Gebruikershulpmiddelen

Site-hulpmiddelen


revolutionair_woordenboek

Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

Link naar deze vergelijking

Beide kanten vorige revisie Vorige revisie
Volgende revisie
Vorige revisie
Volgende revisie Beide kanten volgende revisie
revolutionair_woordenboek [10/10/19 08:31]
defiance [V]
revolutionair_woordenboek [23/12/19 22:08]
defiance [L]
Regel 7: Regel 7:
   * **Anarchie:​** //​an-ar-chie (de; zn.)//; van het Griekse ‘αναρχος’ (an archos), zonder heerser. Een maatschappijvorm waarin de heerschappij van de ene mens over de ander is afgeschaft. Anarchie betekend hierom ook de opheffing van de in staten georganiseerde samenleving - de staat is gebaseerd op het regeren van de één over de ander. In de anarchie leeft en werkt men op gelijkwaardige en vrijwillige basis samen, zowel op sociaal (van mens tot mens) als economisch vlak. De organisatie van deze samenleving kan door het decentrale en vrijwillige karakter verschillend zijn tussen communes en federaties. Een samenleving waar de belangen, ideeën en aspiraties van allen tellen en niet slechts die van de machtigen. ​   * **Anarchie:​** //​an-ar-chie (de; zn.)//; van het Griekse ‘αναρχος’ (an archos), zonder heerser. Een maatschappijvorm waarin de heerschappij van de ene mens over de ander is afgeschaft. Anarchie betekend hierom ook de opheffing van de in staten georganiseerde samenleving - de staat is gebaseerd op het regeren van de één over de ander. In de anarchie leeft en werkt men op gelijkwaardige en vrijwillige basis samen, zowel op sociaal (van mens tot mens) als economisch vlak. De organisatie van deze samenleving kan door het decentrale en vrijwillige karakter verschillend zijn tussen communes en federaties. Een samenleving waar de belangen, ideeën en aspiraties van allen tellen en niet slechts die van de machtigen. ​
   * **Anarchisme:​** //​an-ar-chis-me (het; zn., -isme)//; De politieke en sociale filosofie die een vrije en vrije, klasseloze samenleving - de anarchie - voorstaat. Binnen het anarchisme staan zowel individuele vrijheid als sociale verantwoordelijkheid en gerechtigheid centraal. Het anarchisme is echter geen homogene filosofie, zoals eigenlijk geen enkele dat is; er zijn verschillende stromingen met elk hun eigen nadruk. (Zie ook het hoofdstuk "​Basisbeginselen"​ op deze website)   * **Anarchisme:​** //​an-ar-chis-me (het; zn., -isme)//; De politieke en sociale filosofie die een vrije en vrije, klasseloze samenleving - de anarchie - voorstaat. Binnen het anarchisme staan zowel individuele vrijheid als sociale verantwoordelijkheid en gerechtigheid centraal. Het anarchisme is echter geen homogene filosofie, zoals eigenlijk geen enkele dat is; er zijn verschillende stromingen met elk hun eigen nadruk. (Zie ook het hoofdstuk "​Basisbeginselen"​ op deze website)
-  * **Anarchosyndicalisme:​** //​a-nar-cho-syn-di-ca-lis-me (het; zn. samenstelling,​ -isme)//; Een verbinding van anarchisme en vakbondsstrijd. Syndicaat is een oud woord voor vakbond. ​Anarcho-syndicalisme ​organiseert de vakbond langs anarchistische lijn; dwz. de arbeiders besturen hun bond op horizontale manier - er is geen vakbondsleiding,​ de besluitvormingsmacht ligt bij de arbeiders zelf. Op de lange termijn proberen ​anarcho-syndicalisten ​via arbeidsstrijd kapitalisme af te schaffen en de economie te socialiseren. +  ​* **Anarchistisch:​** //​an-ar-chis-tisch (bn.)//; Leiderloos, horizontaal,​ zelfgeorganiseerd. "als een anarchist"​. Daarbij is het belangrijk op te merken dat niet alle //​anarchistische//​ organisatievormen zichzelf direct identificeren als '​anarchist'​ of '​anarchistisch'​.  
-  * **Antiautoritair:​** //​an-ti-au-to-ri-tair (bn.)//; **1** Autoriteit afwijzend **2** Op gelijkwaardige basis, zonder hiërarchie. In anarchistische politieke structuren krijgt dit de vorm van horizontale decentrale ​bestuurstructuren ​waarin allen een gelijke toegang tot inbreng en zeggenschap hebben. +  ​* **Anarchosyndicalisme:​** //​a-nar-cho-syn-di-ca-lis-me (het; zn. samenstelling,​ -isme)//; Een verbinding van anarchisme en vakbondsstrijd. Syndicaat is een oud woord voor vakbond. ​Anarchosyndicalisme ​organiseert de vakbond langs anarchistische lijn; dwz. de arbeiders besturen hun bond op horizontale manier - er is geen vakbondsleiding,​ de besluitvormingsmacht ligt bij de arbeiders zelf. Op de lange termijn proberen ​anarchosyndicalisten ​via arbeidsstrijd kapitalisme af te schaffen en de economie te socialiseren. 
-  * **Antifascisme:​** //​an-ti-fas-cis-me (het; zn., -isme)//: **1** Het fascistische gedachtegoed afwijzend **2** Zich verzettend tegen een fascistisch regime of zij die een fascistische maatschappij nastreven en/of trachten te installeren;​ Bijvb. omdat men wordt doordat men niet in het wereldbeeld van het fascisme past - door bijv. afkomst, religie of politieke overtuiging. Heden ten dage zijn //​antifascisten//​ o.a. georganiseerd in de Antifascistische Actie (AFA) - een internationaal netwerk van groepen en organisaties die zich verzetten zich tegen tendenzen ​als nationalisme,​ racisme, seksisme en maatschappelijke uitsluiting. (Zie ook "​Fascisme"​) +  * **Antiautoritair:​** //​an-ti-au-to-ri-tair (bn.)//; **1** Autoriteit afwijzend **2** Op gelijkwaardige basis, zonder hiërarchie. In anarchistische politieke structuren krijgt dit de vorm van horizontale decentrale ​bestuursstructuren ​waarin allen een gelijke toegang tot inbreng en zeggenschap hebben. 
