ter overwinning te voeren. In de loop van de gehele strijd tegen de hetman en de landgoedbezitters, in de allermoeilijkste ogenblikken van deze worsteling, stond de boerenbevolking geheel alleen oog in oog tegenover haar georganiseerde, goedbewapende en verbitterde vijand. Zoals we later zien zuilen, was dat van enorme betekenis voor het karakter van geheel de revolutionaire opstand. Daar, waar zij tot aan 't eind toe klassebeweging bleef en ver van de invloed van partij- of nationalistische elementen, was haar hoofdtrek niet alleen de omstandigheid, dat zij de diepten van het boerendom ontsproot, maar ook het bewustzijn van haar dragers, dat zij zelf de leiders dezer beweging waren. Vooral de vrijscharen waren door deze gedachte bezield. Ze waren er trots op, voelden hun kracht en hun grote roeping.
 De verbitterde repressiemaatregelen van de agrarische contra-revolutie konden de beweging niet stuiten, — integendeel, ze hielp aan de uitbreiding ervan, omdat de opstanden nu overal opvlamden. De boeren sloten zich hechter aaneen en kwamen — door de beweging zelf gedreven — dichter bij een algemeen en alomvattend plan voor revolutionair optreden. Wil men met deze maatstaf geheel de Oekraïne meten, dan is natuurlijk nimmer de gehele boerenbevolking als eén geheel opgetreden, onder één leiding. Van zulk een eenheid kan alleen in de zin van verbondenheid in revolutionaire geest gesproken worden. In praktisch, organisatorisch opzicht echter sloten de boeren zich rayongewijs tezamen, in de vorm van samensmelting van verschillende vrijschaarafdelingen. Zulk een vereniging werd op de momenten, dat de opstanden in aantal toenamen en de repressiemaatregelen een verbitterder en beter georganiseerd karakter aannamen, tot een aangelegenheid van de verschillende afdelingen, die geen uitstel duldde.
@@ Regel 445: / Regel 445: @@
 Het is duidelijk, dat hier eenvoudig in plaats van het private kapitalisme het staatskapitalisme getreden is. De communistische nationalisering van de industrie vormt een nieuw type van productieverhouding, waarbij de economische knechting en afhankelijkheid van de arbeidersklasse in één hand, namelijk die van de staat, geconcentreerd blijkt. Hierdoor wordt de toestand van de arbeidersklasse in 't minst niet verbeterd. Algemene arbeidsplicht (van de arbeiders natuurlijk) en militarisering van de arbeid, — dat is de geest van de genationaliseerde fabriek. Een voorbeeld moge dat verduidelijken. In augustus 1918 heerste er opwinding onder de arbeiders van de vroegere Prochorowse manufactuurwarenfabriek in Moskou wegens ontoereikende lonen en het op de fabriek heersende politieregime; de arbeiders dreigden met verzet. Ze hielden enige vergaderingen in de fabriek, jaagden het fabriekscomité, dat tegelijkertijd partijcel was, uiteen en namen in afrekening op hun arbeidsloon een deel van de vervaardigde waren. De leden van het centraal bestuur van het verbond van textielarbeiders beschouwde de kwestie, nadat de arbeiders elk onderhoud met hen afgewezen hadden, als volgt: het gedrag van de Prochorowse arbeiders werpt een schaduw op het gezag van de Sovjetregering; een nog scherper optreden van de arbeiders zou de Sovjetregering in de ogen van de arbeiders van andere ondernemingen te schande maken; dit mag niet geduld worden, daarom moet de Prochorowse manufactuurfabriek gesloten, de arbeiders ontslagen en een kommissie ingesteld worden, die daar een duurzame toestand scheppen zal; dan eerst moet een nieuwe arbeidersbezetting aangesteld worden. Zo geschiedde het ook. De vraag doet zich voor, wie dan deze drie of vier mensen waren, die over het lot van een veel-duizendkoppige arbeidersmassa vrij konden beslissen? Was hun die positie door de massa gegeven? Niet in 't minst. Zij waren door de partij benoemd en daarop berustte hun macht. Het gegeven voorbeeld is er een uit duizenden. Als in een waterdroppel spiegelt zich hierin af de rechteloosheid van de arbeidersklasse bij genationaliseerde productie. Wat blijft er voor de arbeiders en hun organisaties over? Een zeer schamel deel — het recht voor deze of voor gene afgevaardigde van de Sovjets, die volkomen aan de partij onderhevig zijn, te stemmen.
-De toestand van de werkende bevolking in het dorp is nog veel slechter. De boeren hebben het genot van de landerijen van de vroegere landgoedeigenaars, van de vorsten en andere grootgrondbezitters. Het was echter niet de communistische regering, maar de revolutie, die hun deze zegen ten deel deed vallen. Tientallen jaren lang hadden zij stormachtig naar land verlangd en in het jaar 1917 hadden zij er bezit van genomen, nog voor de Sovjetregering georganiseerd was. Wanneer het bolsjewisme in de vraag van de landonteigening het standpunt van de boeren innam, dan deed zij het uitsluitend omdat er voor haar geen andere mogelijkheid was, de grond-bezittende bourgeoisie ten val te brengen. Er volgt echter in 't geheel niet uit, dat de nu volgende communistische regering van plan was, den boeren het land te laten. Integendeel: het ideaal dier regering is het organiseren van een alomvattend landbouwsysteem, dat steeds weer aan de éne werkgever, namelijk de staat, onderhorig is. Sovjetlandbouwbedrijven, waar door gehuurde arbeiders en boeren gewerkt wordt, dat is het ideaal, dat de communistische regering nastreeft, om de aan-de-staat-brenging van geheel de landbouw te bewerkstelligen. Zeer duidelijk en eenvoudig hebben zich de bolsjewistische leiders lang na de eerste revolutiedagen hierover uitgesproken. In nummer 13 van de “Communistische Internationale” worden in de agrarische kwestie betreffende resolutie (op pag. 2435—2445 van de Russische uitgave)[3] nauwkeurige aanwijzingen betreffende de organisatie van de staatslandbouw in de aangegeven zin gegeven. In dezelfde resolutie heet het, dat men de organisatie van collectieve landbouwbedrijven (dit moet luiden: staatskapitalistische) trapsgewijze en met de grootste voorzichtigheid ter hand te nemen heeft. Dat is zonder meer begrijpelijk, omdat de plotselinge overgang van vele miljoenen boeren uit de stand van zelfstandige bezitters in die van huurlingen van de staat, een gevaarlijke storm oproepen zou, die voor de communistische staat een catastrofe zou kunnen zijn. De concrete opbouwende arbeid van de communistische regering in het dorp beperkte zich aanvankelijk uitsluitend tot de gedwongen uitvoer van levensmiddelen en ruwe grondstof uit vlekken en dorpen en tot de strijd tegen de boerenbeweging, die hiervan het gevolg.
+De toestand van de werkende bevolking in het dorp is nog veel slechter. De boeren hebben het genot van de landerijen van de vroegere landgoedeigenaars, van de vorsten en andere grootgrondbezitters. Het was echter niet de communistische regering, maar de revolutie, die hun deze zegen ten deel deed vallen. Tientallen jaren hadden zij stormachtig naar land verlangd en in het jaar 1917 hadden zij er bezit van genomen, nog voor de Sovjetregering georganiseerd was. Wanneer het bolsjewisme in de vraag van de landonteigening het standpunt van de boeren innam, dan deed zij het uitsluitend omdat er voor haar geen andere mogelijkheid was, de grond-bezittende bourgeoisie ten val te brengen. Er volgt echter in 't geheel niet uit, dat de nu volgende communistische regering van plan was, de boeren het land te laten. Integendeel: het ideaal dier regering is het organiseren van een alomvattend landbouwsysteem, dat steeds weer aan de éne werkgever, namelijk de staat, onderhorig is. Sovjetlandbouwbedrijven, waar door gehuurde arbeiders en boeren gewerkt wordt, dat is het ideaal, dat de communistische regering nastreeft, om de aan-de-staat-brenging van geheel de landbouw te bewerkstelligen. Zeer duidelijk en eenvoudig hebben zich de bolsjewistische leiders lang na de eerste revolutiedagen hierover uitgesproken. In nummer 13 van de “Communistische Internationale” worden in de agrarische kwestie betreffende resolutie (op pag. 2435—2445 van de Russische uitgave)[3] nauwkeurige aanwijzingen betreffende de organisatie van de staatslandbouw in de aangegeven zin gegeven. In dezelfde resolutie heet het, dat men de organisatie van collectieve landbouwbedrijven (dit moet luiden: staatskapitalistische) trapsgewijze en met de grootste voorzichtigheid ter hand te nemen heeft. Dat is zonder meer begrijpelijk, omdat de plotselinge overgang van vele miljoenen boeren uit de stand van zelfstandige bezitters in die van huurlingen van de staat, een gevaarlijke storm oproepen zou, die voor de communistische staat een catastrofe zou kunnen zijn. De concrete opbouwende arbeid van de communistische regering in het dorp beperkte zich aanvankelijk uitsluitend tot de gedwongen uitvoer van levensmiddelen en ruwe grondstof uit vlekken en dorpen en tot de strijd tegen de boerenbeweging, die hiervan het gevolg.
 De politieke rechten van de boeren beperkten zich tot de verplichting, dorps- en districtssovjets te organiseren, die geheel ondergeschikt waren aan de partij. Daarbuiten hebben de boeren geen andere rechten. De in de miljoenen lopende boerenbevolking van een willekeurig gouvernement, zou, op de politieke weegschaal gelegd, minder wegen dan elk willekeurig gouvernementscomité van de partij. Kort gezegd: in plaats van enig recht kunnen we slechts een ten hemel schreiende rechteloosheid van de boeren vaststellen.
@@ Regel 468: / Regel 468: @@
 In samenhang met het hier besproken terroristische optreden van het bolsjewisme in Rusland wordt het begrijpelijk, waarom de communistische regering zo onverbloemd en overhaast uit de communistische partij, de toppen van het beambtendom en de commandatuur van het leger die nieuwe bourgeoisie tracht te verwekken en te consolideren. Zij heeft dit nodig als natuurlijke voedingsbodem, waaruit ze haar levenssappen trekt — als voortdurende ruggensteun in haar klassenstrijd tegen de werkende massa's.
-De gehele, door ons hier genoemde communistische opbouwwerkzaamheid, die den arbeiders en boeren niets anders dan knechting brengt, verklaren wij niet met de fouten en vergissingen van het bolsjewisme, maar vanuit zijn bewust streven, de massa's te knechten en vooral vanuit zijn autoritair uitbuitend wezen.
+De gehele, door ons hier genoemde communistische opbouwwerkzaamheid, die de arbeiders en boeren niets anders dan knechting brengt, verklaren wij niet met de fouten en vergissingen van het bolsjewisme, maar vanuit zijn bewust streven, de massa's te knechten en vooral vanuit zijn autoritair uitbuitend wezen.
 De vraag is nu, wat was het dan eigenlijk, dat het deze, aan de werkende massa's vreemde en vijandig gezinde groep mogelijk maakte, de leiding over de revolutionaire krachten van het volk te krijgen, in diens naam tot macht te komen en de eigen heerschappij ook stevig te verankeren?
@@ Regel 495: / Regel 495: @@
 Terwijl hun regering, die zich tot dan toe in Koersk opgehouden had, naar Charkow verhuisde (dat het eerst door de opstandstroep van de anarchist Tsjerednjakow[6] bevrijd en bezet was geworden) en er zich toe zette het centrum van de burgerlijke regering te organiseren, rukten hun divisies door de reeds bevrijde rayons het hart van de Oekraïne binnen en stichtten daar langs militaire weg communistische regeringsorganen. Wij spraken van bevrijde rayons. Inderdaad was geheel het Oekraïense gebied van het gouvernement Koersk tot dat van Asow en tot aan de Zwarte Zee door de revolutionaire opstandige boeren reeds van de hetman en zijn aanhang gezuiverd. Na de val van de hetman gingen deze afdelingen weer uiteen naar hun dorpen, terwijl een ander deel naar de kust van de zee van Asow rukte, vanwaar reeds een nieuwe revolutievijand — de generaal Denikin, aan kwam rukken.
-In het grootste deel van de Oekraïne bleef den Bolsjewiki niets te doen over. Daar, waar het tot treffen met de Petljoera-troepen kwam, versloegen de Bolsjewiki de laatsten en namen hun plaats in. De beslissende botsing tussen de Bolsjewiki en de troepen van Petljoera vond plaats in het rayon Kiew, dat direct, nadat het Directorium daar zijn intrek genomen had, tot centrum van de politieke werkzaamheid van de Petljoera-aanhangers en tot verzamelpunt hunner troepen geworden was. Einde januari 1919 ondernamen de Bolsjewiki een algemene aanval op Kiew. Begin februari werd dit door hen veroverd. De regering van de Oekraïense volksrepubliek trok zich, haar gewoonte getrouw, naar de Westgrenzen van de Oekraïne terug. Nu hadden de Bolsjewiki de staatsmacht in handen.
+In het grootste deel van de Oekraïne bleef de Bolsjewiki niets te doen over. Daar, waar het tot treffen met de Petljoera-troepen kwam, versloegen de Bolsjewiki de laatsten en namen hun plaats in. De beslissende botsing tussen de Bolsjewiki en de troepen van Petljoera vond plaats in het rayon Kiew, dat direct, nadat het Directorium daar zijn intrek genomen had, tot centrum van de politieke werkzaamheid van de Petljoera-aanhangers en tot verzamelpunt hunner troepen geworden was. Einde januari 1919 ondernamen de Bolsjewiki een algemene aanval op Kiew. Begin februari werd dit door hen veroverd. De regering van de Oekraïense volksrepubliek trok zich, haar gewoonte getrouw, naar de Westgrenzen van de Oekraïne terug. Nu hadden de Bolsjewiki de staatsmacht in handen.
 Hierbij dient opgemerkt, dat de communistische regering zowel daar, waar de Bolsjewiki het betreffende rayon met strijd veroverd en de Petljoera-troepen verdreven hadden, als daar, waar het rayon vrij was en de boeren ongehinderd leven konden, met militair geweld ingevoerd werd. De arbeiders- en boerenraden, die deze regering zogenaamd gevormd zouden hebben, kwamen eerst veel later, toen de regering reeds vaste voet had. Daarvoor waren er alleen partijpolitieke revolutie-comités geweest en voor de revolutie-comités eenvoudig legerdivisies.
@@ Regel 521: / Regel 521: @@
 Spoedig daarop rukte Makhno tegen Jekaterinoslaw op, om de Petljoera-regering vandaar te verdrijven. De laatste beschikte over belangrijke strijdkrachten. Bovendien hadden de Petljoerowtsi de Dnjepr als verdedigingslinie en konden in die positie voor onaantastbaar gelden. Makhno’s troepen legerden zich daarom eerst in Nisjni-Dnjeprowsk. Daar bevond zich ook het stadscomité van de communistische pan ij. dat over de gewapende strijdkrachten van de plaats beschikte. Makhno's persoonlijkheid was in die tijd reeds in het gehele district bekend en wel als verdienstelijk revolutionair held en zeer begaafd veldheer. Het comité van de Bolsjewiki stelde hem voor, het oppercommando ook over hun arbeiders- en partijafdelingen op zich te nemen. Makhno nam dit voorstel aan.
-Zoals het bij Makhno vaker het geval was, nam hij ook dit keer zijn toevlucht tot een krijgslist. Nadat hij een militaire trein met zijn troepen gevuld had, liet hij deze zgn. als een werkmanstrein over de Dnjeprbrug direct de stad inrijden. Het waagstuk was buitengewoon groot. Waren de Petljoerowtsi ook maar enkele ogenblikken te vroeg achter deze krijgslist gekomen, dan hadden ze de trein eenvoudig zonder meer kunnen aanhouden en in beslag nemen. Aan de andere zijde was het dit waagstuk, dat den Makhnovshchi de zege mogelijk maakte. De trein kwam ongehinderd in 't stedelijk station aan, waar de revolutionaire troepen direct het station en de aangrenzende stadsgedeelten bezetten. In de stad kwam het tot hevige gevechten, die met de nederlaag van de Petljoerowtsi eindigden.
+Zoals het bij Makhno vaker het geval was, nam hij ook dit keer zijn toevlucht tot een krijgslist. Nadat hij een militaire trein met zijn troepen gevuld had, liet hij deze zgn. als een werkmanstrein over de Dnjeprbrug direct de stad inrijden. Het waagstuk was buitengewoon groot. Waren de Petljoerowtsi ook maar enkele ogenblikken te vroeg achter deze krijgslist gekomen, dan hadden ze de trein eenvoudig zonder meer kunnen aanhouden en in beslag nemen. Aan de andere zijde was het dit waagstuk, dat de Makhnovshchi de zege mogelijk maakte. De trein kwam ongehinderd in 't stedelijk station aan, waar de revolutionaire troepen direct het station en de aangrenzende stadsgedeelten bezetten. In de stad kwam het tot hevige gevechten, die met de nederlaag van de Petljoerowtsi eindigden.
 Ten gevolge van onvoldoende waakzaamheid echter moest het Makhno-garnizoen na een paar dagen de stad weer in handen van de Petljoera-troepen laten, die met verse strijdkrachten uit het gebied van Saporoge aangesneld kwamen. Bij de terugtocht werd in Nisjni-Dnjeprowsk een tweetal aanslagen op Makhno ondernomen. In beide gevallen echter ontploften de geworpen bommen niet.
@@ Regel 578: / Regel 578: @@
 De Bolsjewiki rukten veel later dan de troepen van Denikin het Makhnovshchina-gebied binnen. De opstandige Makhnovshchi hadden reeds drie maanden lang tegen Denikin gestreden, hadden hem uit hun gebied verdreven en de frontlijn Oostelijk van Marioepol gelegd. Toen eerst kwam te Ssinelnikowo de eerste bolsjewistische divisie onder leiding van Dybenko aan.
-Makhno zelf en zijn revolutionaire kameraden waren den Bolsjewiki niet nader bekend. Tot daaraan toe was in de communistische pers — in Moskou zowel als in de provincie — over Makhno geschreven als van een moedig opstandeling, die veel voor de toekomst beloofde. Zijn strijd, eerst tegen Skoropadski, later tegen Petljoera en Denikin, had de bolsjewistische leiders voor hem ingenomen. Het leed voor hen geen twijfel, dat de revolutionaire Makhnotroepen, die tegen zo verschillende vijanden van de revolutie in de Oekraïne gestreden hadden, zich met het rode leger verenigen zouden. Zo kwam het, dat zij, zonder Makhno te kennen, hem reeds vooruit prezen en ook de kolommen hunner residentiebladen daaraan dienstbaar maakten. In deze geest van lofuitingen vond ook de eerste ontmoeting van het bolsjewistische commando met Makhno maart 1919 plaats. Men deed hem direct het voorstel, zich met zijn troepen bij het rode leger aan te sluiten, om Denikin met vereende krachten neer te werpen. De ideële en politieke bijzonderheden van de revolutionaire opstandelingen werden als vanzelfsprekend erkend en in elk geval zo, als konden die in geen geval een vereniging tot bereiking van een gemeenschappelijk doel in de weg staan. Zij zouden onaangetast blijven.
+Makhno zelf en zijn revolutionaire kameraden waren de Bolsjewiki niet nader bekend. Tot daaraan toe was in de communistische pers — in Moskou zowel als in de provincie — over Makhno geschreven als van een moedig opstandeling, die veel voor de toekomst beloofde. Zijn strijd, eerst tegen Skoropadski, later tegen Petljoera en Denikin, had de bolsjewistische leiders voor hem ingenomen. Het leed voor hen geen twijfel, dat de revolutionaire Makhnotroepen, die tegen zo verschillende vijanden van de revolutie in de Oekraïne gestreden hadden, zich met het rode leger verenigen zouden. Zo kwam het, dat zij, zonder Makhno te kennen, hem reeds vooruit prezen en ook de kolommen hunner residentiebladen daaraan dienstbaar maakten. In deze geest van lofuitingen vond ook de eerste ontmoeting van het bolsjewistische commando met Makhno maart 1919 plaats. Men deed hem direct het voorstel, zich met zijn troepen bij het rode leger aan te sluiten, om Denikin met vereende krachten neer te werpen. De ideële en politieke bijzonderheden van de revolutionaire opstandelingen werden als vanzelfsprekend erkend en in elk geval zo, als konden die in geen geval een vereniging tot bereiking van een gemeenschappelijk doel in de weg staan. Zij zouden onaangetast blijven.
-Makhno en de staf van het opstandsleger zagen heel goed, dat het vrije gebied door de aankomst van de communistische machthebbers opnieuw bedreigd werd, — dat dit de voorbode van een burgeroorlog, doch van de andere zijde, betekende. Echter noch Makhno, noch zijn legerstaf, noch de rayonsovjet wensten deze oorlog, daar die noodlottig voor de gehele Oekraïense revolutie zijn kon. Voor alles werd in aanmerking genomen, dat een goedgeorganiseerde, openlijke contrarevolutie uit de richting van de Don en de Koeban aan kwam rukken en daarmee viel alleen met de wapenen in de vuist te onderhandelen. Dit gevaar groeide met de dag. De opstandigen hoopten, dat de strijd tegen de Bolsjewiki tot het ideële gebied beperkt zou blijven. In dit opzicht waren zij wat hun gebied betreft, volkomen gerust, daar de macht van de revolutionaire gedachte, het revolutionaire instinkt en het wantrouwen van de boeren ten opzichte van alle vreemden de beste verdedigers van het rayon waren. De leiders van de opstandigen waren allen van mening, dat alle krachten tegen de monarchistische contra-revolutie gericht moesten worden en eerst na de omverwerping daarvan aan de ideële tegenstellingen tot de Bolsjewiki moest worden gedacht. In deze zin vond de vereniging van het Makhno-leger met het rode leger plaats. Wij zullen verder zien, dat de leiders van de Makhnovshchina zich vergist hadden, toen zij hoopten, dat de Bolsjewiki alleen maar op ideëel terrein hun tegenstanders zouden zijn. Ze lieten buiten beschouwing, met volleerde overweldigers en aanhangers van de staatsidee te doen te hebben. Fouten zijn nuttig, wanneer zij niet ten ondergang voeren. Ook deze feut was den Makhnovshchi van nut.
+Makhno en de staf van het opstandsleger zagen heel goed, dat het vrije gebied door de aankomst van de communistische machthebbers opnieuw bedreigd werd, — dat dit de voorbode van een burgeroorlog, doch van de andere zijde, betekende. Echter noch Makhno, noch zijn legerstaf, noch de rayonsovjet wensten deze oorlog, daar die noodlottig voor de gehele Oekraïense revolutie zijn kon. Voor alles werd in aanmerking genomen, dat een goedgeorganiseerde, openlijke contrarevolutie uit de richting van de Don en de Koeban aan kwam rukken en daarmee viel alleen met de wapenen in de vuist te onderhandelen. Dit gevaar groeide met de dag. De opstandigen hoopten, dat de strijd tegen de Bolsjewiki tot het ideële gebied beperkt zou blijven. In dit opzicht waren zij wat hun gebied betreft, volkomen gerust, daar de macht van de revolutionaire gedachte, het revolutionaire instinkt en het wantrouwen van de boeren ten opzichte van alle vreemden de beste verdedigers van het rayon waren. De leiders van de opstandigen waren allen van mening, dat alle krachten tegen de monarchistische contra-revolutie gericht moesten worden en eerst na de omverwerping daarvan aan de ideële tegenstellingen tot de Bolsjewiki moest worden gedacht. In deze zin vond de vereniging van het Makhno-leger met het rode leger plaats. Wij zullen verder zien, dat de leiders van de Makhnovshchina zich vergist hadden, toen zij hoopten, dat de Bolsjewiki alleen maar op ideëel terrein hun tegenstanders zouden zijn. Ze lieten buiten beschouwing, met volleerde overweldigers en aanhangers van de staatsidee te doen te hebben. Fouten zijn nuttig, wanneer zij niet ten ondergang voeren. Ook deze fout was de Makhnovshchi van nut.
 Het leger van de opstandigen sloot zich onder de volgende voorwaarden bij het rode leger aan: **a)** zijn inwendige organisatie blijft onaangetast, **b)** het leger neemt politieke kommissarissen op, die door de communistische regering benoemd worden, **c)** het is alleen in operatief opzicht aan het rode oppercommando ondergeschikt, **d)** het leger wordt niet van ’t Denikinfront weggehaald, **e)** het leger verkrijgt oorlogsuitrusting en onderhoud juist als het rode leger, **f)** het leger behoudt de betiteling: “revolutionair opstandsleger” en behoudt ook haar zwarte vaandels.
@@ Regel 634: / Regel 634: @@
 Over de zo ontstane revolutionaire oorlogsraad zullen beneden verdere verklaringen volgen — nu echter rijst bij ons de vraag: vanwaar kwam het tweede rayoncongres en wie had dat uitgeschreven? Wie heelt het verlof daartoe gegeven en zijn de bijeenroepen vogelvrij te verklaren en zo niet — dan vragen wij: waarom niet? Het tweede rayoncongres werd uitgeschreven door een initiatiefgroep, die uit vijf leden bestond, door het eerste congres gekozen. Het tweede congres vond op 12 februari plaats, en tot aller verbazing werden de bijeenroepen niet vogelvrij verklaard, omdat er in die tijd nog niet zulke helden waren, die het gewaagd zouden hebben de rechten van het volk, met eigen bloed bevochten, aan te tasten. Nu rijst weer de vraag: vanwaar komt het eerste rayoncongres en wie was de bijeenroeper daarvan; is die vogelvrij verklaard en waarom niet? U, “kameraad" Dybenko, bent, naar men ziet, nog jong in de revolutionaire beweging van de Oekraïne en daarom moet U zich met het eerste begin dier beweging vertrouwd maken. Nu, we zullen u daar dan mee vertrouwd maken en u zult u dan misschien na opgedane lezing wat beter gedragen.
-Het eerste rayoncongres vond plaats op 23 januari van dit jaar in het eerste kamp van de opstandigen in het dorp Groot-Michailowka en was gevormd door vertegenwoordigers van de districten, die dichtbij het front gelegen waren. Toentertijd vertoefden de sowjettroepen nog heel, heel in de verte. Het rayon was van de gehele wereld afgesneden: aan Batjko Makhno en Stsjoesj aan het hoofd, die den kadetten en Petljoerowtsi. En in die tijd waren het uitsluitend de opstandige troepen met Batjko Makhno en Stsjoesj aan het hoofd, die den kadetten en Petljoerowtsi de ene slag na de andere toedeelden. De organisaties en sociale instellingen in de vlekken en dorpen waren verschillend betiteld. In het éne dorp heette sovjet, wat elders volksbestuur heette of revolutionaire militaire staf, landsbestuur, enz. De geest echter was overal revolutionair en ter ondersteuning van het front en tot invoering van een zekere overeenkomstigheid in het rayon was dit eerste congres bijeengeroepen.
+Het eerste rayoncongres vond plaats op 23 januari van dit jaar in het eerste kamp van de opstandigen in het dorp Groot-Michailowka en was gevormd door vertegenwoordigers van de districten, die dichtbij het front gelegen waren. Toentertijd vertoefden de sovjettroepen nog heel, heel in de verte. Het rayon was van de gehele wereld afgesneden: aan Batjko Makhno en Stsjoesj aan het hoofd, die de kadetten en Petljoerowtsi. En in die tijd waren het uitsluitend de opstandige troepen met Batjko Makhno en Stsjoesj aan het hoofd, die de kadetten en Petljoerowtsi de ene slag na de andere toedeelden. De organisaties en sociale instellingen in de vlekken en dorpen waren verschillend betiteld. In het éne dorp heette sovjet, wat elders volksbestuur heette of revolutionaire militaire staf, landsbestuur, enz. De geest echter was overal revolutionair en ter ondersteuning van het front en tot invoering van een zekere overeenkomstigheid in het rayon was dit eerste congres bijeengeroepen.
-Niemand persoonlijk had het bijeengeroepen, het was met instemming van de gehele bevolking samen gekomen. Op dit congres kwam de vraag naar voren, hoe men uit het Petljoera-leger de gewelddadig gemobiliseerde broeders bevrijden kon, en er werd tot dit doel een uit vijf personen bestaande afvaardiging gekozen, die de opdracht ontving, zich in het leger van het Oekraïense Petljoera-directorium te begeven om daar hun gemobiliseerde broeders te verklaren, hoe men hen bedrogen had en dat zij weer weg moesten gaan. Deze zelfde afvaardiging kreeg ook de opdracht, na terugkeer een uitgebreider congres bijeen te roepen om het van contra-revolutionaire benden gezuiverde rayon te organiseren en een sterker front te scheppen. Na hun terugkeer riepen deze afgevaardigden het tweede rayoncongres bijeen en wel met negatie van partijen, regeringen en wetten, omdat jij “kameraad" Dybenko, en wetsdienaren van uw slag, toenmaals nog ver weg waren, terwijl de helden, de leiders van de opstandige beweging, er niet naar streefden, het volk, dat de ketenen van de knechtschap met eigen handen verbroken had, te bevechten; daarom ook werd het congres niet voor contra-revolutionair en de bijeenroepers niet voor vogelvrij.
+Niemand persoonlijk had het bijeengeroepen, het was met instemming van de gehele bevolking samen gekomen. Op dit congres kwam de vraag naar voren, hoe men uit het Petljoera-leger de gewelddadig gemobiliseerde broeders bevrijden kon, en er werd tot dit doel een uit vijf personen bestaande afvaardiging gekozen, die de opdracht ontving, zich in het leger van het Oekraïense Petljoera-directorium te begeven om daar hun gemobiliseerde broeders te verklaren, hoe men hen bedrogen had en dat zij weer weg moesten gaan. Deze zelfde afvaardiging kreeg ook de opdracht, na terugkeer een uitgebreider congres bijeen te roepen om het van contra-revolutionaire benden gezuiverde rayon te organiseren en een sterker front te scheppen. Na hun terugkeer riepen deze afgevaardigden het tweede rayoncongres bijeen en wel met negatie van partijen, regeringen en wetten, omdat jij “kameraad" Dybenko, en wetsdienaren van uw slag, toenmaals nog ver weg waren, terwijl de helden, de leiders van de opstandige beweging, er niet naar streefden, het volk, dat de ketenen van het knechtschap met eigen handen verbroken had, te bevechten; daarom ook werd het congres niet voor contra-revolutionair en de bijeenroepers niet voor vogelvrij.
 Keren wij tot de rayonsovjet terug. Sinds de revolutionaire oorlogsraad van 't Goeljaj-Polsker rayon het levenslicht zag, brak de Sovjetregering het rayon binnen. Maar de rayonsovjet had niet het recht, gebonden als zij was aan de op het tweede congres aangenomen resolutie, bij het verschijnen van de Sovjetregering de zaken onafgehandeld te laten. Zij moest de haar door het congres gegeven opdracht uitvoeren, zonder van de aangegeven richtlijnen af te wijken, aangezien de revolutionaire oorlogsraad niet een wetgevend, doch slechts een uitvoerend orgaan is. En zij ging ook voort, naar de mate harer krachten te werken en leidde de arbeid uitsluitend in revolutionaire richting. Langzamerhand begon de Sovjetregering het werken van de revolutionaire oorlogsraad te bemoeilijken. De commissarissen en andere functionarissen van de Sovjetregering begonnen de revolutionaire oorlogsraden als contra-revolutionaire organisaties te beschouwen. Nu besloten de leden van de sovjet een derde congres op de 10de april te beleggen te Goeljaj-Pole om de sovjet verdere richtlijnen uit te stippelen of die, wanneer het congres dat voor nodig achtte, te ontbinden. Zo kwam dan dit congres bijeen. Er verschenen geen contra-revolutionairen op dit congres, maar lieden, die als eersten het vaandel vin dc sociale revolutie, verheven hadden, om de gemeenschappelijke strijd tegen alle onderdrukkers te organiseren. Op het congres verschenen afgevaardigden van 72 districten uit verschillende kringen en gouvernementen en ettelijke legerafdelingen. Zij vonden, dat de revolutionaire oorlogsraad van het Goeljaj-Polsker rayon absoluut noodzakelijk er zijn moest niet alleen, maar zij breidden de Executieve van dit lichaam nog uit en gaven opdracht, in het rayon een vrijwillige mobilisatie af te kondigen. Het congres was ten hoogste verbaasd over het telegram van “kameraad" Dybenko, dat het congres voor “contra-revolutionair" verklaarde, terwijl toch juist dit rayon als eerste het vaandel van de opstand geheven had; als antwoord op dit telegram werd een krachtige protestresolutie aangenomen.
@@ Regel 705: / Regel 705: @@
 Rev. Milit. Kontroll. Lobié."</blockquote>
-Spoedig werd het telegram, dat deze gebeurtenissen meldde, en de gebeurtenis zelf door de staf in speciale zitting, waaraan ook de vertegenwoordigers van de revolutionaire krijgsraden deelnamen, besproken; men kwam tot de volgende conclusie: Grigorjew was een gewezen officier in het leger van den tsaar; kort voor de val van den hoofdman behoorde hij tot het leger van Petljoera, waar hij de grote troepen opstandelingen aanvoerde, die de regering van Petljoera ter beschikking stonden. Toen het leger van Petljoera onder de druk van de klassentegenstellingen uit elkaar viel, liep Grigorjew met al zijn troepen naar de bolsjewisten over, die omstreeks die tijd uit Centraalrusland waren gekomen, en hij trok met hen samen tegen de Petljoeratroepen op, waarbij hij voor zijn eigen troepen een zekere autonomie en vrijheid van handelen had weten te bewaren. In het gouvernement Cherson had hij een belangrijke rol gespeeld bij de ontbinding van de regering van Petljoera. Odessa was door hem bezet. Daarna had hij tot in de laatste tijd een frontgedeelte in de buurt van Besarabië met zijn opstandelingen bezet gehouden.