-  * **Antikapitalisme:​** //​an-ti-ka-pi-ta-lis-me (het; zn. samenstelling,​ -isme)//; een breed begrip dat alle bewegingen, ​ideeen ​en houdingen omvat die zich tegen het kapitalisme keren en daarovor ​een ander economisch systeem in de plaats willen. Voor anarchisten is dat onder andere het afwijzen van persoonlijk eigendom van productiemiddelen en het daarvoor in de plaats brengen van het arbeiderszelfbestuur en een economisch model gebaseerd op productie naar behoefte en duurzaamheid in plaats van voor financiele ​winst. (Zie ook "​Kapitalisme"​)+  * **Antifascisme:​** //​an-ti-fas-cis-me (het; zn., -isme)//: **1** Het fascistische gedachtegoed afwijzend **2** Zich verzettend tegen een fascistisch regime of zij die een fascistische maatschappij nastreven en/of trachten te installeren;​ Bijvb. omdat men wordt doordat men niet in het wereldbeeld van het fascisme past - door bijv. afkomst, religie of politieke overtuiging. Heden ten dage zijn //​antifascisten//​ o.a. georganiseerd in de Antifascistische Actie (AFA) - een internationaal netwerk van groepen en organisaties die zich verzetten zich tegen tendensen ​als nationalisme,​ racisme, seksisme en maatschappelijke uitsluiting. (Zie ook "​Fascisme"​) 
 +  * **Antikapitalisme:​** //​an-ti-ka-pi-ta-lis-me (het; zn. samenstelling,​ -isme)//; een breed begrip dat alle bewegingen, ​ideeën ​en houdingen omvat die zich tegen het kapitalisme keren en daarvoor ​een ander economisch systeem in de plaats willen. Voor anarchisten is dat onder andere het afwijzen van persoonlijk eigendom van productiemiddelen en het daarvoor in de plaats brengen van het arbeiderszelfbestuur en een economisch model gebaseerd op productie naar behoefte en duurzaamheid in plaats van voor financiële ​winst. (Zie ook "​Kapitalisme"​)
   * **Antikapitalist:​** //​an-ti-ka-pi-ta-list (de; zn. samenstelling)//;​ persoon die het kapitalisme afwijst en daarvoor (actief) een ander economisch model nastreeft, meestal, maar niet altijd, een van de varianten van het socialisme.   * **Antikapitalist:​** //​an-ti-ka-pi-ta-list (de; zn. samenstelling)//;​ persoon die het kapitalisme afwijst en daarvoor (actief) een ander economisch model nastreeft, meestal, maar niet altijd, een van de varianten van het socialisme.
   * **Antispeciesisme:​** //​an-ti-spe-ci-sis-me (het; zn., samenstelling,​ -isme)//; Het verwerpen van het onderscheid tussen verschillende diersoorten,​ uitgaande van een radicale gelijkwaardigheid van alle (dier)soorten. (Zie ook "​Speciesisme"​)   * **Antispeciesisme:​** //​an-ti-spe-ci-sis-me (het; zn., samenstelling,​ -isme)//; Het verwerpen van het onderscheid tussen verschillende diersoorten,​ uitgaande van een radicale gelijkwaardigheid van alle (dier)soorten. (Zie ook "​Speciesisme"​)
Regel 17: Regel 18:
   * **Arbeidersklasse:​** //​ar-bei-ders-klas-se (de; zn., samenstelling)//;​ Maatschappelijke klasse waartoe de arbeiders behoren. (Zie ook "​Klasse"​ en "​Arbeid"​)   * **Arbeidersklasse:​** //​ar-bei-ders-klas-se (de; zn., samenstelling)//;​ Maatschappelijke klasse waartoe de arbeiders behoren. (Zie ook "​Klasse"​ en "​Arbeid"​)
   * **Autonomie:​** //​au-to-no-mie (de; zn.,)//; Samenstelling van Griekse //Autos// = zelf, eigen, op zichzelf, alleen en //Nomos// = gewoonte, gebruik, traditie, recht, wet/) Letterlijk: "​Zichzelf de wet stellend. Collectieve autonomie: een groep die haar eigen regels opstelt, zichzelf regeert, zelfbestuur. Individuele autonomie: Uit het doel van het eigen leven afgeleide regels volgen. Het eigen gedrag, handelen richten en sturen, zelfsturend"​. Onderscheiden van eigenwijs, door de innerlijke coherentie van doel en handelen van autonome personen en groepen; Tegenovergesteld:​ Heteronomie:​ Zichzelf laten leiden door regels die door anderen zijn opgelegd. (Zie ook "​Autarkie"​)   * **Autonomie:​** //​au-to-no-mie (de; zn.,)//; Samenstelling van Griekse //Autos// = zelf, eigen, op zichzelf, alleen en //Nomos// = gewoonte, gebruik, traditie, recht, wet/) Letterlijk: "​Zichzelf de wet stellend. Collectieve autonomie: een groep die haar eigen regels opstelt, zichzelf regeert, zelfbestuur. Individuele autonomie: Uit het doel van het eigen leven afgeleide regels volgen. Het eigen gedrag, handelen richten en sturen, zelfsturend"​. Onderscheiden van eigenwijs, door de innerlijke coherentie van doel en handelen van autonome personen en groepen; Tegenovergesteld:​ Heteronomie:​ Zichzelf laten leiden door regels die door anderen zijn opgelegd. (Zie ook "​Autarkie"​)
-  * **Autarkie:​** //​au-tar-kie (de; zn., -isch)//; Zelfvoorzienend,​ zichzelf genoeg zijn, in de eigen behoeften voorzien, ​bv: een gemeenschap die voorziet in de eigen levensvoorwaarden,​ voedsel, materialen en energie, waarbij alleen gebruik wordt gemaakt van de krachten die in die gemeenschap aanwezig zijn. (Zie ook "​Autonomie"​ en "​Vrijheid"​)+  * **Autarkie:​** //​au-tar-kie (de; zn., -isch)//; Zelfvoorzienend,​ zichzelf genoeg zijn, in de eigen behoeften voorzien, ​bijv. een gemeenschap die voorziet in de eigen levensvoorwaarden,​ voedsel, materialen en energie, waarbij alleen gebruik wordt gemaakt van de krachten die in die gemeenschap ​zelf aanwezig zijn. (Zie ook "​Autonomie"​ en "​Vrijheid"​)
   * **Autoriteit:​** //​au-to-ri-teit (de; zn., -en)//; **1** Erkend gezag; //de autoriteit van de regering//, de macht die de regering heeft over zijn bevolking; //op eigen autoriteit iets doen//, op eigen gezag **2** Overheidslichaam of -persoon; //Zich tot de bevoegde autoriteiten wenden// **3** Persoonlijk overwicht, dit kan om verschillende redenen zijn, bijv. wegens fysiek overwicht, maar ook wegens bijv. vaardigheden;​ //De tandarts is een autoriteit op het gebied van tandheelkunde//​. Anarchisten hechten groot belang aan vrijwillig geaccepteerde autoriteit in tegenstelling tot opgelegde. In het voorbeeld van de tandarts kan de tandarts als autoriteit de patiënt voorleggen wat er nog is om diens gebit te verzorgen, waarop de patiënt de vrije keuze heeft of deze hiermee akkoord gaat. Problematisch zou het worden als de arts de patiënt tegen in de stoel dwingt om deze tegen diens wil in te behandelen.   * **Autoriteit:​** //​au-to-ri-teit (de; zn., -en)//; **1** Erkend gezag; //de autoriteit van de regering//, de macht die de regering heeft over zijn bevolking; //op eigen autoriteit iets doen//, op eigen gezag **2** Overheidslichaam of -persoon; //Zich tot de bevoegde autoriteiten wenden// **3** Persoonlijk overwicht, dit kan om verschillende redenen zijn, bijv. wegens fysiek overwicht, maar ook wegens bijv. vaardigheden;​ //De tandarts is een autoriteit op het gebied van tandheelkunde//​. Anarchisten hechten groot belang aan vrijwillig geaccepteerde autoriteit in tegenstelling tot opgelegde. In het voorbeeld van de tandarts kan de tandarts als autoriteit de patiënt voorleggen wat er nog is om diens gebit te verzorgen, waarop de patiënt de vrije keuze heeft of deze hiermee akkoord gaat. Problematisch zou het worden als de arts de patiënt tegen in de stoel dwingt om deze tegen diens wil in te behandelen.