+Spoedig werd het telegram, dat deze gebeurtenissen meldde, en de gebeurtenis zelf door de staf in speciale zitting, waaraan ook de vertegenwoordigers van de revolutionaire krijgsraden deelnamen, besproken; men kwam tot de volgende conclusie: Grigorjew was een gewezen officier in het leger van de tsaar; kort voor de val van de hoofdman behoorde hij tot het leger van Petljoera, waar hij de grote troepen opstandelingen aanvoerde, die de regering van Petljoera ter beschikking stonden. Toen het leger van Petljoera onder de druk van de klassentegenstellingen uit elkaar viel, liep Grigorjew met al zijn troepen naar de bolsjewisten over, die omstreeks die tijd uit Centraalrusland waren gekomen, en hij trok met hen samen tegen de Petljoeratroepen op, waarbij hij voor zijn eigen troepen een zekere autonomie en vrijheid van handelen had weten te bewaren. In het gouvernement Cherson had hij een belangrijke rol gespeeld bij de ontbinding van de regering van Petljoera. Odessa was door hem bezet. Daarna had hij tot in de laatste tijd een frontgedeelte in de buurt van Besarabië met zijn opstandelingen bezet gehouden.
 De troepen opstandelingen van Grigorjew waren in organisatorisch, maar in de eerste plaats in moreel opzicht verre bij de opstandige Makhnobeweging achtergebleven. Zij ontwikkelden zich niet, en bleven de hele tijd in hun oorspronkelijk stadium. Sedert het begin van de algemene opstand waren ze door revolutionaire geest bezield, doch hadden noch in zichzelf, noch in het boerenmilieu waaruit ze voortgekomen waren die historische scheppingsdrang en de duidelijk uitgesproken sociale leuzen die de Makhnobeweging kentekenden, kunnen vinden. Bij alle grote revolutionaire geestdrift hadden zij helaas geen vast omlijnd, sociaal ideaal; dientengevolge kwamen zij al spoedig onder de invloed van de Petljoerabeweging, of wel onder die van Grigorjew, of onder die van de Bolsjewiki.
@@ Regel 759: / Regel 759: @@
 Deze oproep werd in een geweldige oplaag onder de boeren en aan het front verbreid, en in het hoofdorgaan van de opstandige Makhnovshchi “Poetj k swobode” en in het anarchistenblad “Nabat” afgedrukt.
-Het avontuur van Grigorjew zonk even snel ineen als het opgekomen was. Het had een paar jodenpogroms veroorzaakt, waarvan er een, die in Jelisawetgrad, een kolossale omvang had aangenomen. Tenslotte trokken de opstandige massa's zich snel van Grigorjew terug. De boeren konden hem niet ondersteunen, daar ze zagen, hoe leeg hij eigenlijk was. Zo bleef Grigorjew met zijn afdeling van een paar honderdduizend man alleen over; hij verschanste zich in het gouvernement Cherson in de kring Alexandrowsk. Toch heeft dit avontuur den Bolsjewiki veel onaangenaamheden veroorzaakt. Doch niet zodra was het hun duidelijk geworden, welke houding het rayon van Goeljaj-Pole zou innemen, of ze haalden opgelucht adem: nu konden ze gerust zijn. De Sovjetregering bazuinde overal rond, dat de Makhnovshchi afwijzend tegenover de beweging van Grigorjew stonden. Zij waren van plan, de houding van de Makhnobeweging als een levendige propaganda tegen Grigorjew uit te buiten. Makhno's naam was in elke sovjetkrant te vinden. Hij werd als de ware beschermer van de arbeiders- en boerenrevolutie geëerd. Zelfs trachtte men Grigorjew met hem af te schrikken, door een verhaal te verzinnen, dat hij aan alle kanten door Makhnotroepen omringd zou zijn en door hen zou worden gevangen genomen of volkomen vernietigd.
+Het avontuur van Grigorjew zonk even snel ineen als het opgekomen was. Het had een paar jodenpogroms veroorzaakt, waarvan er een, die in Jelisawetgrad, een kolossale omvang had aangenomen. Tenslotte trokken de opstandige massa's zich snel van Grigorjew terug. De boeren konden hem niet ondersteunen, daar ze zagen, hoe leeg hij eigenlijk was. Zo bleef Grigorjew met zijn afdeling van een paar honderdduizend man alleen over; hij verschanste zich in het gouvernement Cherson in de kring Alexandrowsk. Toch heeft dit avontuur de Bolsjewiki veel onaangenaamheden veroorzaakt. Doch niet zodra was het hun duidelijk geworden, welke houding het rayon van Goeljaj-Pole zou innemen, of ze haalden opgelucht adem: nu konden ze gerust zijn. De Sovjetregering bazuinde overal rond, dat de Makhnovshchi afwijzend tegenover de beweging van Grigorjew stonden. Zij waren van plan, de houding van de Makhnobeweging als een levendige propaganda tegen Grigorjew uit te buiten. Makhno's naam was in elke sovjetkrant te vinden. Hij werd als de ware beschermer van de arbeiders- en boerenrevolutie geëerd. Zelfs trachtte men Grigorjew met hem af te schrikken, door een verhaal te verzinnen, dat hij aan alle kanten door Makhnotroepen omringd zou zijn en door hen zou worden gevangen genomen of volkomen vernietigd.
 Toch waren al die lofliederen, die men voor Makhno zong, gehuicheld, en ze hielden ook niet lang aan. Nauwelijks was het gevaar van de Grigorjew-beweging voorbij, of de vroegere agitatie van de Bolsjewiki tegen de Makhnovshchina begon opnieuw. Trotski, die in die tijd naar de Oekraïne was gekomen, verleende aan deze agitatie de rechte toon: de opstand was een beweging van rijke grote boeren, die er op uit waren de macht in het land tot zich te trekken. Alle gepraat van de Makhnovshchi en de anarchisten van een regeringloos maatschappelijk leven waren niet anders dan een list. In werkelijkheid streefden zowel de Makhnovshchi als de anarchisten naar de anarchistische macht, die niets anders was dan de macht van de rijke grote boeren, van de “koelaki” (Nr. 51 van “W Poetj”, Trotski’s artikel “Makhnovshchina”). Tegelijkertijd met deze bewust leugenachtige agitatie werd de blokkade over het gebied buitengewoon verscherpt. Slechts met de grootste moeite gelukte het de revolutionaire arbeiders in die streek te krijgen, die zich door hun liefde voor de onafhankelijke en sterke streek zelfs uit de meest afgelegen hoeken van Rusland, zoals uit Iwanowo-Wosnessensk, Moskou, Petersburg, de Wolga, uit de Oeral en uit Siberië tot de Oekraïne aangetrokken voelden. De toezending van patronen en van de vereiste wapenen, zoals men ze aan het front dagelijks nodig had, werd geheel afgesneden. Nog slechts twee weken tevoren, in de tijd van de opstand van Grigorjew, was Groszmann-Rosjin naar Goeljaj-Pole gekomen; men had hem de buitengewoon moeilijke positie van het front geschilderd, ontstaan wegens gebrek aan munitie, Rosjin had deze verhalen gretig in zich opgenomen en de verplichting op zich genomen, in Charkow moeite te doen dat de vereiste munitievoorraden omgaand naar het front gestuurd zouden worden. Sindsdien waren meer dan twee weken verstreken, patronen werden niet gestuurd, en de toestand aan het front werd catastrofaal. Dit geschiedde op een ogenblik, toen juist de troepen van Denikin op dit gedeelte van het front door het toestromen van de regimenten van Koeban onder Plastoen en verschillende formaties uit de Kaukasus ongelooflijk waren aangezwollen.
@@ Regel 833: / Regel 833: @@
 Wij weten al, dat dit front uitsluitend door de moeiten en de offers van de opstandige boeren werd gevormd. Het was ontstaan in het meest heroïsche ogenblik van hun leven, namelijk in de dagen, toen het rayon van alle machthebbers werd bevrijd en zij in het Zuidoosten zowel als stormtroep als verdediger van hun vrijheid stelling namen. Langer dan zes maanden hebben de revolutionaire opstandelingen op dit front een van de geweldigste stromingen van de monarchistische contra-revolutie afgedamd, zij hebben alle krachten in het rayon gemobiliseerd en waren bereid, met hun laatste droppel bloed hun vrijheid tegen de aanval van de contra- revolutie te verdedigen. In hoeverre deze frontstelling in de eerste plaats door de opstandelingen werd verdedigd, zelfs in de allerlaatste tijd, blijkt wel uit bovenstaand telegram van Kameneff, dat naar aanleiding van de opstand van Grigorjew naar Goeljaj-Pole werd gestuurd. In dit telegram richt de buitengewoon gevolmachtigde van Moskou aan Makhno de vraag, hem de verplaatsing van de opstandige troepen aan het Denikin-front aan te geven.
-Het spreekt vanzelf, dat hij alleen daarom deze vraag aan Makhno richtte, omdat hij in Charkow, waar hij zich toen bevond, de gewenste gegevens niet kon krijgen, zelfs niet door bemiddeling van het oorlogscommissariaat of door den commandant. Trotski had zonder twijfel nog veel minder een goede voorstelling van het zuidelijke anti-Denikin-front; Trotski was in de Oekraïne gekomen toen deze reeds overal door de contra-revolutionairen in brand gestoken was. Trotski zocht echter een formele rechtvaardiging van zijn misdadige veldtocht tegen het revolutionaire volk, en verklaarde met een onvergelijkelijk cynisme en gemeenheid dat het congres, dat op 15 juni bijeengeroepen was, uitsluitend tegen de organisatie van het zuidelijke front was gericht. Hieruit was het volgende te lezen: de boeren en opstandelingen spanden alle krachten in, om het zuidelijke front te versterken, zij riepen alle weerbare mannen op, zo snel mogelijk als vrijwilligers mee te strijden tegen Denikin (resolutie van het tweede Rayoncongres van 19 februari 1919 over de vrijwillige, algemene mobilisatie van de laatste tien lichtingen). Tegelijkertijd echter organiseerden dezelfde boeren en opstandelingen een geheime samenzwering tegen het eigen front. Men zou zo denken, dat dergelijke beweringen door krankzinnigen moeten zijn opgesteld. Maar neen, het is de redenering van volkomen normale mensen, die inmiddels aan een ongelofelijk cynisch optreden tegenover het volk gewend zijn geraakt. Het boven geciteerde bevel van Trotski, dat de Sovjetregering niet aan de Makhnovshchi had toegezonden, en dat hun eerst toevallig een twee of drie dagen later onder de ogen kwam, beantwoordde Makhno omgaand met een telegram, waarin hij de wens uitdrukte, met het oog op de onhoudbaar geworden toestand ontslag te nemen als commandant. Jammer genoeg hebben wij de tekst van dit telegram niet ter beschikking.
+Het spreekt vanzelf, dat hij alleen daarom deze vraag aan Makhno richtte, omdat hij in Charkow, waar hij zich toen bevond, de gewenste gegevens niet kon krijgen, zelfs niet door bemiddeling van het oorlogscommissariaat of door de commandant. Trotski had zonder twijfel nog veel minder een goede voorstelling van het zuidelijke anti-Denikin-front; Trotski was in de Oekraïne gekomen toen deze reeds overal door de contra-revolutionairen in brand gestoken was. Trotski zocht echter een formele rechtvaardiging van zijn misdadige veldtocht tegen het revolutionaire volk, en verklaarde met een onvergelijkelijk cynisme en gemeenheid dat het congres, dat op 15 juni bijeengeroepen was, uitsluitend tegen de organisatie van het zuidelijke front was gericht. Hieruit was het volgende te lezen: de boeren en opstandelingen spanden alle krachten in, om het zuidelijke front te versterken, zij riepen alle weerbare mannen op, zo snel mogelijk als vrijwilligers mee te strijden tegen Denikin (resolutie van het tweede Rayoncongres van 19 februari 1919 over de vrijwillige, algemene mobilisatie van de laatste tien lichtingen). Tegelijkertijd echter organiseerden dezelfde boeren en opstandelingen een geheime samenzwering tegen het eigen front. Men zou zo denken, dat dergelijke beweringen door krankzinnigen moeten zijn opgesteld. Maar neen, het is de redenering van volkomen normale mensen, die inmiddels aan een ongelofelijk cynisch optreden tegenover het volk gewend zijn geraakt. Het boven geciteerde bevel van Trotski, dat de Sovjetregering niet aan de Makhnovshchi had toegezonden, en dat hun eerst toevallig een twee of drie dagen later onder de ogen kwam, beantwoordde Makhno omgaand met een telegram, waarin hij de wens uitdrukte, met het oog op de onhoudbaar geworden toestand ontslag te nemen als commandant. Jammer genoeg hebben wij de tekst van dit telegram niet ter beschikking.
 De order van Trotski werd telegrafisch doorgegeven. De Bolsjewiki voerden alle paragrafen volgens oorlogsrecht uit. De arbeidersvergaderingen in de werkplaatsen van Alexandrowsk, waarin de oproep van de revolutionaire oorlogsraad van het rayon Goeljaj-Pole werd behandeld, werden met geweld uit elkaar gejaagd en in strijd met de wet verklaard. De boeren werden bedreigd met fusilleren en met de galg. Op verschillende plaatsen in het rayon werden personen gevangen genomen — zoals Kostin, Poloenin, Dobroljoeboff en anderen — onder beschuldiging de oproepen van de revolutionaire oorlogsraad te hebben verspreid en door het partijdige revolutionaire krijgstribunaal ter dood veroordeeld. Behalve dit bevel had Trotski nog een aantal andere krijgsorders uitgevaardigd, waarin het rode leger werd opgewekt de Makhnovshchina totaal uit te roeien. Bovendien had hij in het geheim bevel gegeven, Makhno, de leden van de staf, de intellectuele medewerkers in elk geval, gevangen te nemen en ze aan het revolutionaire oorlogstribunaal, met andere woorden aan de beulen, uit te leveren.
@@ Regel 962: / Regel 962: @@
 Onder de boeren van Groot-Rusland doet een sage de ronde over Poegatsjew. Toen hij na zijn opstand in handen van de regering viel, moet hij tot de adellijke heren, die hem omringden, gezegd hebben: “Ik heb u met mijn opstand slechts verschrikt.[4] Maar wacht slechts af, na mij zal een bezem komen, die u allen wegvegen zal”. In 't verloop van geheel zijn revolutionaire werkzaamheid, — vooral echter gedurende de periode van de vernietiging van de Denikintsi, bleek Makhno deze historische bezem te zijn.
-Nadat hij de sterkste stoottroep van 't Denikinleger verslagen had, aarzelde hij geen ogenblik zijn troepen in drie richtingen te laten afmarcheren. Als een geweldige reuzenbezem trok hij door het land en veegde elke geest van uitbuiting en knechtschap weg. Landgoedeigenaars, groot-boeren, politielui, priesters, dorpsautoriteiten en officieren, die zich verborgen gehouden hadden, — zij allen vielen op die tochten den Makhno-troepen in handen. De gevangenissen en de politiebureau! — deze symbolen van de volksverslaving, liet hij vernielen. Een elk, waarvan bewezen kon worden, dat hij boeren en arbeiders beledigd had, moest het leven laten. In hoofdzaak waren het landgoedbezitters en rijke groot-boeren, die in deze periode omkwamen. Dit mag o.a. als bewijs ervoor dienen, hoe belachelijk de bolsjewistische leugenberichten zijn, die de Makhnovshchina als een groot- boerenbeweging voorstellen. In werkelijkheid waren de dingen zo, dat de groot-boeren overal, waar de Makhnovshchina vaste voet kreeg, steun bij de Sovjetregering zochten en ook vonden.
+Nadat hij de sterkste stoottroep van 't Denikinleger verslagen had, aarzelde hij geen ogenblik zijn troepen in drie richtingen te laten afmarcheren. Als een geweldige reuzenbezem trok hij door het land en veegde elke geest van uitbuiting en knechtschap weg. Landgoedeigenaars, groot-boeren, politielui, priesters, dorpsautoriteiten en officieren, die zich verborgen gehouden hadden, — zij allen vielen op die tochten de Makhno-troepen in handen. De gevangenissen en de politiebureau! — deze symbolen van de volksverslaving, liet hij vernielen. Een elk, waarvan bewezen kon worden, dat hij boeren en arbeiders beledigd had, moest het leven laten. In hoofdzaak waren het landgoedbezitters en rijke groot-boeren, die in deze periode omkwamen. Dit mag o.a. als bewijs ervoor dienen, hoe belachelijk de bolsjewistische leugenberichten zijn, die de Makhnovshchina als een groot- boerenbeweging voorstellen. In werkelijkheid waren de dingen zo, dat de groot-boeren overal, waar de Makhnovshchina vaste voet kreeg, steun bij de Sovjetregering zochten en ook vonden.