   * **Autoritair:​** //​au-to-ri-tair (bn., -der, -st)//; **1** De wil aan anderen opleggend **2** Gebaseerd op of gebruik makend van macht als eerste beginsel, mn. niet-democratisch **3** Organisatievorm die gebaseerd is op een (sterke) hiërarchie,​ waarbij de top besluit voor de onderliggende lichamen. Andersom volgen de onderliggende lichamen de opdrachten uit die vanuit de top worden aangereikt.   * **Autoritair:​** //​au-to-ri-tair (bn., -der, -st)//; **1** De wil aan anderen opleggend **2** Gebaseerd op of gebruik makend van macht als eerste beginsel, mn. niet-democratisch **3** Organisatievorm die gebaseerd is op een (sterke) hiërarchie,​ waarbij de top besluit voor de onderliggende lichamen. Andersom volgen de onderliggende lichamen de opdrachten uit die vanuit de top worden aangereikt.
Regel 25: Regel 26:
   * **Bezit:** //be-zit (het; zn.)//; Het houden of gebruiken van een //goed//, dat iemand in persoon, of door een ander, in diens macht heeft alsof het die persoon toebehoord. Persoonlijk bezit wordt in het dagelijks leven vaak verward met eigendom. Bezit gaat echter om de persoon die het gebruikt, het goed geniet, eigendom gaat over de juridische aanspraak die iemand op een goed kan maken. (Zie ook "​Eigendom"​ en "​Kapitalisme"​)   * **Bezit:** //be-zit (het; zn.)//; Het houden of gebruiken van een //goed//, dat iemand in persoon, of door een ander, in diens macht heeft alsof het die persoon toebehoord. Persoonlijk bezit wordt in het dagelijks leven vaak verward met eigendom. Bezit gaat echter om de persoon die het gebruikt, het goed geniet, eigendom gaat over de juridische aanspraak die iemand op een goed kan maken. (Zie ook "​Eigendom"​ en "​Kapitalisme"​)
   * **Bezittende klasse:** //​be-zit-ten-de klas-se (de; zn., samenstelling)//;​ De klasse die de middelen van productie en bestaan in en samenleving bezit - de economie. Het behoren tot deze klasse is in het moderne kapitalisme soms wat troebel door de economische organisatie gebaseerd op leningen - men kan een huis kopen maar is feitelijk bezitter van een schuld, de bank bezit het huis tot de lening is afbetaald. Ditzelfde kan gelden voor een kleine zelfstandige. De bezittende klasse is vaak ook de heersende klasse omdat zij politiek gezien veel invloed hebben. Andersom zorgt politieke invloed er vaak ook voor dat men economisch veel macht heeft. (Zie ook "​Heersende klasse"​)   * **Bezittende klasse:** //​be-zit-ten-de klas-se (de; zn., samenstelling)//;​ De klasse die de middelen van productie en bestaan in en samenleving bezit - de economie. Het behoren tot deze klasse is in het moderne kapitalisme soms wat troebel door de economische organisatie gebaseerd op leningen - men kan een huis kopen maar is feitelijk bezitter van een schuld, de bank bezit het huis tot de lening is afbetaald. Ditzelfde kan gelden voor een kleine zelfstandige. De bezittende klasse is vaak ook de heersende klasse omdat zij politiek gezien veel invloed hebben. Andersom zorgt politieke invloed er vaak ook voor dat men economisch veel macht heeft. (Zie ook "​Heersende klasse"​)
 +  * **Blanquisme:​** //​blan-quis-me (het; zn., -isme)//; (Frans) begrip dat refereert aan de revolutionaire opvattingen van Louis Auguste Blanqui (1805-1881) tijdens de Franse Revolutie. Daarin stelt hij dat een socialistische revolutie moet worden uitgevoerd door een relatief kleine, goedgeorganiseerde en geheime groep samenzweerders. Nadat zij de macht hebben overgenomen moeten zij volgens hem de staat gebruiken om het socialisme te introduceren. Blanqui geloofde, in tegenstelling tot andere socialistische stromingen, niet in een bijzondere rol voor het proletariaat in de revolutie. De term //​Blanquisme//​ wordt vaak ook polemisch gebruikt, om andere revolutionaire te verwijten dat zij hun praktijk niet dicht genoeg bij de arbeidersklasse ligt. Het Blanquistische model zou later een grote inspiratiebron zijn voor Lenin en de Bolsjewieken in de Russische Revolutie. (Zie ook "​Coup"​ en "​Dictatuur"​)
   * **Boer:** //boer (de; zn., -en)//; Zoals de fabriekseigenaar de //​bezitter//​ is van de fabriek, is de boer dit tot het agrarisch bedrijf (veehouderij,​ land- en tuinbouw). De economische verhouding is vaak nog dezelfde, al is in West-Europa veel landarbeid (en daarmee de landarbeider) vervangen door machines. Boeren zijn met de verzelfstandiging van het boerenbedrijf ook sterk verstrikt geraakt in het web van het financieringskapitaal. Toch moet de hoeveelheid landarbeiders (veelal uit de periferie van de Europese Unie), die tegen lage lonen in de land- en tuinbouw werken, niet worden onderschat. (Zie ook "​landarbeider"​)   * **Boer:** //boer (de; zn., -en)//; Zoals de fabriekseigenaar de //​bezitter//​ is van de fabriek, is de boer dit tot het agrarisch bedrijf (veehouderij,​ land- en tuinbouw). De economische verhouding is vaak nog dezelfde, al is in West-Europa veel landarbeid (en daarmee de landarbeider) vervangen door machines. Boeren zijn met de verzelfstandiging van het boerenbedrijf ook sterk verstrikt geraakt in het web van het financieringskapitaal. Toch moet de hoeveelheid landarbeiders (veelal uit de periferie van de Europese Unie), die tegen lage lonen in de land- en tuinbouw werken, niet worden onderschat. (Zie ook "​landarbeider"​)