 De terugtocht van het leger naar de Dnjepr voltrok zich met sprookjesachtige snelheid. Op de dag na de overwinning over de Denikintsi bij Peregonowka was Makhno reeds meer dan 100 kilometer van 't slagveld ver. Hij zelf trok met zijn honderdschap ongeveer 40 werst voor de rest van de troepen uit. De dag daarop hadden de Makhnovshchi reeds Dolinskaja en Kriwoj Rog bezet en stonden dicht bij Nikopol. En weer een dag later werd de brug over de Dnjepr bij Kitsjkass bestormd en de stad Alexandrowsk bezet. De troepen van Makhno raasden door een a.h.w. betoverd, in slaap liggend land; niemand wist van hun doorbraak bij Oemanj, niemand had er een idee van, waar zij eigenlijk waren; de regeringsinstanties hadden nog geen enkele maatregel genomen en verkeerden in de gebruikelijke etappenslaap. Zo kwam het dan, dat de Makhnovshchi onverwacht als lente-onweer overal over de vijand heen vielen. Na Alexandrowsk werden Pologi, Goeljaj-Pole, Berdjansk, Melitopol, Marioepol veroverd. In het tijdsbestek van ongeveer anderhalve week was geheel het Zuiden van de Oekraïne van troepen en regeringsinstellingen van Denikin gezuiverd.
@@ Regel 994: / Regel 994: @@
 Toen de boeren uitéengingen, werd als bijzonder belangrijke noodzakelijkheid beklemtoond, dat de congresbesluiten ook werkelijk doorgevoerd moesten worden. De naar huis reizende afgevaardigden namen de congresresoluties mee en zorgden voor de verbreiding daarvan in streken en dorpen. Zonder twijfel zouden na drie of vier weken reeds zeer reële resultaten van dit congres te zien zijn geweest en het volgende arbeiders- en boerencongres zou grotere massa’s werkenden getrokken hebben. De vrijheid dezer laatsten wordt echter steeds, door de ergste vijand: de macht, bedreigd. Nauwelijks waren de congresafgevaardigden weer in hun geboorteplaatsen terug, of velen daarvan werden door troepen van Denikin bezet, die in groten getale van het Noordelijk front aangesneld kwamen. Wel was deze bezetting niet van lange duur en was als het laatste krampachtige stuiptrekken van de vijand, maar toch werd daardoor op 't kostbaarste ogenblik het scheppende werk van de boeren in hun dorpen onderbroken. Daar ook vanuit het Noorden reeds een andere macht op kwam zetten, die niet minder onverzoenlijk tegenover de vrijheid van de massa’s stond, n.l. het bolsjewisme, heeft deze bezetting aan het werken van de arbeiders ontzaglijke schade toegebracht: na het eerste rayoncongres gelukte het niet, verdere congressen te beleggen, ja, het lukte zelfs niet, de besluiten van het eerste congres door te voeren.
-In Jekaterinoslaw, dat gedurende het congres door het opstandige leger bezet was, waren de tijdsomstandigheden voor inwendig economisch opbouwwerk nog minder gunstig. De uit de stad verdreven Denikintsi hadden tijd gevonden, zich op de tegenover liggende, linker Dnepr-oever te verschansen en nu bombardeerden zij de stad dagelijks een maand lang van hun talrijke pantsertreinen uit. Telkens, wanneer op instigatie van de cultuurafdeling van het Makhnoleger een arbeidersbijeenkomst in de stad bijeengeroepen was, openden de uitstekend ingelichte troepen van Denikin versterkt artillerievuur en maakten op die wijze aan de beraadslagingen een eind. Ernstig, systematisch werk op dit gebied was in de stad absoluut onmogelijk. Het lukte slechts, enige vergaderingen in het centrum van de stad en in de buitenwijken te houden. Wel was het den Makhnovshchi uitstekend gelukt, het dagblad “Poetj k Swobode” uit te geven; spoedig daarop verscheen ook als dochterstichting van deze krant het dagblad “Sjlach do Woli” in de Oekraïense taal.[6]
+In Jekaterinoslaw, dat gedurende het congres door het opstandige leger bezet was, waren de tijdsomstandigheden voor inwendig economisch opbouwwerk nog minder gunstig. De uit de stad verdreven Denikintsi hadden tijd gevonden, zich op de tegenover liggende, linker Dnepr-oever te verschansen en nu bombardeerden zij de stad dagelijks een maand lang van hun talrijke pantsertreinen uit. Telkens, wanneer op instigatie van de cultuurafdeling van het Makhnoleger een arbeidersbijeenkomst in de stad bijeengeroepen was, openden de uitstekend ingelichte troepen van Denikin versterkt artillerievuur en maakten op die wijze aan de beraadslagingen een eind. Ernstig, systematisch werk op dit gebied was in de stad absoluut onmogelijk. Het lukte slechts, enige vergaderingen in het centrum van de stad en in de buitenwijken te houden. Wel was het de Makhnovshchi uitstekend gelukt, het dagblad “Poetj k Swobode” uit te geven; spoedig daarop verscheen ook als dochterstichting van deze krant het dagblad “Sjlach do Woli” in de Oekraïense taal.[6]
 * * *
@@ Regel 1008: / Regel 1008: @@
 Met de grootste voldoening kunnen we vaststellen, dat de Makhnovshchi het revolutionaire principe van vrijheid van spreken, schrijven, van geweten etc. volledig verwerkelijkt hebben. In alle steden en dorpen, welke door de Makhnovshchi werden bezet werden alle verboden, welke, ongeacht door welke regering genomen tegen de een of andere courant, of politieke partij, weer opgeheven. De pers werd over het algemeen volkomen vrij gelaten, gelijk ook de diverse organisaties en vergaderingen. Gedurende de korte tijd van anderhalve maand, in welke tijd de Makhnovshchi in Jekaterinoslaw verbleven, ontstonden daar vijf of zes couranten van de meest verschillende politieke richtingen, een orgaan van de rechtse Sociaal-Revolutionairen “Snamja Wosstania” een bolsjewistisch ogaan “Swesda” en anderen. Intussen hadden de Bolsjewiki wel het minst op organisatie- en persvrijheid kunnen rekenen. In de eerste plaats daarom, aangezien juist zij alle pers- en organisatievrijheid op alle mogelijke manieren hadden onderdrukt, ten tweede, omdat haar afdeling in Goeljaj-Pole had deelgenomen aan de verraderlijke daden aldaar door hen bedreven en daarvoor ook de volledige verantwoording moest dragen. Doch om de idee van de vrijheid van woord en organisatie niet te bezoedelen, liet men ook hun deze onverkort, en liet hun in vereniging met alle andere politieke richtingen alle rechten, welke op de banier van de proletarische revolutie staan geschreven.
-Het enige punt, waarin de Makhnovshchi de Bolsjewiki, de Sociaal-Revolutionairen en anderen aanhangers van de staatssoevereiniteit beperkingen oplegden, was de organisatie van het autoritaire “Revolutiecomité”. Nadat de Makhnovshchi Alexandrowsk en Jekaterinoslaw hadden bezet, stichtten de Bolsjewiki onmiddellijk hun “Revolutiecomité”, met het doel, door middel van dit comité hun macht over de bevolking te organiseren. In Alexandrowsk verschenen nog wel leden van het “Revolutiecomité” bij Makhno, en sloegen hem voor de stad in invloedssferen in te delen, d.w.z. hij (Makhno) zou alle militaire bevoegdheid behouden, hun echter op politiek gebied volledig de vrije hand laten. Makhno gaf hun de raad zich te verwijderen en op openhartige wijze te strijden, hij dreigde dat hij het gehele “Revolutiecomité” zou laten executeren, indien dit ten opzichte van de arbeiders maatregelen zou willen nemen met het klaarblijkelijke doel deze te willen beheersen. OP gelijke manier werd een “Revolutiecomité” in Jekaterinoslaw opgeheven. In dit opzicht waren de Makhnovshchi volkomen principieel. Indien ze de volledige vrijheid van woord, pers en organisatie beschermden, troffen ze gelijktijdig alle maatregelen tegen zodanige politieke organisaties, die den arbeiders haar wil en heerschappij met geweld wilden opleggen. Toen in november 1919 bleek, dat de commandant van het derde Krimse opstandsleger Polonski aan een zodanige organisatie deelnam, werd hij tezamen met andere leden van deze organisatie doodgeschoten.
+Het enige punt, waarin de Makhnovshchi de Bolsjewiki, de Sociaal-Revolutionairen en anderen aanhangers van de staatssoevereiniteit beperkingen oplegden, was de organisatie van het autoritaire “Revolutiecomité”. Nadat de Makhnovshchi Alexandrowsk en Jekaterinoslaw hadden bezet, stichtten de Bolsjewiki onmiddellijk hun “Revolutiecomité”, met het doel, door middel van dit comité hun macht over de bevolking te organiseren. In Alexandrowsk verschenen nog wel leden van het “Revolutiecomité” bij Makhno, en sloegen hem voor de stad in invloedssferen in te delen, d.w.z. hij (Makhno) zou alle militaire bevoegdheid behouden, hun echter op politiek gebied volledig de vrije hand laten. Makhno gaf hun de raad zich te verwijderen en op openhartige wijze te strijden, hij dreigde dat hij het gehele “Revolutiecomité” zou laten executeren, indien dit ten opzichte van de arbeiders maatregelen zou willen nemen met het klaarblijkelijke doel deze te willen beheersen. OP gelijke manier werd een “Revolutiecomité” in Jekaterinoslaw opgeheven. In dit opzicht waren de Makhnovshchi volkomen principieel. Indien ze de volledige vrijheid van woord, pers en organisatie beschermden, troffen ze gelijktijdig alle maatregelen tegen zodanige politieke organisaties, die de arbeiders haar wil en heerschappij met geweld wilden opleggen. Toen in november 1919 bleek, dat de commandant van het derde Krimse opstandsleger Polonski aan een zodanige organisatie deelnam, werd hij tezamen met andere leden van deze organisatie doodgeschoten.
 Ten opzichte van de vrijheid van pers en organisatie, formuleerden de Makhnovshchi hun gedachten als volgt:
@@ Regel 1047: / Regel 1047: @@
 Ook wat de volgende tijd betreft moet men deze omstandigheden in het rayon niet uit het oog verliezen.
-De vernietiging van de contra-revolutie van Denikin in de herfst van 1919, was een van de hoofddoeleinden van de Makhnovshchina in de Russische revolutie. De Makhnovshchi hebben deze opgave volledig verwerkelijkt. Toch beperkte zich de historische missie, die in deze periode den Makhnovshchi door de Russische revolutie was opgelegd, niet tot deze opgave alleen. Het van de Denikintroepen gezuiverde revolutionaire land, had behoefte op zijn geheel territorium aan een krachtige bescherming. Zonder deze bescherming zouden de revolutionaire mogelijkheden in die landen, welke na de vernietiging van de Denikinlegers vrij waren geworden, dagelijks door de bolsjewistische staatstroepen vernietigd kunnen worden.
+De vernietiging van de contra-revolutie van Denikin in de herfst van 1919, was een van de hoofddoeleinden van de Makhnovshchina in de Russische revolutie. De Makhnovshchi hebben deze opgave volledig verwerkelijkt. Toch beperkte zich de historische missie, die in deze periode de Makhnovshchi door de Russische revolutie was opgelegd, niet tot deze opgave alleen. Het van de Denikintroepen gezuiverde revolutionaire land, had behoefte op zijn geheel territorium aan een krachtige bescherming. Zonder deze bescherming zouden de revolutionaire mogelijkheden in die landen, welke na de vernietiging van de Denikinlegers vrij waren geworden, dagelijks door de bolsjewistische staatstroepen vernietigd kunnen worden.
 Zonder twijfel behoorde tot de groep van de historische opgaven van de Makhnovshchina in de herfst van 1919, de schepping van een revolutionair leger van zulk een omvang, dat het revolutionaire volk in staat gesteld werd zijn vrijheid niet alleen in een bepaald gebied, doch over het gehele territorium van de Oekraïne te verdedigen.
@@ Regel 1053: / Regel 1053: @@
 op het moment van de strijd tegen de troepen van Denikin, was dat geen kleinigheid, maar het was historische noodzaak en het lag ook gelijktijdig in het bereik van de mogelijkheden, aangezien het grootste gedeelte van de Oekraïne in die tijd fel opstandig was en zich psychologisch om de Makhnovshchi groepeerde.
-In het Makhnovshchinagebied stroomden niet alleen van het Zuiden de troepen van de opstandelingen toe, doch ook vanuit het Noorden van de Oekraïne bijv. Bibiks opstandsdivisie. welke Poltawa bezette. Zelfs uit Groot-Rusland gingen troepenafdelingen van het rode leger, welke onder de vaandels van de Makhnovshchina voor de sociale revolutie wilden strijden, tot het Makhnoleger over. Men denke bijvoorbeeld in dit verband aan de sterke afdeling van het rode leger onder den kommandant Ogarkoff, die uit het gouvernement Orjol oprukte om zich met de Makhnovshchi te verenigen; onderweg had zij talrijke aanvallen van bolsjewistische troepen en van die van Denikin te doorstaan. Desalniettemin gelukte het deze afdeling in oktober 1919 naar Jekaterinoslaw te komen, waar zich destijds de Makhnovshchi bevonden.
+In het Makhnovshchinagebied stroomden niet alleen van het Zuiden de troepen van de opstandelingen toe, doch ook vanuit het Noorden van de Oekraïne bijv. Bibiks opstandsdivisie, welke Poltawa bezette. Zelfs uit Groot-Rusland gingen troepenafdelingen van het rode leger, welke onder de vaandels van de Makhnovshchina voor de sociale revolutie wilden strijden, tot het Makhnoleger over. Men denke bijvoorbeeld in dit verband aan de sterke afdeling van het rode leger onder de kommandant Ogarkoff, die uit het gouvernement Orjol oprukte om zich met de Makhnovshchi te verenigen; onderweg had zij talrijke aanvallen van bolsjewistische troepen en van die van Denikin te doorstaan. Desalniettemin gelukte het deze afdeling in oktober 1919 naar Jekaterinoslaw te komen, waar zich destijds de Makhnovshchi bevonden.
 Weldra woeien de banieren van de Makhnovshchina over de gehele Oekraïne. Er was gebrek aan de organisatorische maatregelen, om de talrijke op de verschillende plaatsen van de Oekraïne kokende strijdlust tot een geweldig revolutionair volksleger te versmelten, dat tot bolwerk van het revolutionair gebied zou kunnen dienen.
@@ Regel 1079: / Regel 1079: @@
 In de loop van januari had de tyfusepidemie het leger van de Makhnovshchi sterk gedesorganiseerd. Alle leden van de staf leden aan tyfus. Makhno had vlektyfus in de aller zwaarste graad. De meerderheid van de soldaten was tengevolge dezer ziekte ongeschikt voor de dienst en lagen verstrooid in de dorpen. Onder deze omstandigheden hadden de Makhnovshchi tussen hun talrijke vijanden door te laveren en voor alles voor Makhno te zorgen, welke in bewusteloze toestand was. Er waren ogenblikken van grote offervaardigheid en roerende zorg voor de leider. De opstandige boeren werden door sterke emotie aangegrepen als ze de gevaarlijke positie zagen, waarin Makhno zich bevond, daar hij elk ogenblik door de rode troepen gevangen genomen kon worden. Allen was het duidelijk, dat de dood van Makhno een verlies voor de gehele boerenbevolking betekenen zou, waarvan de gevolgen nog niet waren te overzien. De boeren deden alles wat in hun positie mogelijk was om dit ongeluk te verhinderen. Men moet het zelf gezien hebben, hoe ze in Goeljaj-Pole en in andere plaatsen Makhno van het ene huis in het andere droegen, om hem voor de binnentrekkende rode troepen te verbergen; men moet het gezien hebben hoe de boeren in kritieke ogenblikken, als Makhno’s verblijfplaats ontdekt was geworden, zich zelf ten offer brachten om op deze wijze tijd te winnen en de mogelijkheid te hebben de hulpeloze Makhno naar een ander veiliger dorp over te brengen; dit alles moet men gezien hebben, om te begrijpen, hoe zeer de boeren hun leider vereerden en met welk een fanatieke dankbaarheid zij hem behoedden en verdedigden. Dank zij deze buitengewone zorgzaamheid gelukte het Makhno in de aller kritischte ogenblikken de beweging te doen voortbestaan.
-Ondanks de numerieke meerderheid van de rode troepen, was Makhno met zijn afdelingen steeds ongrijpbaar. Den Bolsjewiki gelukte het echter de vrije ontwikkeling van het betreffende gebied te verhinderen. En dan volgden de massa-executies van de boeren.
+Ondanks de numerieke meerderheid van de rode troepen, was Makhno met zijn afdelingen steeds ongrijpbaar. De Bolsjewiki gelukte het echter de vrije ontwikkeling van het betreffende gebied te verhinderen. En dan volgden de massa-executies van de boeren.
 Velen herinneren zich, hoe de Sovjetpers in haar berichten over de strijd tegen Makhno, cijfers van de gevangen genomen en doodgeschoten Makhnovshchi opnoemde. Deze ongelukkigen waren echter in de regel geen opstandelingen welke bij het Makhnoleger behoorden, doch boeren uit verschillende dorpen, die alleen sympathie hadden voor de Makhnovshchina. Het binnentrekken van rode divisies in een dorpje werd steeds begeleid door de gevangenneming van een aantal daar wonende boeren, die of als Machnovshchi of als gijzelaars voor de Makhnovshchi doodgeschoten werden. De kommandanten van de verschillende rode troepenafdelingen vermeden het, met Makhno zelf te strijden, toonden echter een bijzondere voorliefde voor deze barbaarse, schaamteloze strijdwijze tegen de Makhnovshchina. In het bijzonder waren het de troepen van de 42e en 46e scherpschuttersdivisie van het rode leger, die dit middel aanwendden. Het dorp Goeljaj-Pole, dat wel een dozijn malen door de roden en dan weer door de Makhnovshchi veroverd werd, had wel het meeste hieronder te lijden; de kommandanten van de rode troepen pleegden, wanneer zij een dorp binnenrukten of op de terugtocht waren, steeds enige dozijnen boeren als gevangenen mee te nemen; meest waren het lieden die eenvoudig op de straat waren gearresteerd en dan doodgeschoten werden. Iedere inwoner van Goeljaj-Pole kan ontroerende geschiedenissen vertellen, welke van de door de Bolsjewiki gedemonstreerde praktijken getuigenis afleggen. Volkomen bescheiden gerekend, werden in verloop van het aanwenden deze methode door de bolsjewistische regering op verschillende plaatsen in de Oekraïne niet minder dan tweehonderdduizend boeren en arbeiders doodgeschoten of mishandeld. Minstens even zoveel werden naar ver afgelegen dorpen in Rusland of Siberië gedeporteerd.
-Natuurlijk konden de Makhnovshchi, de revolutionaire zonen van een revolutionair volk, niet passief toezien, dat de zin van de revolutie op zo afschuwelijke wijze in haar tegendeel verkeerde. De bolsjewistische terreur beantwoordden ze met nog heftiger tegenaanvallen. Alle regelen van de guerrilla, zoals die destijds tegen Skoropadski waren aangewend, werden nu tegen de Bolsjewiki in praktijk gebracht. Daar waar de rode troepen in de strijd waren met de Makhnovshchi, werd deze naar alle regelen van de krijgskunst gevoerd, waarbij in zulke gevallen hoofdzakelijk eenvoudige soldaten als offer vielen, die gedwongen hadden moeten strijden en dit einde in geen geval hadden verdiend. Het liet zich echter niet vermijden. Daar, waar het den Makhnovshchi gelukte, zonder strijd rode troepenafdelingen te overrompelen, werden deze laatste ontwapend en vrijgelaten; vrijwilligers werden aangenomen, doch in de meeste gevallen kwamen de leden van de partij en de commandochef tot op de laatste man om het leven, met uitzondering van de zeldzame gevallen, dat de rode soldaten voor de een of ander voorspraak deden.
+Natuurlijk konden de Makhnovshchi, de revolutionaire zonen van een revolutionair volk, niet passief toezien, dat de zin van de revolutie op zo afschuwelijke wijze in haar tegendeel verkeerde. De bolsjewistische terreur beantwoordden ze met nog heftiger tegenaanvallen. Alle regelen van de guerrilla, zoals die destijds tegen Skoropadski waren aangewend, werden nu tegen de Bolsjewiki in praktijk gebracht. Daar waar de rode troepen in de strijd waren met de Makhnovshchi, werd deze naar alle regelen van de krijgskunst gevoerd, waarbij in zulke gevallen hoofdzakelijk eenvoudige soldaten als offer vielen, die gedwongen hadden moeten strijden en dit einde in geen geval hadden verdiend. Het liet zich echter niet vermijden. Daar, waar het de Makhnovshchi gelukte, zonder strijd rode troepenafdelingen te overrompelen, werden deze laatste ontwapend en vrijgelaten; vrijwilligers werden aangenomen, doch in de meeste gevallen kwamen de leden van de partij en de commandochef tot op de laatste man om het leven, met uitzondering van de zeldzame gevallen, dat de rode soldaten voor de een of ander voorspraak deden.
 Meermalen heeft de Sovjetregering en diens agenten de Makhnovshchi als onbarmhartige moordenaars trachten te schilderen en lijsten van rode soldaten en partijleden gepubliceerd, die door hun hand zouden zijn gevallen. In zulke mededelingen echter heeft de regering altijd de hoofdzaak verzwegen, n.l. onder welke omstandigheden de rode soldaten om het leven waren gekomen. Altijd ging het om offers van aanvallen, die in de meeste gevallen door de Sovjetregering waren ondernomen, of tot welke zij de Makhnovshchi gedwongen had, in zoverre zij hen op een of andere plaats in de Oekraïne in een moeilijke positie gebracht had. Oorlog echter is zonder meer oorlog, en vordert van beide strijdende partijen offers. De Makhnovshchi wisten echter, dat zij niet tegen afzonderlijke soldaten van het rode leger, ook niet tegen de massa van het rode leger, doch tegen een groep van personen te vechten hadden, welke deze massa beheerste en die het leven van de rode soldaten in zoverre waardeert, als dezen haar regeringsgeweld verdedigen. Daarom verhielden zich de Maknoshvchi ook wanneer zij tegen de rode troepen hardnekkig gevochten hadden na de strijd tot de grote massa van de soldaten even broederlijk en kameraadschappelijk, als waren het hun eigen kameraden.
@@ Regel 1105: / Regel 1105: @@
 Nadat deze edele manschappen in Charkow en Odessa deze pogroms hadden uitgevoerd, begaven zij zich met hun chef Manzeff aan het hoofd naar Jekaterinoslaw, om vandaar uit de moord op Makhno voor te bereiden en sluipmoordenaars
-De “revolutionaire” Bolsjewiki hadden intussen in het verloop van hunne 3-jarige heerschappij vergeten, hoe oprecht hun provocateurs de tsaristische regering gediend hadden, hoe tot hen vaak lieden hadden behoord, als bijv. Petrow uit Petersburg. Zo ook in dit geval. Onder de door de Bolsjewiki met geld verleide provocateurs zijn er ook nog personen, die klaarblijkelijk uit een soort plichtsgevoel of in het bewustzijn van het door hen gepleegde verraad over alle plannen van den heer Manzeff en zijn troep aan de tegenstander mededelingen deden.
+De “revolutionaire” Bolsjewiki hadden intussen in het verloop van hunne 3-jarige heerschappij vergeten, hoe oprecht hun provocateurs de tsaristische regering gediend hadden, hoe tot hen vaak lieden hadden behoord, als bijv. Petrow uit Petersburg. Zo ook in dit geval. Onder de door de Bolsjewiki met geld verleide provocateurs zijn er ook nog personen, die klaarblijkelijk uit een soort plichtsgevoel of in het bewustzijn van het door hen gepleegde verraad over alle plannen van de heer Manzeff en zijn troep aan de tegenstander mededelingen deden.
 **De arrestatie van de Manzeffse agenten (uit het zittingsprotocol van de Sovjets).**
@@ Regel 1133: / Regel 1133: @@
 In de loop van de zomer van 1920 ondernamen de Makhnovshchi herhaaldelijk een poging om tegen Wrangel op te treden. Tweemaal kwam het tot een gevecht met zijn troepen, beide keren echter verhinderden de Rode troepen succes, ze geraakten op deze manier tussen twee vuren en waren gedwongen, afdelingen uit de vuurlinie terug te trekken en de operaties tegen Wrangel stop te zetten. De Sovjetregering kreeg er niet genoeg van de Makhnovshchi verdacht te maken. In de gehele Oekraïne verkondigden de Sovjetcouranten dat er een bondgenootschap bestond tussen Makhno en Wrangel! De gedelegeerde van de Charkowregering Jakowleff verklaarde in de zomer van 1920 voor het plenum van de Jekaterinoslawse Sovjets, dat de Sovjetregering beschikte over de oorspronkelijke bewijzen van een tussen Makhno en Wrangel gesloten bondgenootschap! Deze verklaring was natuurlijk een bewuste leugen. De Sovjetregering bediende zich klaarblijkelijk van deze insinuatie om de arbeidersmassa's af te leiden, die, hoe meer Wrangel terrein won en hoe verder zich de Rode troepen voor hem terugtrokken, hun revolutionair “sentiment” op Makhno concentreerden en van hem hulp verwachtten.
-De leugencampagne van de Bolsjewiki, als zou Makhno met Wrangel een bondgenootschap gesloten hebben, vond echter bij geen enkele arbeider of boer gehoor. Het volk wist enerzijds dat Makhno ten deze volkomen te vertrouwen was, anderzijds kende men de “strategie” van de Bolsjewiki maar al te goed. Wrangel echter moet onder suggestie van deze methode gekomen zijn, aangezien men in de Sovjetpers van dag tot dag schreef over dit z.g. Wrangel-Makhno complot. Of het moet op rekening gesteld worden van een onbetrouwbare generaal, dat Wrangel er toe kwam officieel een ordonnans aan Makhno te zenden. Mogelijk was het een poging van den generaal, voor mogelijke eventualiteiten een grondslag te funderen.
+De leugencampagne van de Bolsjewiki, als zou Makhno met Wrangel een bondgenootschap gesloten hebben, vond echter bij geen enkele arbeider of boer gehoor. Het volk wist enerzijds dat Makhno ten deze volkomen te vertrouwen was, anderzijds kende men de “strategie” van de Bolsjewiki maar al te goed. Wrangel echter moet onder suggestie van deze methode gekomen zijn, aangezien men in de Sovjetpers van dag tot dag schreef over dit z.g. Wrangel-Makhno complot. Of het moet op rekening gesteld worden van een onbetrouwbare generaal, dat Wrangel ertoe kwam officieel een ordonnans aan Makhno te zenden. Mogelijk was het een poging van de generaal, voor mogelijke eventualiteiten een grondslag te funderen.
 Hier volgt de authentieke tekst van het bewuste document:
@@ Regel 1163: / Regel 1163: @@
 Eenstemmig werd besloten de afgezant dood te schieten en het aan de Sovjet over te laten, de desbetreffende brief te publiceren en een overeenkomstig commentaar in de pers te geven.</blockquote>
-Wrangel's afgezant werd daarna in het openbaar op staande voet doodgeschoten. Het geval zelf werd door de Makhnovshchi in hun pers in het juiste licht gesteld. Dit alles was den Bolsjewiki goed bekend, desalniettemin gingen zij op de meest schaamteloze wijze door, overal van Makhno's bondgenootschap met Wrangel te spreken. Pas na het militair-politieke akkoord van de Makhnovshchi met de Sovjetregering verklaarde de laatste bij monde van haar opperste oorlogscommissariaat, dat Makhno nimmer met Wrangel had gecomplotteerd en voor zover zulks vroeger door de Sovjetregering mocht zijn geïnsinueerd, was dit te wijten aan onjuiste informaties, ja, het tegendeel van een samenzwering Makhno-Wrangel, de Makhnovshchi hadden de afgezant van Wrangel geëxecuteerd, zonder maar in het minst met hem te hebben onderhandeld (vergelijk hiermede de verklaring onder de titel “Makhno en Wrangel” in de Charkowse courant “Proletarij” en in andere couranten in Charkow zo ongeveer om en bij 20 oktober 1920).
+Wrangel's afgezant werd daarna in het openbaar op staande voet doodgeschoten. Het geval zelf werd door de Makhnovshchi in hun pers in het juiste licht gesteld. Dit alles was de Bolsjewiki goed bekend, desalniettemin gingen zij op de meest schaamteloze wijze door, overal van Makhno's bondgenootschap met Wrangel te spreken. Pas na het militair-politieke akkoord van de Makhnovshchi met de Sovjetregering verklaarde de laatste bij monde van haar opperste oorlogscommissariaat, dat Makhno nimmer met Wrangel had gecomplotteerd en voor zover zulks vroeger door de Sovjetregering mocht zijn geïnsinueerd, was dit te wijten aan onjuiste informaties, ja, het tegendeel van een samenzwering Makhno-Wrangel, de Makhnovshchi hadden de afgezant van Wrangel geëxecuteerd, zonder maar in het minst met hem te hebben onderhandeld (vergelijk hiermede de verklaring onder de titel “Makhno en Wrangel” in de Charkowse courant “Proletarij” en in andere couranten in Charkow zo ongeveer om en bij 20 oktober 1920).
 Deze verklaring, waarin de Sovjetregering zichzelf ontmaskerde, was echter door haar niet afgegeven teneinde de waarheid aan het licht te brengen, maar enkel en alleen omdat ze gedwongen was, de waarheid te zeggen, aangezien zij een militair-politiek akkoord met de Machnovshchi gesloten had.
@@ Regel 1247: / Regel 1247: @@
 Gelijktijdig begon men in Goeljaj-Pole de analfabeten en de gebrekkig ontwikkelden onderwijs te geven. Er waren ook mensen met langjarige onderwijsroutine.
-Tenslotte organiseerde men omstreeks deze tijd in Goeljaj-Pole onderwijscursussen voor revolutionairen, in welke de grondbeginselen van de politiek geleerd werden. Het doel van deze cursus was, om althans het minimum van wetenswaardigs van de geschiedenis, sociologie en aanverwante vakken te leren, om op deze manier náást de oorlogsuitrusting, ook de wapenen van de geest vaardig te hebben en de revolutionaire strategie in veelomvattende wijze te beheersen. Deze cursussen werden geleid door de revolutionairen onder de boeren en arbeiders, die het meest belezen waren. Het program bestond uit: a. politieke economie; b. theorie en praktijk van het anarchisme en het socialisme; c. geschiedenis van de grote Franse revolutie (naar Kropotkin); d. geschiedenis van de revolutionaire opstandsbeweging gedurende de Russische revolutie, etc. Het materiaal dat den Makhnovshchi aan leerkrachten ter beschikking stond, was buitengewoon gering; dank zij ernstige interesse van de cursisten echter, werden de cursussen al dadelijk buitengewoon goed verwerkt.
+Tenslotte organiseerde men omstreeks deze tijd in Goeljaj-Pole onderwijscursussen voor revolutionairen, in welke de grondbeginselen van de politiek geleerd werden. Het doel van deze cursus was, om althans het minimum van wetenswaardigs van de geschiedenis, sociologie en aanverwante vakken te leren, om op deze manier náást de oorlogsuitrusting, ook de wapenen van de geest vaardig te hebben en de revolutionaire strategie in veelomvattende wijze te beheersen. Deze cursussen werden geleid door de revolutionairen onder de boeren en arbeiders, die het meest belezen waren. Het program bestond uit: a. politieke economie; b. theorie en praktijk van het anarchisme en het socialisme; c. geschiedenis van de grote Franse revolutie (naar Kropotkin); d. geschiedenis van de revolutionaire opstandsbeweging gedurende de Russische revolutie, etc. Het materiaal dat de Makhnovshchi aan leerkrachten ter beschikking stond, was buitengewoon gering; dank zij ernstige interesse van de cursisten echter, werden de cursussen al dadelijk buitengewoon goed verwerkt.
 Ook ten opzichte van het theater hadden de opstandigen een levendige belangstelling. Nog voor de overeenkomst met de Bolsjewiki, toen het leger van de opstandigen dag in dag uit met allerlei tegenstanders te kampen had, bleef er toch de mogelijkheid tot een vaste toneelspelerskern bestaan, die uit revolutionairen bestond, en welke stukken opvoerde, deels voor de boeren, deels voor de revolutionaire arbeiders.
@@ Regel 1325: / Regel 1325: @@
 Als aanvulling van het geciteerde bevel had het 4e rode leger, dat zich in de Krim bevond, de instructie ontvangen, tegen de Makhnovshchi met alle te haren dienste staande wapenen op te treden, indien dezen het bevel niet zouden opvolgen.