   * **Bourgeois:​** //​bour-geois (bn.)//; Zoals de bourgeoisie;​ in lijn met dat wat de bourgeoisie doet, //een bourgeois levensstijl//,​ een materialistische,​ behoudende levensstijl.  ​   * **Bourgeois:​** //​bour-geois (bn.)//; Zoals de bourgeoisie;​ in lijn met dat wat de bourgeoisie doet, //een bourgeois levensstijl//,​ een materialistische,​ behoudende levensstijl.  ​
Regel 72: Regel 74:
  
 ===== F ===== ===== F =====
-  * **Fascisme:​** //​fas-cis-me (het; vlg. -isme);// Van het Italiaanse //​fascismo//,​ gevormd vanuit het Latijnse //fasces//, een bundel takken met een bijl **1** Politiek systeem berustend op ultranationalistische corporatistische,​ autoritaire beginselen. In aard sterk anti-communistisch,​ in retoriek pseudo-revolutionair om zo de arbeidersklasse weg te leiden van communistische ideeën. **2** Politieke filosofie of richting die het fascisme voorstaat, rep. probeert te verwezenlijken. (Zie ook "​Corporatisme"​)+  * **Fascisme:​** //​fas-cis-me (het; vlg. -isme);// Van het Italiaanse //​fascismo//,​ gevormd vanuit het Latijnse //fasces//, een bundel takken met een bijl**1** Politiek systeem berustend op ultranationalistische corporatistische,​ autoritaire beginselen. In aard sterk anti-communistisch,​ in retoriek pseudo-revolutionair om zo de arbeidersklasse weg te leiden van communistische ideeën. **2** Politieke filosofie of richting die het fascisme voorstaat, rep. probeert te verwezenlijken. (Zie ook "​Corporatisme"​)
   * **Federalisme:​** //​Fe-de-ra-lis-me (het; zn.)//; Organisatiemodel waarbinnen groepen of organisaties een samenwerkingsverband realiseren. De definitie binnen van federalisme verschilt binnen het anarchisme t.o.v. de gangbare opvatting - van origine is het zo dat de besluiten in de federatie bindend zijn voor de gefedereerde onderdelen. Dit is binnen het anarchisme echter eigenlijk bijna nooit het geval. De federatie zou een té centralistisch karakter krijgen en de autonomie van de gefedereerde onderdelen schaden. Het federalisme waarover binnen de anarchistische beweging gesproken wordt is daarmee in feite eerder aan te duiden als confederalisme. (Zie ook. “Confederalisme”)   * **Federalisme:​** //​Fe-de-ra-lis-me (het; zn.)//; Organisatiemodel waarbinnen groepen of organisaties een samenwerkingsverband realiseren. De definitie binnen van federalisme verschilt binnen het anarchisme t.o.v. de gangbare opvatting - van origine is het zo dat de besluiten in de federatie bindend zijn voor de gefedereerde onderdelen. Dit is binnen het anarchisme echter eigenlijk bijna nooit het geval. De federatie zou een té centralistisch karakter krijgen en de autonomie van de gefedereerde onderdelen schaden. Het federalisme waarover binnen de anarchistische beweging gesproken wordt is daarmee in feite eerder aan te duiden als confederalisme. (Zie ook. “Confederalisme”)
   * **Federatie:​** //​fe-de-ra-tie (de; zn.)//; Organisatie gebaseerd op een (con)federalistisch model. Hedendaagse voorbeelden van federaties zijn de //​Föderation Deutshsprachicher Anarchist*innen (FdA)// en de //​Internationale van Anarchistische Federaties (IFA)//. (Zie ook "​Federalisme"​ en "​Confederalisme"​) ​   * **Federatie:​** //​fe-de-ra-tie (de; zn.)//; Organisatie gebaseerd op een (con)federalistisch model. Hedendaagse voorbeelden van federaties zijn de //​Föderation Deutshsprachicher Anarchist*innen (FdA)// en de //​Internationale van Anarchistische Federaties (IFA)//. (Zie ook "​Federalisme"​ en "​Confederalisme"​) ​
Regel 92: Regel 94:
  
 ===== I ===== ===== I =====
 +  * **Ideologie:​** //​i-deo-lo-gie (de; zn., -ën)//; ​ Begrippenleer,​ het geheel van ideeën over de mens, menselijke relaties en de inrichting van de samenleving. Als begrip als zodanig voor het eerst gebruikt door de Franse verlichtingsfilosoof Antoine Destutt de Tracy, die hiermee de //​wetenschap der ideeën// aanduidde. Na de ineenstorting van de Sovjet Unie eind jaren 80 en de verkondiging van het zogenaamde "einde der geschiedenis"​ heeft het begrip //​ideologie//​ een steeds negatievere bijklank gekregen - gelijkgesteld met fanatisme, indoctrinatie etc. Het is interessant hoe een economisch systeem als het kapitalisme,​ dat zo doordrenkt is van ideologie, de indruk kan wekken vrij van ideologie te zijn om op die manier concurrerende ideeën onschadelijk te maken. (Zie ook "​Hegemonie"​)
   * **Informeel:​** //​in-for-meel (bn., -e)//; **1** Niet officieel, //de informele economie// **2** Voorlopig **3** Vrijblijvend **4** Zonder vastgelegde regels of voorwaarden. //Informele hiërarchie//:​ ook daar waar men uitspreekt dat men gelijk is kunnen leiders zijn, zonder dat dit vastgelegd is. Dit kan ook voor informele libertaire structuren gelden.   * **Informeel:​** //​in-for-meel (bn., -e)//; **1** Niet officieel, //de informele economie// **2** Voorlopig **3** Vrijblijvend **4** Zonder vastgelegde regels of voorwaarden. //Informele hiërarchie//:​ ook daar waar men uitspreekt dat men gelijk is kunnen leiders zijn, zonder dat dit vastgelegd is. Dit kan ook voor informele libertaire structuren gelden.
-  * **Internationalisme:​** //​in-ter-na-tio-na-lis-me (het; vgl. - isme)//; Het diepe begrip dat de strijd voor vrijheid en tegen overheersing voor succes niet anders kan dan zich internationaal te manifesteren - de werkende klasse in verschillende landen heeft meer gemeen met elkaar dan met de bezittende klasse in eigen land. Ze worden beiden uitgebuit en hebben beiden belang bij het overwinnen van grenzen via welke zij tegen elkaar worden uitgespeeld,​ zowel in oorlogstijd als bij de dagelijkse arbeid. Uitgebuite vermoordt uitgebuite of een fabriek wordt verplaatst naar een land met een beter uit te buiten volk - kapitaal organiseert zich internationaal en hierom zal een nationale revolutie niet anders dan gedoemd zijn te falen. +  * **Internationalisme:​** //​in-ter-na-tio-na-lis-me (het; vgl. -isme)//; Het diepe begrip dat de strijd voor vrijheid en tegen overheersing voor succes niet anders kan dan zich internationaal te manifesteren - de werkende klasse in verschillende landen heeft meer gemeen met elkaar dan met de bezittende klasse in eigen land. Ze worden beiden uitgebuit en hebben beiden belang bij het overwinnen van grenzen via welke zij tegen elkaar worden uitgespeeld,​ zowel in oorlogstijd als bij de dagelijkse arbeid. Uitgebuite vermoordt uitgebuite of een fabriek wordt verplaatst naar een land met een beter uit te buiten volk - kapitaal organiseert zich internationaal en hierom zal een nationale revolutie niet anders dan gedoemd zijn te falen. 
-  * **Internationale:​** //​in-ter-na-tio-na-le (de; zn., -s)//; Internationale organisatie van sociaal-revolutionairen. De //Eerste Internationale//,​ de zogenaamde //​International Workingmen'​s Association//​ (vert. Internationale Arbeiders Associatie),​ kortweg "​internationale",​ werd opgericht in 1864 in Londen en was een internationaal netwerk. In eerste instantie bracht de Internationale socialisten van vele verschillende stromingen bijeen. Na het uiteenvallen van deze organisatie na een interne machtsstrijd volgden er nog vele andere "​Internationales"​. Elk met een eigen interpretatie van de correcte weg naar de socialistische samenleving:​ //Tweede Internationale//:​ internationale vereniging van politieke partijen en vakbonden, opgericht 14 juli 1889 in Parijs; //Derde Internationale//:​ de Communistische Internationale,​ afk. Komintern, was een wereldwijd samenwerkingsverband van communistische partijen onder aanvoering van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie (CPSU); //Vierde Internationale//:​ door Leon Trotski (na zijn verbanning uit de Sovjet-Unie) gesticht in 1938, te Genève. Tegenwoordig bestaan er enkele tientallen grotere en kleinere trotskistische koepelorganisaties die zichzelf als opvolger van de oorspronkelijke Vierde Internationale beschouwen. ​+  * **Internationale:​** //​in-ter-na-tio-na-le (de; zn., -s)//; Internationale organisatie van sociaal-revolutionairen. De //Eerste Internationale//,​ de zogenaamde //​International Workingmen'​s Association//​ (vert. Internationale Arbeiders Associatie),​ kortweg "​internationale",​ werd opgericht in 1864 in Londen en was een internationaal netwerk. In eerste instantie bracht de Internationale socialisten van vele verschillende stromingen bijeen. Na het uiteenvallen van deze organisatie na een interne machtsstrijd volgden er nog vele andere "​Internationales"​. Elk met een eigen interpretatie van de correcte weg naar de socialistische samenleving:​ //Tweede Internationale//:​ internationale vereniging van politieke partijen en vakbonden, opgericht 14 juli 1889 in Parijs; //Derde Internationale//:​ de Communistische Internationale,​ afk. Komintern, was een wereldwijd samenwerkingsverband van communistische partijen onder aanvoering van de //Communistische Partij van de Sovjet-Unie// (CPSU); //Vierde Internationale//:​ door Leon Trotski (na zijn verbanning uit de Sovjet-Unie) gesticht in 1938, te Genève. Tegenwoordig bestaan er enkele tientallen grotere en kleinere trotskistische koepelorganisaties die zichzelf als opvolger van de oorspronkelijke Vierde Internationale beschouwen. ​
   * **Imperialisme:​** //​im-pe-ri-a-lis-me (het; zn.)//; Van het Latijnse //​imperium//,​ vert. wereldrijk of opperheerschappij;​ Imperialisme is het nastreven van een zo groot, machtig en welvarend mogelijk rijk - eigenlijk de doeleinden van elke natiestaat. Dit gaat over het algemeen gepaard met de ongebreidelde drang tot de uitbreiding buiten de eigen landsgrenzen en de onderwerping van andere gebieden en volkeren ten bate van het betreffende rijk. Hieruit voort komt ook het kolonialisme.   * **Imperialisme:​** //​im-pe-ri-a-lis-me (het; zn.)//; Van het Latijnse //​imperium//,​ vert. wereldrijk of opperheerschappij;​ Imperialisme is het nastreven van een zo groot, machtig en welvarend mogelijk rijk - eigenlijk de doeleinden van elke natiestaat. Dit gaat over het algemeen gepaard met de ongebreidelde drang tot de uitbreiding buiten de eigen landsgrenzen en de onderwerping van andere gebieden en volkeren ten bate van het betreffende rijk. Hieruit voort komt ook het kolonialisme.
   * **Intersectionaliteit:​** //​in-ter-sec-tio-na-li-teit (bn.)//; Van het Engelse //​intersection//,​ vert. intersectie,​ kruispunt of snijvlak. Sociale theorie waarbij aandacht wordt besteed aan de verschillende identiteiten die een persoon heeft (of juist niet heeft), die gezamenlijk van invloed zijn op de maatschappelijke positie van een persoon of bevolkingsgroep. Intersectionaliteit gaat er van uit dat discriminatie als seksisme, racisme, homo- of transfobie, van een handicap of iemands klassenpositie niet op zichzelf staan maar vaak gestapeld zijn. Zo kan een welgestelde vrouw bijvoorbeeld nog steeds beter af zijn dan een vrouw uit een armere klasse. De economische positie van de laatste kan mogelijk sterk van invloed zijn op de emancipatorische mogelijkheden die iemand heeft.   * **Intersectionaliteit:​** //​in-ter-sec-tio-na-li-teit (bn.)//; Van het Engelse //​intersection//,​ vert. intersectie,​ kruispunt of snijvlak. Sociale theorie waarbij aandacht wordt besteed aan de verschillende identiteiten die een persoon heeft (of juist niet heeft), die gezamenlijk van invloed zijn op de maatschappelijke positie van een persoon of bevolkingsgroep. Intersectionaliteit gaat er van uit dat discriminatie als seksisme, racisme, homo- of transfobie, van een handicap of iemands klassenpositie niet op zichzelf staan maar vaak gestapeld zijn. Zo kan een welgestelde vrouw bijvoorbeeld nog steeds beter af zijn dan een vrouw uit een armere klasse. De economische positie van de laatste kan mogelijk sterk van invloed zijn op de emancipatorische mogelijkheden die iemand heeft.