-Froense's bevel geeft zonder commentaar een duidelijk beeld van de werkelijke situatie. Hier wordt den Makhnovshchi het ultimatum gesteld hun leger te demobiliseren en het tot een gewoon troepenonderdeel van het rode leger te transformeren, m.a.w. van de Makhnowtsjina werd zonder meer verlangd, dat zij zelfmoord zouden plegen. Men zou zich over deze naïviteit kunnen verwonderen, wanneer het uitsluitend en alleen om naïviteit ging.
+Froense's bevel geeft zonder commentaar een duidelijk beeld van de werkelijke situatie. Hier wordt dn Makhnovshchi het ultimatum gesteld hun leger te demobiliseren en het tot een gewoon troepenonderdeel van het rode leger te transformeren, m.a.w. van de Makhnowtsjina werd zonder meer verlangd, dat zij zelfmoord zouden plegen. Men zou zich over deze naïviteit kunnen verwonderen, wanneer het uitsluitend en alleen om naïviteit ging.
 Echter achter deze naïviteit was een zeer geraffineerd zorgvuldig berekend plan tot volkomen vernietiging van de Makhnovshchina verborgen. Wrangel was verslagen. De Makhnovshchi had men tot dit doel gebruikt. Het ogenblik tot hun vernietiging was dus zo goed mogelijk gekozen. Dat is de eigenlijke zin van het bevel.
-Behalve een oppervlakkige openhartigheid bevatte Froense’s bevel echter ook een formidabele leugen. De situatie was n.1. zo, dat noch de legerstaf in Goeljaj-Pole, noch de Makhno-vertegenwoordiging in Charkow dit bevel ontvangen had. Dit bevel werd den Makhnovshchi pas vier weken later uit couranten bekend die hun toevallig in de handen waren gekomen. Trouwens dit is volkomen begrijpelijk. Immers, van de Bolsjewiki, die een onverwachte overval tegen de Makhnovshchi hadden voorbereid, zou men toch niet de attentie willen verwachten, dat zij vooruit een bericht zouden sturen om hun slachtoffers op de hoogte te stellen van de verraderlijke overval! Daarmee zou immers hun gehele misdadige plan ineen zijn gestort. Het bevel zou overal alle Makhnovshchi op de been hebben gebracht en geen enkele van de door de Bolsjewiki voorbereide overvallen zou dan succes gehad hebben. De Sovjetregering wist zulks maar al te goed. Daarom had ze haar heimelijk doel tot op het laatste ogenblik streng geheim gehouden. Later, toen de overvallen reeds hadden plaats gehad en de woordbreuk feit was geworden, verscheen Froense's bevel in de pers. Gepubliceerd werd het voor de eerste maal op de 15e december in de Charkowse “Communist”, echter de ondertekening was van 23 november. Al deze listen werden aangewend om volkomen onverwacht de Makhnovshchi te kunnen aanvallen, ze grondig te verdelgen en dan later het gebeurde “met de wet in de hand” te kunnen rechtvaardigen.
+Behalve een oppervlakkige openhartigheid bevatte Froense’s bevel echter ook een formidabele leugen. De situatie was n.l. zo, dat noch de legerstaf in Goeljaj-Pole, noch de Makhno-vertegenwoordiging in Charkow dit bevel ontvangen had. Dit bevel werd de Makhnovshchi pas vier weken later uit kranten bekend die hun toevallig in de handen waren gekomen. Dit is overigens volkomen begrijpelijk. Immers, van de Bolsjewiki, die een onverwachte overval tegen de Makhnovshchi hadden voorbereid, zou men toch niet de attentie willen verwachten, dat zij vooruit een bericht zouden sturen om hun slachtoffers op de hoogte te stellen van de verraderlijke overval! Daarmee zou immers hun gehele misdadige plan ineen zijn gestort. Het bevel zou overal alle Makhnovshchi op de been hebben gebracht en geen enkele van de door de Bolsjewiki voorbereide overvallen zou dan succes gehad hebben. De Sovjetregering wist zulks maar al te goed. Daarom had ze haar heimelijk doel tot op het laatste ogenblik streng geheimgehouden. Later, toen de overvallen reeds hadden plaats gehad en de woordbreuk feit was geworden, verscheen Froense's bevel in de pers. Gepubliceerd werd het voor de eerste maal op de 15e december in de Charkowse “Communist”, echter de ondertekening was van 23 november. Al deze listen werden aangewend om volkomen onverwacht de Makhnovshchi te kunnen aanvallen, ze grondig te verdelgen en dan later het gebeurde “met de wet in de hand” te kunnen rechtvaardigen.
 De overvallen op de Makhnovshchi werden overal door arrestaties van anarchisten begeleid. Afgezien nog van de strijd tegen de anarchistische idee, streefden de Bolsjewiki ernaar eventuele protestdemonstraties hierdoor te voorkomen en een eventuele mogelijkheid dat het gebeurde de massa duidelijk zou worden uit te schakelen. Gearresteerd werden niet alleen anarchisten doch ook mensen die enkel met anarchisten bevriend waren of die zich voor de anarchistische literatuur interesseerden. In Jelisawetsgrad werden 15 knapen in de ouderdom van 15 tot 18 jaar gearresteerd. Alhoewel het gouvernement in Nikolajew met de arrestatie van deze kinderen niet tevreden was en verklaarde, dat men “werkelijke” anarchisten oppakken moest en niet zulke “melkmuilen”, bleven deze kinderen nochtans in arrest.
@@ Regel 1344: / Regel 1344: @@
 * * *
-Toen Goeljaj-Pole op 26 november door de rode troepen omsingeld was, stonden daar slechts 150—200 man cavalerie. Met deze 100 man overrompelde Makhno een sovjet- cavalerieregiment, dat op de weg naar Oespensk naar Goeljaj-Pole oprukte en doorbrak op die manier het cordon van de rode troepen. In de eerste week organiseerde hij de opstandstroepen, die overal vandaan naar hem toestroomden en enige afdelingen van het rode leger, die van de Bolsjewiki tot hem overgingen. Zo kwam een afdeling van 1.000 man ruiters en 1.500 man infanterie tot stand, waarmee hij tot de aanval overging. Ongeveer een week daarna bezette hij Goeljaj-Pole, nadat hij de daar aanwezige 42e divisie verslagen en 6.000 man gevangen genomen had. Ongeveer 2.000 man van deze laatsten uitten de wens, in de rijen van de opstandelingen opgenomen te worden, terwijl de overigen nog op dezelfde dag na een bijeenkomst ontslagen werden. Drie weken later bracht Makhno den roden een nog gevoeliger nederlaag bij het dorp Andrejewka toe. Van middernacht af tot aan de avond van de volgende dag streed hij onafgebroken tegen twee rode divisies, versloeg deze en maakte 8.000—10.000 krijgsgevangenen. Laatstgenoemden werden juist als in Goeljaj-Pole onmiddellijk ontslagen, terwijl de vrijwilligers weer in het leger werden opgenomen. Daarna bracht Makhno den roden nog drie nederlagen toe in het dorp Komarj, in Zare-Konstantinowka en in de stad Berdjansk. De rode infanterie ging ongaarne in de strijd en liet zich zo nodig in massa gevangen nemen.[7]
+Toen Goeljaj-Pole op 26 november door de rode troepen omsingeld was, stonden daar slechts 150—200 man cavalerie. Met deze 100 man overrompelde Makhno een sovjet- cavalerieregiment, dat op de weg naar Oespensk naar Goeljaj-Pole oprukte en doorbrak op die manier het cordon van de rode troepen. In de eerste week organiseerde hij de opstandstroepen, die overal vandaan naar hem toestroomden en enige afdelingen van het rode leger, die van de Bolsjewiki tot hem overgingen. Zo kwam een afdeling van 1.000 man ruiters en 1.500 man infanterie tot stand, waarmee hij tot de aanval overging. Ongeveer een week daarna bezette hij Goeljaj-Pole, nadat hij de daar aanwezige 42e divisie verslagen en 6.000 man gevangen genomen had. Ongeveer 2.000 man van deze laatsten uitten de wens, in de rijen van de opstandelingen opgenomen te worden, terwijl de overigen nog op dezelfde dag na een bijeenkomst ontslagen werden. Drie weken later bracht Makhno de roden een nog gevoeliger nederlaag bij het dorp Andrejewka toe. Van middernacht af tot aan de avond van de volgende dag streed hij onafgebroken tegen twee rode divisies, versloeg deze en maakte 8.000—10.000 krijgsgevangenen. Laatstgenoemden werden juist als in Goeljaj-Pole onmiddellijk ontslagen, terwijl de vrijwilligers weer in het leger werden opgenomen. Daarna bracht Makhno de roden nog drie nederlagen toe in het dorp Komarj, in Zare-Konstantinowka en in de stad Berdjansk. De rode infanterie ging ongaarne in de strijd en liet zich zo nodig in massa gevangen nemen.[7]
 Gedurende een tijd waren de Makhnovshchi in de veronderstelling, dat zij’ de strijd zouden winnen. Het leek hun voldoende twee of drie belangrijke groepen van roden, die in verschillende richtingen tegen de Makhnovshchi oprukten, te verslaan, teneinde te bereiken, dat het rode leger daardoor gedeeltelijk tot de Makhnovshchi zou overgaan, gedeeltelijk naar het Noorden teruggetrokken zou worden. Nu kwamen echter uit verschillende plaatsen boerenmededelingen binnen, dat de Bolsjewiki in ieder dorpje uitsluitend cavalerieregimenten inkwartierden, en dat op enige plaatsen geweldige troepenmachten samengetrokken werden. En inderdaad werd Makhno in het dorpje Fedorowka, ten Zuiden van Goeljaj-Pole, door enige infanterie- en cavaleriedivisies omsingeld. Vanaf 2 uur des nachts tot 4 uur 's namiddags streed hij onafgebroken met hen, doorbrak eindelijk het cordon en ontkwam in noordelijke richting. Drie dagen daarna herhaalde zich dit in het Griekse dorpje Konstantin: een massa vijandige cavalerie en trommelvuur van alle kanten. Uit de mededelingen van gevangen genomen rode officieren kon Makhno afleiden, dat 4 legers tegen hem opereerden: 2 cavalerielegers en 2 gemengde legers, en dat het doel van het rode oppercommando was, hem van alle kanten met alle mogelijke militaire strijdkrachten te omsingelen. Deze mededelingen kwamen met de observaties van de boeren zowel als met de persoonlijke conclusies van Makhno overeen. Het werd hierdoor duidelijk, dat de vernietiging van 2 of 3 groepen van het rode leger, in aanmerking genomen de enorme legermassa die men tegen Makhno in het veld bracht, slechts geringe betekenis kon hebben. Het was dus niet zo, dat men de sovjet-troepen zou kunnen overwinnen, maar er moest voorkomen worden, dat het zou geraken tot een algemene vernietiging van het leger van de opstandigen. Dit nominaal klein leger van 3000 soldaten had dagelijks te vechten tegen 10000 tot 15000 man.
@@ Regel 1379: / Regel 1379: @@
 Twaalf werst ver werd ik zonder verband op een machinegeweerkarretje gereden, ik was bijna doodgebloed. Van gaan of zitten was geen sprake, zonder bewustzijn lag ik daar. Dat was op de 14e maart. In de nacht van de 15e maart zaten alle commandanten van de groepen, alle medewerkers van de veldstaf met Belasj aan het hoofd om mij heen, en smeekten mij een bevel te ondertekenen, dat 100 of 200 soldaten aan Koerilenko, Koshin en aan de anderen, die de opstanden in bepaalde rayons leidden, zouden worden toegevoegd. Het doel van deze bevelen was om mij met een bijzondere afdeling zolang in een stille plaats te kunnen afzonderen, tot mijn wond genezen was, en ik weer in het zadel kon plaatsnemen. Ik ondertekende het bevel en gaf Saboedjko verlof een lichte strijdgroep af te zonderen en in genoemd rayon zelfstandig te opereren, zonder echter het contact met mij te verliezen. Reeds 's morgens vroeg op de 16e maart werden de troepenafdelingen opgecommandeerd met uitzondering van het bijzondere regiment, dat bij mij bleef. In deze tijd stiet de 9e cavaleriedivisie op ons en vervolgde ons 180 werst gedurende 13 uur. In het dorp Sloboda aan de zee van Asow wisselden we van paarden en 5 uur konden mensen en dieren rusten.
-In de vroege morgen van de 17e maart rukten we op in de richting van Nowospassowka en stieten na 17 werst op andere frisse cavalerietroepen van de Bolsjewiki, welke Koerilenko's sporen gevolgd hadden, maar daar zij zijn spoor niet vonden, ons overvielen. Nadat zij ons, die geheel uitgeput waren, 25 werst voor zich uit hadden gedreven, begonnen ze ons erg te bestoken. Wat te doen? Een paard bestijgen kon ik niet, ook zat ik niet in een wagen, doch lag daarin en moest zien hoe op een afstand van ongeveer 150 meter. achter mij een onbeschrijfelijke afslachting plaats vond. Onze mensen stierven om mijnentwille, ze wilden mij nimmer verlaten. Onze ondergang was zeker. De vijand was wellicht 5 tot 6 maal zo sterk als wij, en steeds kwamen nieuwe soldaten naar voren. Ik zag, hoe zich daar mijne machinegeweerschutters om mijn kar verdrongen, dezelfde die bij mij waren, toen jij er nog was. In ’t geheel waren er 5 man onder het commando van Micha uit het dorp Tsjernigowk. Ze klemden zich aan mij vast, namen afscheid van mij en zeiden: “Batjko, U bent voor de zaak van onze boerenorganisaties onontbeerlijk. Die zaak is ons boven alles dierbaar. Wij zullen zodadelijk sterven, echter door onze dood zullen wij U en allen redden die U trouw zijn en U beschermen; vergeet niet, dit onze ouders mede te delen”. Enkelen van hen kusten mij en daarna zag ik geen van hen ooit weer. Omstreeks deze tijd droeg Lew Sinkowski mij in zijn armen uit de kar op een boerenwagen, die onze troepen behouden hadden. Ik hoorde het geknetter van de machinegeweren en het springen van de bommen; dat waren de “Luisisten”,[12] die den Bolsjewiki de weg versperden.
+In de vroege morgen van de 17e maart rukten we op in de richting van Nowospassowka en stieten na 17 werst op andere frisse cavalerietroepen van de Bolsjewiki, welke Koerilenko's sporen gevolgd hadden, maar daar zij zijn spoor niet vonden, ons overvielen. Nadat zij ons, die geheel uitgeput waren, 25 werst voor zich uit hadden gedreven, begonnen ze ons erg te bestoken. Wat te doen? Een paard bestijgen kon ik niet, ook zat ik niet in een wagen, doch lag daarin en moest zien hoe op een afstand van ongeveer 150 meter. achter mij een onbeschrijfelijke afslachting plaats vond. Onze mensen stierven om mijnentwille, ze wilden mij nimmer verlaten. Onze ondergang was zeker. De vijand was wellicht 5 tot 6 maal zo sterk als wij, en steeds kwamen nieuwe soldaten naar voren. Ik zag, hoe zich daar mijne machinegeweerschutters om mijn kar verdrongen, dezelfde die bij mij waren, toen jij er nog was. In ’t geheel waren er 5 man onder het commando van Micha uit het dorp Tsjernigowk. Ze klemden zich aan mij vast, namen afscheid van mij en zeiden: “Batjko, U bent voor de zaak van onze boerenorganisaties onontbeerlijk. Die zaak is ons boven alles dierbaar. Wij zullen zodadelijk sterven, echter door onze dood zullen wij U en allen redden die U trouw zijn en U beschermen; vergeet niet, dit onze ouders mede te delen”. Enkelen van hen kusten mij en daarna zag ik geen van hen ooit weer. Omstreeks deze tijd droeg Lew Sinkowski mij in zijn armen uit de kar op een boerenwagen, die onze troepen behouden hadden. Ik hoorde het geknetter van de machinegeweren en het springen van de bommen; dat waren de “Luisisten”,[12] die de Bolsjewiki de weg versperden.
 Intussen waren we 3-4 werst verder gegaan en hadden een beekje doorwaad. Onze mitraillisten zijn daar gestorven. Later waren wij’ op deze plaats en de boeren van het dorp Starodoebowka, toonden ons op het veld een klein graf, waarin zij onze mensen begraven hadden. Nog heden kan ik mijn tranen niet onderdrukken, wanneer ik aan deze eenvoudige, oprechte boeren terugdenk. Desalniettemin moet ik het je zeggen, mijn lieve vriend, dat me dat in zekere zin weer vertrouwen gaf. Tegen de avond van dezelfde dag besteeg ik mijn paard en verliet het rayon.
@@ Regel 1411: / Regel 1411: @@
 Op de 13e augustus 1921 rukte ik met een cavalerie- afdeling op in de richting van de Dnjepr en trok op 16 Aug. in de vroege morgen met 17 vissersboten tussen Orlik en Kremensjoeg over de Dnjepr. Op dezelfde dag werd ik zesmaal gewond, echter niet zwaar.