Regel 110: Regel 113:
  
 ===== L ===== ===== L =====
 +  * **Laissez-faire:​** //​Lais-sez-faire (bn.)//; Frans: "zijn beloop laten" of "de vrije hand geven"​. De term wordt hoofdzakelijk in relatie tot de economie gebruikt en verwijst daarbij naar de 'vrije markt';​ een situatie waar economische partijen de vrije hand hebben en niet beperkt worden door sociale belemmeringen of overheidswetgeving. De //​Wereldhandelsorganisatie//​ (WTO) en het //​Internationaal Monetair Fonds// (IMF) zijn wereldwijd twee grote proponenten van een //​laissez-faire//​-economie,​ welke wetgeving en marktbescherming door overheden en in tegenstelling 'de markt' zichzelf willen laten reguleren (waardoor indirect ook het kapitalisme doorsijpelt in alle haarvaten van de samenleving). (Zie ook "​Neo-liberalisme"​ en "​Kapitalisme"​)
   * **Landarbeider:​** //​land-ar-bei-der (de; zn., -s)//; In tegenstelling tot de boer, is de landarbeider geen bezitter van de grond die zij bewerkt. De landarbeider is in feite tot het boeren- of tuindersbedrijf,​ wat de fabrieksarbeider is tot de fabriek: meestal werkend voor een uur of stukloon in dienst van de grondbezitter,​ de boer. (Zie ook “Boer”)   * **Landarbeider:​** //​land-ar-bei-der (de; zn., -s)//; In tegenstelling tot de boer, is de landarbeider geen bezitter van de grond die zij bewerkt. De landarbeider is in feite tot het boeren- of tuindersbedrijf,​ wat de fabrieksarbeider is tot de fabriek: meestal werkend voor een uur of stukloon in dienst van de grondbezitter,​ de boer. (Zie ook “Boer”)
   * **Leninisme:​** //​le-nin-isme (het; zn., -isme)//; Ook wel Marxistisch-Leninisme of Bolsjewisme;​ Marxistische richting genoemd naar Russisch politiek leider Vladimir Lenin (1870-1924) die er naar streeft om via de verovering van de staat de socialistische wereldrevolutie te ontketenen. (Zie ook "​Bolsjewisme"​)   * **Leninisme:​** //​le-nin-isme (het; zn., -isme)//; Ook wel Marxistisch-Leninisme of Bolsjewisme;​ Marxistische richting genoemd naar Russisch politiek leider Vladimir Lenin (1870-1924) die er naar streeft om via de verovering van de staat de socialistische wereldrevolutie te ontketenen. (Zie ook "​Bolsjewisme"​)
Regel 118: Regel 122:
   * **Links:** //links (bn., adj., -e)//; in politieke zin aanduiding in het politiek spectrum die wordt gebruikt om de politieke richting van partijen, personen en organisaties te karakteriseren. De betekenis die eraan wordt gegeven kan van land tot land verschillen,​ en kan in de loop der tijd veranderen. Het links-rechts-spectrum vindt zijn oorsprong in de Franse Revolutie, waar zich in de regering links van de voorzitter de republikeinen bevonden en rechts de conservatieve monarchisten die het //ancient regime// wilden behouden. Dit links-rechts-stelsel is echter zeer beperkt. Door anarchisten wordt er vaak een tweede as aan toegevoegd, '​autoritair'​ en '​libertair'​. Deze toevoeging maakt een onderscheid tussen vrije, stateloze modellen van samenleven en sterk autoritair tot totalitair georganiseerde samenlevingen met juist een sterke staat.   * **Links:** //links (bn., adj., -e)//; in politieke zin aanduiding in het politiek spectrum die wordt gebruikt om de politieke richting van partijen, personen en organisaties te karakteriseren. De betekenis die eraan wordt gegeven kan van land tot land verschillen,​ en kan in de loop der tijd veranderen. Het links-rechts-spectrum vindt zijn oorsprong in de Franse Revolutie, waar zich in de regering links van de voorzitter de republikeinen bevonden en rechts de conservatieve monarchisten die het //ancient regime// wilden behouden. Dit links-rechts-stelsel is echter zeer beperkt. Door anarchisten wordt er vaak een tweede as aan toegevoegd, '​autoritair'​ en '​libertair'​. Deze toevoeging maakt een onderscheid tussen vrije, stateloze modellen van samenleven en sterk autoritair tot totalitair georganiseerde samenlevingen met juist een sterke staat.
   * **Links-communisme:​** //​links-com-mu-nis-me (het; zn., samenstelling,​ -isme)//; duidend op de linker vleugel van de communistische beweging. Deze vleugel stelt zich in oppositie tot de ideeën en praktijk van het Marxistisch-Leninisten (bijv. Stalinisten) en Sociaaldemocraten. Links-communisten zien in de strategieën van de meer autoritaire Marxistische stromingen een gevaar voor de eigenrichting van het proletariaat,​ het opheffen van de klassensamenleving en het internationalisme. Over het algemeen kan men spreken van twee stromingen binnen de links-communistische traditie: de Italiaanse (van Amadeo Bordiga) en de Duits-Nederlandse (van Otto Ruhle, Herman Gorter en Anton Pannekoek). Ook [[Rosa Luxemburg]] kan, hoewel zij voor de afsplitsing van de linker vleugel van de communistische beweging vermoord werd, gezien worden als een invloedrijk denker voor de ontwikkeling van de ideeën. (Zie ook "​Communisme",​ "​Vrij"​)   * **Links-communisme:​** //​links-com-mu-nis-me (het; zn., samenstelling,​ -isme)//; duidend op de linker vleugel van de communistische beweging. Deze vleugel stelt zich in oppositie tot de ideeën en praktijk van het Marxistisch-Leninisten (bijv. Stalinisten) en Sociaaldemocraten. Links-communisten zien in de strategieën van de meer autoritaire Marxistische stromingen een gevaar voor de eigenrichting van het proletariaat,​ het opheffen van de klassensamenleving en het internationalisme. Over het algemeen kan men spreken van twee stromingen binnen de links-communistische traditie: de Italiaanse (van Amadeo Bordiga) en de Duits-Nederlandse (van Otto Ruhle, Herman Gorter en Anton Pannekoek). Ook [[Rosa Luxemburg]] kan, hoewel zij voor de afsplitsing van de linker vleugel van de communistische beweging vermoord werd, gezien worden als een invloedrijk denker voor de ontwikkeling van de ideeën. (Zie ook "​Communisme",​ "​Vrij"​)
-  * **Lompenproletariaat:​** //​lom-pen-pro-le-ta-ri-aat (het; zn.)//; van "​vodden",​ oude, kapotte kleren. Term voor de door [[Karl Marx]] en [[Friedrich Engels]] aangeduidde ​"ondenkende" lagere strata van de arbeidersklasse die volgens hen geen revolutionair potentieel hebben, dit in tegenstelling tot het proletariaat. De term werd door Marx en Engels uitsluitend in negatieve zin gebruikt. Sommige revolutionaire groepen, zoals de [[Black Panthers]] hebben echter juist geprobeert ​deze groep te mobiliseren omdat deze bestond uit de meeste verschopte delen van de samenleving. (Zie ook "​Proletariaat",​ "​Klasse"​)+  * **Lompenproletariaat:​** //​lom-pen-pro-le-ta-ri-aat (het; zn.)//; van "​vodden",​ oude, kapotte kleren. Term voor de door Karl Marx en Friedrich Engels ​aangeduide ​"niet-denkende" lagere strata van de arbeidersklasse die volgens hen geen revolutionair potentieel hebben, dit in tegenstelling tot het proletariaat. De term werd door Marx en Engels uitsluitend in negatieve zin gebruikt. Sommige revolutionaire groepen, zoals de [[Black Panthers]] hebben echter juist geprobeerd ​deze groep te mobiliseren omdat deze bestond uit de meeste verschopte delen van de samenleving. (Zie ook "​Proletariaat",​ "​Klasse"​)
  
 ===== M ===== ===== M =====
Regel 135: Regel 139:
  
 ===== N ===== ===== N =====
-  * **Nationalisme:​** //​na-tio-na-lis-me (het; zn. -n)//; Het aanhangen van het bestaan van //de natie// (met de opvatting dat deze een natuurgegeven is en altijd al daar was). Nationalisme is de opvatting dat het "eigen volk", en de eigen staat, boven alle anderen uitverkoren is. Nationalisme verondersteld dat "​afkomst"​ of etniciteit belangrijker is dan klassentegenstellingen en schuiven collectieve //​vereländung//​. Hierom hanteren nationalistische bewegingen vaak pseudo-revolutionaire slogans maar voorstaan eerder een corporatistische politiek en schuiven problemen af op minderheden en politieke tegenstanders in de samenleving. In het dagelijks gebruik wordt het begrip vaak gelijkgesteld met //​chauvinisme//​. (Zie ook "​Volk"​ en "​Corporatisme"​)+  ​* **Natie:** //na-tie (de; zn., -s)//; Van het Latijnse //natio//: geboorte, geslacht, soort, volk. Gemeenschap van mensen die zich vanwege etnische/​taalkundige/​culturele en politieke redenen met elkaar verbonden voelt. De verschillende definities van een natie komen o.a. voort uit diens concrete historische politieke oorsprong en hebben daardoor zeer verschillende betekenissen,​ van //volk// tot //​statelijk//​. (Zie ook "​Volk"​ en "​Staat"​) 
 +  * **Nationaalsocialisme:​** //​na-tio-naal-so-cia-lis-me (het; zn., isme)//; Politieke ideologie, kortweg soms ook //​Nazisme//​. Sterk verbonden met het ontstaan van de //​Nationalsocialistische Deutsche Arbeiterpartei//​ (NSDAP). Het nationaalsocialisme is een vorm van fascisme gebaseerd op ethno-nationalistische principes. Het nationaalsocialisme kenmerkt zich door een extreem (meestal ook etnisch) nationalisme,​ wat tevens gepaard gaat met structureel pseudo-wetenschappelijk racisme. Daarbij wijst het een pluraal parlementarisme af ten behoeve van een autoritaire éénpartij-structuur en uit zich tegens in de vorm van sterke raciale en sociale hiërarchieën en een vorm van sociaal darwinisme. Hoewel het nationaalsocialisme zich in naam als alternatief presenteert voor het //​internationale//​ socialisme, dat zich voor universele gelijkheid uitspreekt, is het nationaalsocialisme in werkelijkheid geen onderdeel van de socialistische traditie. Het nationaalsocialisme stelt namelijk nationale belangen boven de klassenstrijd,​ waarmee de laatste daarmee ondergeschikt is aan het "​gemeenschappelijk goed". (Zie ook "​Klassenstrijd",​ "​Socialisme"​ en "​Corporatisme"​) 
 +  ​* **Nationalisme:​** //​na-tio-na-lis-me (het; zn.-n)//; Het aanhangen van het bestaan van //de natie// (met de opvatting dat deze een natuurgegeven is en altijd al daar was). Nationalisme is de opvatting dat het "eigen volk", en de eigen staat, boven alle anderen uitverkoren is. Nationalisme verondersteld dat "​afkomst"​ of etniciteit belangrijker is dan klassentegenstellingen en schuiven collectieve //​vereländung//​. Hierom hanteren nationalistische bewegingen vaak pseudo-revolutionaire slogans maar voorstaan eerder een corporatistische politiek en schuiven problemen af op minderheden en politieke tegenstanders in de samenleving. In het dagelijks gebruik wordt het begrip vaak gelijkgesteld met //​chauvinisme//​. (Zie ook "​Natie", ​"​Volk"​ en "​Corporatisme"​)
   * **Nationalisatie:​** //​na-tio-na-li-sa-tie (de; zn., -s)//; Het onder bestuur van de staat brengen van de economie of delen van de economie. De staat wordt eigenaar van de onderneming,​ de werknemers komen daarmee voor de staat te werken. Het omgekeerde van dit proces is //​privatisering//;​ Libertair communisten en anarchisten menen echter dat de economie moet worden //​gesocialiseerd//,​ ter beschikking van de werkende klasse. Nationalisatie is niet noodzakelijk socialisatie aangezien, de winsten niet altijd toekomen aan de arbeiders, de schulden echter via belastingen wel. Tevens blijven de arbeiders blijven in een afhankelijke positie, de staat blijft de baas. (Zie ook "​Socialisatie",​ "​Privatiseren"​)   * **Nationalisatie:​** //​na-tio-na-li-sa-tie (de; zn., -s)//; Het onder bestuur van de staat brengen van de economie of delen van de economie. De staat wordt eigenaar van de onderneming,​ de werknemers komen daarmee voor de staat te werken. Het omgekeerde van dit proces is //​privatisering//;​ Libertair communisten en anarchisten menen echter dat de economie moet worden //​gesocialiseerd//,​ ter beschikking van de werkende klasse. Nationalisatie is niet noodzakelijk socialisatie aangezien, de winsten niet altijd toekomen aan de arbeiders, de schulden echter via belastingen wel. Tevens blijven de arbeiders blijven in een afhankelijke positie, de staat blijft de baas. (Zie ook "​Socialisatie",​ "​Privatiseren"​)
-  * **Newspeak:​** //new-speak (de; zn., Engels)//; ​Vertaald: ​nieuwspraakWanneer woorden bewust van betekenis ontdaan worden, of zelfs geheel een tegenovergestelde betekenis worden toegedeeld. De term komt uit het boek 1984 van George Orwell. Hoewel Orwell’s dystopie slechts tot 1984 reikte, is in 2016 fictie ingehaald door de werkelijkheid - het voormalige //Minsterie van Oorlog// heet inmiddels het //​Ministerie van Defensie//, verzetsstrijders zijn terroristen en liefdadigheid voor geillegaliseerden tracht men tot een misdaad te maken. Wellicht is Newspeak iets van alle tijden, het heeft echter met de reikwijdte van moderne technologie enorm aan invloed gewonnen.+  ​* **Nepotisme:​** //​ne-po-tis-me (het; zn., -isme)//; Het begunstigen door ambtenaren, politici of eigenaars van (grote) bedrijven, van familieleden of vrienden, door hen hoge functies toe te bedelen of opdrachten te gunnen. Nepotisme of, eenvoudig gezegd //​vriendjespolitiek//,​ is een vorm van corruptie. Voorbeelden zijn o.a.: benoemingen en opvolgingen (vooral op hoge posten), subsidietoekenningen,​ promoties binnen bedrijven en organisaties,​ toekenningen van opdrachten, vergunningen en contracten, het door de vingers zien van iemands fouten, lankmoedigheid bij bestuurlijke en strafrechtelijke sancties, publieke of heimelijke steunverlening bij verkiezingen. 