-Bij onze opmars en op de rechter Dnjepr-oever troffen wij velen van onze afdeling welke wij het doel van onze reis naar het buitenland vertelden en kregen van hen als antwoord te horen: “Gaat heen, geneest den Batjko en keert weer tot ons terug, om ons te helpen”. Op 19 aug. stieten wij, 12 werst van Bobrinetz verwijderd, op de 7e rode cavaleriedivisie, die bij de Ingoeletz stond. Terugkeer had met ondergang gelijk gestaan, daar wij werden bemerkt door een cavalerieregiment en dit vooruit stormde om ons de terugkeer af te snijden. Daarom vroeg ik Sinkowski, mij in het zadel te helpen. In een ogenblik vlogen de sabels uit de scheden en met hoerageroep stormden wij op het dorp af, overrompelden het machinegeweercommando van genoemde divisie. Nadat wij 13 machinegeweren buit hadden gemaakt, rukten wij verder op.
+Bij onze opmars en op de rechter Dnjepr-oever troffen wij velen van onze afdeling welke wij het doel van onze reis naar het buitenland vertelden en kregen van hen als antwoord te horen: “Gaat heen, geneest de Batjko en keert weer tot ons terug, om ons te helpen”. Op 19 aug. stieten wij, 12 werst van Bobrinetz verwijderd, op de 7e rode cavaleriedivisie, die bij de Ingoeletz stond. Terugkeer had met de ondergang gelijk gestaan, omdat wij werden bemerkt door een cavalerieregiment en dit vooruit stormde om ons de terugweg af te snijden. Daarom vroeg ik Sinkowski, mij in het zadel te helpen. In een ogenblik vlogen de sabels uit de scheden en met hoerageroep stormden wij op het dorp af, overrompelden het machinegeweercommando van genoemde divisie. Nadat wij 13 machinegeweren buit hadden gemaakt, rukten wij verder op.
 Terwijl wij de machinegeweren buit maakten, stormde de gehele cavaleriedivisie uit het dorp Nikolajewka in het veld, verzamelde zich en ging tot de tegenaanval over. Zo geraakten wij in de val. Echter lieten wij de moed niet zakken. Nadat wij het 38e regiment van de 7e cavaleriedivisie overrompeld hadden, rukten wij 110 werst op doch hadden ons steeds tegen de aanvallen dezer divisie te verdedigen en eindelijk gelukte het ons, te ontkomen, nadat wij echter 17 van onze beste kameraden verloren hadden.
@@ Regel 1534: / Regel 1534: @@
 De taak van ons revolutionaire leger en elk opstandeling, die in onze rijen plaatsgenomen heeft, is: eerlijke strijd voor de algehele bevrijding van de werkenden van de Oekraïne van alle knechtschap. Daarom is elk opstandige verplicht, er zichzelf van te doordringen en er op te letten, dat wij in ons midden geen personen dulden kunnen, die er op uit zijn, zich, gedekt door de revolutionaire beweging, persoonlijk te verrijken door plundering of beroving van de vreedzame joodse bevolking.
-Elk revolutionair strijder moet er aan denken, dat degenen, die tot de rijke bourgeoise klasse behoren, onverschillig of het Russen, Joden of Oekraïners zijn, de vijanden van geheel het volk, zowel als van elk onzer persoonlijk zijn. Vijanden van de werkende klasse zijn ook diegenen, die de onrechtvaardige burgerlijke orde beschermen, d.w.z. sovjetcommissarissen, leden van strafexpedities, buitengewone kommissies, die door steden en dorpen trekken en het werkende volk, dat zich niet voor hun dictatuur buigen wil, martelen, leden zulke strafexpedities, buitengewone kommissies en andere organen tot knechting en onderdrukking van het volk, moet elk opstandige arresteren en naar de legerstaf brengen; in geval van verzet moeten zij ter plaatse neergeschoten worden. De schuldigen aan begane gewelddadigheden tegen de vreedzame werkende bevolking, on-verschillig tot welke nationaliteit deze behoort, zullen een dood van schande Kerven, een dood, den revolutionair onwaardig.
+Elk revolutionair strijder moet er aan denken, dat degenen, die tot de rijke bourgeoise klasse behoren, onverschillig of het Russen, Joden of Oekraïners zijn, de vijanden van geheel het volk, zowel als van elk onzer persoonlijk zijn. Vijanden van de werkende klasse zijn ook diegenen, die de onrechtvaardige burgerlijke orde beschermen, d.w.z. sovjetcommissarissen, leden van strafexpedities, buitengewone kommissies, die door steden en dorpen trekken en het werkende volk, dat zich niet voor hun dictatuur buigen wil, martelen, leden zulke strafexpedities, buitengewone kommissies en andere organen tot knechting en onderdrukking van het volk, moet elk opstandige arresteren en naar de legerstaf brengen; in geval van verzet moeten zij ter plaatse neergeschoten worden. De schuldigen aan begane gewelddadigheden tegen de vreedzame werkende bevolking, onverschillig tot welke nationaliteit deze behoort, zullen een dood van schande Kerven, een dood, de revolutionair onwaardig.
 Alle eigenmachtige rekwisities en confiscaties, zo ook de ruil van paarden en wagens bij boeren zonder de benodigde toestemming daarvoor van de chef van de Onderhoudskolonne zijn ten strengste verboden, van de schuldige zal rekenschap gevraagd worden. Elk opstandige moet begrijpen, dat eigenmachtige rekwisities het opstandsleger aantrekkelijk maakt voor geslepen schurken die er alleen maar op bedacht zijn zichzelf te verrijken en dan de mogelijkheid krijgen, onder de dekmantel van de revolutionaire opstand, kwaad te bedrijven, waardoor onze revolutionaire vrijheidsbeweging geschaad wordt.
@@ Regel 1540: / Regel 1540: @@
 Ik roep alle opstandige vrijschaarleden op, zelf voor de orde en de eer van het waarachtig revolutionaire opstandsleger in de bres te staan, tegen de ongerechtigheid in hun midden, zowel als tegen elke onrechtvaardigheid aan het werkende volk begaan, strijd te voeren. Er mag geen onrecht in ons midden zijn. Geen zoon of dochter van het volk, waarvoor wij strijden, mag een krenking van onze zijde ondervinden. En elk opstandige die dit duldt, bedekt zichzelf met smaad, en zal zijn straf van de zijde van 't revolutionaire opstandsleger niet ontgaan.
-In het belang van de revolutie en de geordende strijd voor onze idealen is het noodzakelijk, dat in alle troependelen de beste kameraadschappelijke discipline gehandhaafd wordt. Gewenst is, dat u eerbied voor de door uzelf gekozen kommandanten hebt en hun in militair opzicht gehoorzaamt. Dit eist reeds de ernst van het grote werk, dat wij op ons genomen hebben, dat wij met ere ten einde zullen voeren, maar dat wij, wanneer we 't aan discipline laten ontbreken, vernietigen zullen. Daarom stel ik het den kommandanten van alle troependelen tot plicht, in overeenstemming met de opstandigen de strengste discipline bij zich in stand te houden.
+In het belang van de revolutie en de geordende strijd voor onze idealen is het noodzakelijk, dat in alle troependelen de beste kameraadschappelijke discipline gehandhaafd wordt. Gewenst is, dat u eerbied voor de door uzelf gekozen commandanten hebt en hun in militair opzicht gehoorzaamt. Dit eist reeds de ernst van het grote werk, dat wij op ons genomen hebben, dat wij met ere ten einde zullen voeren, maar dat wij, wanneer we 't aan discipline laten ontbreken, vernietigen zullen. Daarom stel ik het de commandanten van alle troependelen tot plicht, in overeenstemming met de opstandigen de strengste discipline bij zich in stand te houden.
 Dronkenschap geldt voor misdaad. Nog grotere misdaad is het, wanneer een lid van het opstandige revolutionaire leger zich dronken op straat vertoont.
-Bij het trekken van de ene plaats naar de andere dient elk opstandige volkomen tot de strijd gereed te zijn. De houding t.o.v. de vreedzame bevolking in de dorpen onderweg moet bovenal beleefd en kameraadschappelijk zijn. Denk er aan, kameraden, kommandanten en opstandigen, dat wij zonen van een groot, werkdadig volk zijn, dat de anderen onze broeders en zusters zijn. De zaak, waarvoor wij strijden, is groots; zij eist van ons onvermoeidheid, grootmoedigheid, broederlijke liefde en revolutionaire eer. Daarom roep ik alle revolutionaire opstandigen ertoe op, waarachtige vrienden van het volk en trouwe zonen van de revolutie te zijn. Daarin ligt onze kracht en dat is ook het onderpand onzer overwinning.
+Bij het trekken van de ene plaats naar de andere dient elk opstandige volkomen tot de strijd gereed te zijn. De houding t.o.v. de vreedzame bevolking in de dorpen onderweg moet bovenal beleefd en kameraadschappelijk zijn. Denk eraan, kameraden, kommandanten en opstandigen, dat wij zonen van een groot, werkdadig volk zijn, dat de anderen onze broeders en zusters zijn. De zaak, waarvoor wij strijden, is groots; zij eist van ons onvermoeidheid, grootmoedigheid, broederlijke liefde en revolutionaire eer. Daarom roep ik alle revolutionaire opstandigen ertoe op, waarachtige vrienden van het volk en trouwe zonen van de revolutie te zijn. Daarin ligt onze kracht en dat is ook het onderpand onzer overwinning.
 De kommandant van het opstandige revolutieleger van de Oekraïne Batjko—Makhno.
@@ Regel 1586: / Regel 1586: @@
 De strenge, harde hand van de leider kan Makhno doen gevoelen. Hij is geen heersersnatuur van huis uit, maar als het om de daad ging, dan bewees hij de nodige kracht te kunnen ontwikkelen, maar zonder zijn eigen wil aan de beweging op te dringen; tegelijkertijd verstond hij het ook, die beweging voor verval te bewaren.
-Het mag als bekend verondersteld worden, wat de Bolsjewiki er al niet over te vertellen hadden, dat de boeren Makhno hun “Batjko” noemden. In het derde hoofdstuk hebben we al meegedeeld, op welke wijze en onder welke omstandigheden hij aan die naam gekomen is. Sinds 1920 werd hij gewoonlijk “Maly” (“de kleine”) genoemd, een naam, die op zijn lichaamsbouw betrekking heeft en die toevallig eens den een of ander zijner kameraden ontglipte.[1]
+Het mag als bekend verondersteld worden, wat de Bolsjewiki er al niet over te vertellen hadden, dat de boeren Makhno hun “Batjko” noemden. In het derde hoofdstuk hebben we al meegedeeld, op welke wijze en onder welke omstandigheden hij aan die naam gekomen is. Sinds 1920 werd hij gewoonlijk “Maly” (“de kleine”) genoemd; een naam, die op zijn lichaamsbouw betrekking heeft en die toevallig eens een van zijn kameraden ontglipte.[1]
 De karaktertrekken van een grote persoonlijkheid zijn aan Makhno duidelijk waar te nemen — verstand, wilskracht, moed, energie, activiteit. Deze kentekenen tezamen genomen, maakten Makhno tot een werkelijk geweldige persoonlijkheid en tilden hem hoog uit zelfs boven het revolutionaire milieu, waarin hij werkte.
 Makhno was echter niet voldoende theoretisch gevormd, had ook niet genoeg historische en politieke vooropleiding. Zo kwam het, dat hij vaak te kort schoot bij een groots opgezette revolutionaire taak of structuur, of die eenvoudig buiten beschouwing liet.
@@ Regel 1761: / Regel 1762: @@
 Drie jaar onafgebroken burgeroorlog hebben de Zuid-Oekraïne in één enkel strijdterrein veranderd. Talrijke legers van de verschillende partijen hebben haar in alle windrichtingen doorkruist en hebben de arbeiders en boeren in materieel, sociaal en moreel opzicht geruïneerd. De boeren waren volkomen uitgeput. De eerste pogingen om een zelfbestuur van de arbeid in te voeren, werden verhinderd. De geest van sociaal scheppen gekneveld. Deze omstandigheden waren het, die de Makhnovshchina aan de gezonde bodem, waarin zij wortelde, uit de sociaal-scheppende arbeid van de massa's, ontrukten en haar dwongen oorlog te voeren, die, al was het dan een revolutionaire strijd, toch altijd oorlog bleef.
-De vijanden van den vrijheid hebben steeds alles gedaan, om de Makhnovshchina op dit oorlogspad te houden. Dat is haar grote tragedie geweest, tot het eind toe.
+De vijanden van de vrijheid hebben steeds alles gedaan, om de Makhnovshchina op dit oorlogspad te houden. Dat is haar grote tragedie geweest, tot het eind toe.
 Dit is ook het antwoord, dat gegeven kan worden aan die anarchisten, die, tengevolge van onkunde omtrent de ware omstandigheden, oordelend naar misvormde berichten uit de vierde of vijfde hand, de Makhnovshchina haar oorlogskarakter verwijten en op die grond zich er afzijdig van hielden. Dit oorlogskarakter was de beweging opgedrongen. Ja, meer dan dat, — alle regeringen, die er in de Oekraïne geweest zijn, de communistische niet in de laatste plaats, hebben alles in 't werk gesteld om de beweging in een slop te drijven, waaruit slechts één uitweg was: bandietendom. De gehele tactiek van de Sovjetregering in haar strijd tegen de Makhnovshchina was op deze berekening gebaseerd. Mag men nu deze tactiek van de Bolsjewiki op de weegschaal werpen in het nadeel van de Makhnovshchina? Natuurlijk niet. Evenzo moeten wij, wanneer we van 't oorlogszuchtig karakter van de beweging spreken, niet uitgaan van het feit, dat de Makhnovshchi veel tijd aan militaire gevechten hebben moeten besteden, maar veeleer bedenken, waarmee zij begonnen zijn, welke doeleinden zij zich stelden, welke middelen zij gebruikten, om deze te bereiken.
@@ Regel 1767: / Regel 1768: @@
 Wij weten, dat zij ermee begonnen zijn, de hetman het land uit te jagen en de grond en de bodem, zowel als de gehele industrie tot het eigendom van de werkende bevolking te verklaren. De opbouw van een vrij leven op de grondslag van volkomen onafhankelijkheid van de arbeidersklasse in economisch en sociaal opzicht was het doel, dat zij zich gesteld hadden. De sociale revolutie en de vrije raden van arbeiders en boeren waren het middel, dat naar dit doel voeren moest.
-Als revolutionairen van de daad vergenoegden zij er zich natuurlijk niet mee, de hetman te verdrijven en hun rechten te proclameren. Neen. Om de bourgeoisie een zo volkomen mogelijke nederlaag toe te brengen en hun rechten en revolutionaire verworvenheden te beschermen, organiseerden zij een militaire veiligheidswacht en bewezen daarmee een zeer diep begrip te hebben voor hun taak in de sociale revolutie. Want een positief revolutieprogram kan alleen met succes doorgevoerd worden onder voorwaarde, dat het den arbeiden tijdig gelukt, de militaire macht van de bourgeoisstaat te vernietigen.
+Als revolutionairen van de daad vergenoegden zij er zich natuurlijk niet mee, de hetman te verdrijven en hun rechten te proclameren. Neen. Om de bourgeoisie een zo volkomen mogelijke nederlaag toe te brengen en hun rechten en revolutionaire verworvenheden te beschermen, organiseerden zij een militaire veiligheidswacht en bewezen daarmee een zeer diep begrip te hebben voor hun taak in de sociale revolutie. Want een positief revolutieprogram kan alleen met succes doorgevoerd worden onder voorwaarde, dat het de arbeiden tijdig gelukt, de militaire macht van de bourgeoisstaat te vernietigen.
 Door de omstandigheid, dat de beweging in actief en offensief opzicht niet algemeen was, doch slechts enkele gouvernementen omvatte, was het mogelijk, dat zij omsingeld werd door de vijandelijke machten, n.l. door de Petljoera-troepen, door de Bolsjewiki (beiden aanhangers van de staatsgedachte) en door de talrijke legers van Denikin, die van alle zijden, uitgerust met kolossale militaire machtsmiddelen, hen overvielen. Natuurlijk moest de beweging sterke veranderingen in haar tactiek, haar methode, haar handelwijzen aanbrengen, daar zij gedwongen werd, het grootste deel harer krachten in de strijd om vrijheid aan de militaire zaken te wijden. Dat was echter, we zeiden het reeds, niet haar schuld, maar haar ongeluk.
-De permanente oorlogstoestand gaf den Makhnovshchi een aantal bijzondere kentekenen, die alleen door hun uitzonderingspositie te verklaren zijn: ijzeren discipline in het leger, onverbiddelijk optreden tegen vijanden. Toch bleven de Makhnovshchi ondanks deze dingen in de eerste plaats revolutionairen. Toen de Makhnovshchi in oktober 1919 Jekaterinoslaw bezetten, lieten zij alle zich voor genezing in de ziekenhuizen bevindende Denikintsi, zo goed als de soldaten van andere legers, onverschillig of het soldaten of officieren waren, volkomen met vrede. En deze zelfde Makhnovshchi hebben toch wegens disciplinebreuk of schending van de revolutionaire eer wel eigen commandanten, zoals Bogdanoff en Lasjkewitsj, doodgeschoten.[1]
+De permanente oorlogstoestand gaf de Makhnovshchi een aantal bijzondere kentekenen, die alleen door hun uitzonderingspositie te verklaren zijn: ijzeren discipline in het leger, onverbiddelijk optreden tegen vijanden. Toch bleven de Makhnovshchi ondanks deze dingen in de eerste plaats revolutionairen. Toen de Makhnovshchi in oktober 1919 Jekaterinoslaw bezetten, lieten zij alle zich voor genezing in de ziekenhuizen bevindende Denikintsi, zo goed als de soldaten van andere legers, onverschillig of het soldaten of officieren waren, volkomen met vrede. En deze zelfde Makhnovshchi hebben toch wegens disciplinebreuk of schending van de revolutionaire eer wel eigen commandanten, zoals Bogdanoff en Lasjkewitsj, doodgeschoten.[1]
 In het achtste hoofdstuk hebben wij op enige ernstige fouten en verzuimen binnen de beweging gewezen. Wat nu een aantal andere fouten en negatieve kwaliteiten betreft, deze zijn zo onbelangrijk, dat het geen zin heeft, daar langer bij stil te staan.[2]
@@ Regel 1811: / Regel 1812: @@
 De Makhnovshchina begreep de sociale revolutie in haar eigenlijke betekenis. Zij begreep, dat deze slechts zegevieren kon bij de nauwste samenwerking tussen stad en land. De boeren begrijpen, dat zij zonder hulp van de industriële ondernemingen niet het tiende bereiken kunnen, van wat de revolutie hun belooft. Tegelijkertijd zien zij de stedelijke arbeiders als broeders, leden ener zelfde werkende familie.
-Het lijdt geen twijfel, of de boeren zullen op 't ogenblik dat de sociale revolutie zegeviert, de arbeiders te hulp komen. En dat zal een revolutionaire, vrijwillige ondersteuning zijn. Op 't ogenblik staat de zaak zo, dat het koren, dat den boeren ontnomen wordt, in de eerste plaats gebruikt wordt om de reusachtige staatsmachinerie in stand te houden. De boer begrijpt heel goed, dat geheel die kostbare bureaucratische machine noch voor hem, noch voor de arbeider nodig is en ongeveer dezelfde rol speelt als de gevangenisdirectie t.o.v. de gevangenen. Daarom heeft hij niet het minste verlangen, zijn graan vrijwillig aan de staat af te geven. Daarom staat hij ook vijandig tegenover de belastinggaarders, de commissarissen en de overige vertegenwoordigers van het staatsregiem.
+Het lijdt geen twijfel, of de boeren zullen op het ogenblik dat de sociale revolutie zegeviert, de arbeiders te hulp komen. En dat zal een revolutionaire, vrijwillige ondersteuning zijn. Op het ogenblik staat de zaak zo, dat het koren, dat de boeren ontnomen wordt, in de eerste plaats gebruikt wordt om de reusachtige staatsmachinerie in stand te houden. De boer begrijpt heel goed, dat geheel die kostbare bureaucratische machine noch voor hem, noch voor de arbeider nodig is en ongeveer dezelfde rol speelt als de gevangenisdirectie t.o.v. de gevangenen. Daarom heeft hij niet het minste verlangen, zijn graan vrijwillig aan de staat af te geven. Daarom staat hij ook vijandig tegenover de belastinggaarders, de commissarissen en de overige vertegenwoordigers van het staatsregiem.
 Wel bestaat bij de boeren het voortdurende streven directe betrekkingen met de stedelijke arbeiders aan te knopen. Op boerencongressen is die vraag meermalen aan de orde gesteld en werd door de boeren in positief-revolutionaire zin beantwoord. Wanneer nu de massa's van het stadsproletariaat op 't ogenblik van de sociale revolutie onafhankelijk zijn en door middel van hun eigen organisaties onmiddellijk voeling met de boeren krijgen, zullen deze laatsten hen stellig helpen, omdat zij veel te goed weten, dat de arbeiders hun binnenkort door de reuzenkracht van de industrie alles voor de dagelijkse behoeften van stad en land terug kunnen leveren.
@@ Regel 2136: / Regel 2137: @@
   * [4] Poegatsjew, leider van een grote boerenopstand in Zuid-Rusland in 't einde van de 18e eeuw. “Poegat" betekent in 't russisch: schrik verbreiden; vandaar bovenstaande woordspeling.
   * [5] In enige steden benoemden de Makhnovshchi kommandanten. die tot taak hadden, als verbindingsman tussen het leger, dat de stad bezet hield en de bevolking te dienen en aan deze alle maatregelen van het leger, die betrekking hadden op het leven van de stadsbevolking en die door de oorlog noodzakelijk waren, mee te delen. Ze beschikten over burgerlijke noch militaire macht en stonden in geen enkele betrekking tot het maatschappelijke leven van de vreedzame bevolking.
-  * [6] Eén van de voornaamste arguemnten van de Bolsjewiki tegen de Makhnovshchina is, dat deze in de tijd van hun verblijf in Jekaterinoslaw niets scheppends hebben verricht. Maar hierbij verzwijgen de Bolsjeiwki voor de massa’s twee belangrijke dingen: eerstens vormden de Makhnovshchi na geen partij en waren geen regeringsmacht. In Jekaterinoslaw verbleven zij als de revolutionaire militarie troep, die de vrijheid van de stad beschermde. In deze hoedanigheid mochten zij in het geheel niet dew verplichjting op zich nemen, het opbouwprogram van de revolutie door te voeren. Dat was de zaak van de plaatstelijke arbeidersmassa’s. Het Makhnoleger kon hun in deze aangelegenheid hoogstens met raad, initiatieven en organisatorische bekwaamheden terzijde staan, zoals dat ook geschied is; ten tweede verzwegen de Bolsjewiki bij hun argumenteatie, in hoe een buitengewone toestand de stad zich toentertijd bevond: terwijl de Makhnovshchi de nad bezet hielden, bevond zij zich voortdurend in belegeeinnstoenand. Er was geen uur, dat de stad niet gebombardeerd werd. Deze omstandigheid verhinderde de arbeiders, hoewel niet het Machooleger, zich toen reeds bezig te houden met de opbouw van het leven op de grondslag van zelfbestuur. Wat nu de uitvinding betreft, dat de Makhnovshchi den spoorwegarbeiders, die gekomen waren om de nodige middelen te verkrijgen, eenvoudig verklaard zouden hebben, dat zij — de Makhnovshchi — geen soorwegen nodig hadden, omdat zij hun paarden en de steppe hadden — dit leeg geklets werd voor 't eerst in omloop gebracht door de Denikinpers in October 1919; later namen de bolsjewiki deze praatjes klakkeloos over.
+  * [6] Eén van de voornaamste arguemnten van de Bolsjewiki tegen de Makhnovshchina is, dat deze in de tijd van hun verblijf in Jekaterinoslaw niets scheppends hebben verricht. Maar hierbij verzwijgen de Bolsjeiwki voor de massa’s twee belangrijke dingen: eerstens vormden de Makhnovshchi na geen partij en waren geen regeringsmacht. In Jekaterinoslaw verbleven zij als de revolutionaire militarie troep, die de vrijheid van de stad beschermde. In deze hoedanigheid mochten zij in het geheel niet dew verplichjting op zich nemen, het opbouwprogram van de revolutie door te voeren. Dat was de zaak van de plaatstelijke arbeidersmassa’s. Het Makhnoleger kon hun in deze aangelegenheid hoogstens met raad, initiatieven en organisatorische bekwaamheden terzijde staan, zoals dat ook geschied is; ten tweede verzwegen de Bolsjewiki bij hun argumenteatie, in hoe een buitengewone toestand de stad zich toentertijd bevond: terwijl de Makhnovshchi de nad bezet hielden, bevond zij zich voortdurend in belegeeinnstoenand. Er was geen uur, dat de stad niet gebombardeerd werd. Deze omstandigheid verhinderde de arbeiders, hoewel niet het Machooleger, zich toen reeds bezig te houden met de opbouw van het leven op de grondslag van zelfbestuur. Wat nu de uitvinding betreft, dat de Makhnovshchi de spoorwegarbeiders, die gekomen waren om de nodige middelen te verkrijgen, eenvoudig verklaard zouden hebben, dat zij — de Makhnovshchi — geen soorwegen nodig hadden, omdat zij hun paarden en de steppe hadden — dit leeg geklets werd voor 't eerst in omloop gebracht door de Denikinpers in October 1919; later namen de Bolsjewiki deze praatjes klakkeloos over.
 **Hoofdstuk IIX.**
@@ Regel 2149: / Regel 2150: @@
   * [3] Perekop, een landengte, die de verbinding van het schiereiland de Krim met het vasteland vormt.
   * [4] Hier zij een stuk vermeld, dat een jonge boer uit Goeljaj-Pole, die zeer aktief aan de verschillende fasen van de opstandbeweging deelgenomen heeft, zelf schreef. Het stuk heette: “Het leven van de Makhnovshchi" en bestaat uit enige akten. Het eerst werd dit stuk in de zomer van 1919 opgevoerd, toen de gehele Oekrajne door het leger van Denikin bezet was geworden. In de eerste vrije dorpen en streken verschenen weer politie en officieren. Reeds in de eerste dagen van hun komst begint de van vroeger bekende onderdrukking van de arbeidersbevolking. Stap voor stap worden de boeren ontrecht; hun have en goed wordt hun ontnomen; voortdurend vinden er huiszoekingen plaats, want er wordt naar Makhnovshchi gezocht. Ouden en jongen worden geslagen of doodgeschoten. Daar verheft zich de geest van verzet onder de boeren. Op verschillende plaatsen komen zij in groepen bijeen, bespreken hun verschrikkelijke toestand, bereidden zich tot de opstand voor en richten hun blikken en hun gedachten op Makhno, die onder de druk van de aanstormende troepen van Trotzky en Denikin drie maanden geleden heeft moeten wijken. Maar het gerucht doet de ronde, dat Makhno Denikin verslagen heeft, nu weer door de Oekrajne trekt en in de nabijheid van Goeljaj-Pole zou zijn. Dat maakt de mensen dapper en energiek. Als zij in de verte het gedonder van Makhno's geschut horen, slaan zij op en beginnen een verbitterd gevecht tegen de Denikintsi, die zij met behulp van Makhno's kavallerie, die juist op dat ogenblik met haar voorhoede het dorp binnen komt vallen, verdrijven. Het stuk weerspiegelt sterk het leven in de Oekraïense dorpen in de zomer van 1919. Hier is veel volksleed te zien, veel echte, het hart aangrijpende opwinding, revolutionair élan en heroïsme en de toeschouwers blijven de gehele tijd lang in spanning
-  * [5] Froense haalt hier gevallen aan dat zgn. Makhnostrijders soldaten van het rode leger zouden ontwapend en gedood hebben. Alle door hem genoemde gevallen echter werden door hemzelf, door Rakowski en door de vertegenwoordiging van de Makhnovshchi in Charkow onderzocht, waarbij vastgesteld werd, dat het Makhnoleger bij al de aangevoerde gevallen in het geheel niet betrokken was, en dat, voorzover handelingen vijandig tegen het rode leger, door andere den Makhno-afdelingen verricht waren, dit alleen had kunnen geschieden, doordat de Sovjetregering verzuimd had de met de Makhnovshchi getroffen overeenkomst tijdig en volledig te publiceren. Want talrijke afdelingen, die over geheel de Oekrajne verstrooid waren en niet tot het Makhnoleger behoorden, verlieten zich toch sterk op het gezag van de Makhnovshchi en zouden de strijd tegen de Sovjetregering direkt gestaakt hebben, wanneer zij omtrent het bondgenootschap van de Sovjetregering met de Makhnovshchi tijdig onderricht waren geweest.
+  * [5] Froense haalt hier gevallen aan dat zgn. Makhnostrijders soldaten van het rode leger zouden ontwapend en gedood hebben. Alle door hem genoemde gevallen echter werden door hemzelf, door Rakowski en door de vertegenwoordiging van de Makhnovshchi in Charkow onderzocht, waarbij vastgesteld werd, dat het Makhnoleger bij al de aangevoerde gevallen in het geheel niet betrokken was, en dat, voor zover handelingen vijandig tegen het rode leger, door andere de Makhno-afdelingen verricht waren, dit alleen had kunnen geschieden, doordat de Sovjetregering verzuimd had de met de Makhnovshchi getroffen overeenkomst tijdig en volledig te publiceren. Want talrijke afdelingen, die over geheel de Oekrajne verstrooid waren en niet tot het Makhnoleger behoorden, verlieten zich toch sterk op het gezag van de Makhnovshchi en zouden de strijd tegen de Sovjetregering direct gestaakt hebben, wanneer zij omtrent het bondgenootschap van de Sovjetregering met de Makhnovshchi tijdig onderricht waren geweest.
   * [6] Afdeling voor troepenvorming.
-  * [7] De gevangen rode soldaten werden direct vrijgelaten; ook werd hun op het hart gedrukt, naar hun vaderland terug te keren en er zich niet meer voor te lenen, de regering als middel voor de onderdrukking van het volk te dienen. Daar de Makhnovshchi echter direct verder trokken, bleek later, dat alle vrijgelaten gevangenen zich na 5 of 6 dagen weer bij hun korps gevoegd hadden. De Sovjetregering organiseerde speciale kommissies, die er mee belast waren, de door de Makhnovshchi losgelaten rode soldaten weer op te vangen. Op die manier vormde zich om de Makhnovshchi in deze strijd een soort tovercirkel, waaruit zij geen weg wisten te vinden. De situatie van de Sovjetregering was heel wat eenvoudiger: Op grond van een besluit van de “Speciale Commissie voor de strijd tegen de Makhnovshchina” werden alle gevangen genomen Makhnovshchi op de plaats zelf doodgeschoten.
+  * [7] De gevangen rode soldaten werden direct vrijgelaten; ook werd hun op het hart gedrukt, naar hun vaderland terug te keren en er zich niet meer voor te lenen, de regering als middel voor de onderdrukking van het volk te dienen. Daar de Makhnovshchi echter direct verder trokken, bleek later, dat alle vrijgelaten gevangenen zich na 5 of 6 dagen weer bij hun korps gevoegd hadden. De Sovjetregering organiseerde speciale kommissies, die er mee belast waren, de door de Makhnovshchi losgelaten rode soldaten weer op te vangen. Op die manier vormde zich om de Makhnovshchi in deze strijd een soort tovercirkel, waaruit zij geen weg wisten te vinden. De situatie van de Sovjetregering was heel wat eenvoudiger: Op grond van een besluit van de “Speciale Commissie voor de strijd tegen de Makhnovshchina” werden alle gevangengenomen Makhnovshchi op de plaats zelf doodgeschoten.
   * Tot onze grote spijt zijn wij niet in staat hier een in dit opzicht buitengewoon belangrijk document van de Sovjetregering te citeren, daar dit door het verloop van de gebeurtenissen in 1920 verloren ging. Dit document was een bevel aan de Bogoetsjarsker (waarschijnlijk 41ste) brigade, die door de Makhnovshchi bij het griekse plaatsje Konstantin in December 1920 verslagen werd. Het heette daarin (niet woordelijk): “Op grond van een besluit van de “Buitengewone Commissie voor de strijd tegen de Makhnovshchina", “om in de troepen niet die kotsmisselijke politiek te ontwikkelen (d.w.z. een verzoeningspolitiek te voeren) en daarmee de rode soldaten aan te steken, moeten alle gevangen Makhnovshchi op de plaats zelf doodgeschoten worden”.
   * [8] Bij marsen buiten de wegen als deze hebben kompas en kaart absoluut geen zin. Ze kunnen eventueel de rechte richting wijzen, maar ook in een rivier of kloof terecht doen komen, iets wat het leger van Makhno nooit is overkomen. Het is aan geen twijfel onderhevig: het geheim van de verbazingwekkende marsen van de Makhnovshchi door wegenloze steppen is er alleen in gelegen, dat zij de meeste Oekraïense vlakten zo uitstekend kenden.
@@ Regel 2183: / Regel 2184: @@
 {{tag>makhnovshchina "russische revolutie" sovjet-unie revolutie geschiedenis}}

Anarchisme.nl

Gebruikershulpmiddelen

Site-hulpmiddelen

Verschillen

Paginahulpmiddelen