 +  ​* **Newspeak:​** //new-speak (de; zn., Engels)//; ​Vert. nieuwspraakWanneer woorden bewust van betekenis ontdaan worden, of zelfs geheel een tegenovergestelde betekenis worden toegedeeld. De term komt uit het boek 1984 van George Orwell. Hoewel Orwell’s dystopie slechts tot 1984 reikte, is in 2016 fictie ingehaald door de werkelijkheid - het voormalige //Minsterie van Oorlog// heet inmiddels het //​Ministerie van Defensie//, verzetsstrijders zijn terroristen en liefdadigheid voor geillegaliseerden tracht men tot een misdaad te maken. Wellicht is Newspeak iets van alle tijden, het heeft echter met de reikwijdte van moderne technologie enorm aan invloed gewonnen.
   * **Neoliberalisme:​** //​ne-o-li-be-ra-lis-me (het; zn., -isme)//; Vanaf de jaren tachtig internationaal overheersende economische beleid in de kapitalistische wereldeconomie. Ideologie die de liberale opvatting van een zich terugtrekkende staat vooral wilt toepassen op de economische sfeer - resulterend in de zogenaamde "vrije markt" waarbij de bezitter vrij is te doen wat deze wilt. Het resultaat is echter dat diegene die niets bezitten aan de grillen van de bezittende klasse zijn overgeleverd,​ wat uiteindelijk de economische en maatschappelijke ongelijkheid alleen maar verder vergroot. Dit //​laissez-faire//​-achtige beleid wordt gekenmerkt door privatisering,​ bezuinigingen op sociale voorzieningen,​ deregulering,​ vrijhandel, en vermindering van overheidsuitgaven,​ om zo de rol van de publieke sector te verkleinen. Ideologisch is het neoliberalisme schatplichtig aan de //Chicago School of Economics// waar Milton Friedman doceerde.   * **Neoliberalisme:​** //​ne-o-li-be-ra-lis-me (het; zn., -isme)//; Vanaf de jaren tachtig internationaal overheersende economische beleid in de kapitalistische wereldeconomie. Ideologie die de liberale opvatting van een zich terugtrekkende staat vooral wilt toepassen op de economische sfeer - resulterend in de zogenaamde "vrije markt" waarbij de bezitter vrij is te doen wat deze wilt. Het resultaat is echter dat diegene die niets bezitten aan de grillen van de bezittende klasse zijn overgeleverd,​ wat uiteindelijk de economische en maatschappelijke ongelijkheid alleen maar verder vergroot. Dit //​laissez-faire//​-achtige beleid wordt gekenmerkt door privatisering,​ bezuinigingen op sociale voorzieningen,​ deregulering,​ vrijhandel, en vermindering van overheidsuitgaven,​ om zo de rol van de publieke sector te verkleinen. Ideologisch is het neoliberalisme schatplichtig aan de //Chicago School of Economics// waar Milton Friedman doceerde.
-  * **Nihilisme:​** //​ni-hi-lis-me (het; zn.,​-isme)//;​ In tegenstelling tot het dagelijks gebruik van het woord is het nihilisme een anti-politieke stroming uit het Rusland van de 19de eeuw. Deze proto-socialistische stroming kende een sterk anti-autoritair en militant karakter. Uitgebreide geschiedkundige omschrijvingen over deze beweging zijn te vinden in de eerste hoofdstukken van //De Ongekende Revolutie// van [[namespace:​Volin]] en //De Russische Ondergrondse//​ van [[namespace:​Stepnjak]].+  * **Nihilisme:​** //​ni-hi-lis-me (het; zn.,​-isme)//;​ In tegenstelling tot het dagelijks gebruik van het woord is het nihilisme een anti-politieke stroming uit het Rusland van de 19de eeuw. Deze proto-socialistische stroming kende een sterk anti-autoritair en militant karakter. Uitgebreide geschiedkundige omschrijvingen over deze beweging zijn te vinden in de eerste hoofdstukken van //De Ongekende Revolutie// van [[namespace:​Voline]] en //De Russische Ondergrondse//​ van [[namespace:​Stepnjak]].
  
 ===== O ===== ===== O =====
Regel 149: Regel 156:
 ===== P ===== ===== P =====
   * **Parlementair:​** //​par-le-men-tair (bn., -isme)//; van //​parlement//,​ politiek die plaats vindt binnen de arena van het parlement - de regering. De plek waar de revolutie niét plaats zal vinden.   * **Parlementair:​** //​par-le-men-tair (bn., -isme)//; van //​parlement//,​ politiek die plaats vindt binnen de arena van het parlement - de regering. De plek waar de revolutie niét plaats zal vinden.
 +  * **Partij:** //par-tij (de; zn., -en)//; Van het Latijnse //part//: deel. Groep van gelijkgezinde mensen die zich verenigen voor gemeenschappelijke politieke doeleinden. In de huidige burgerlijke zin wordt dit begrip vaak gelijk gesteld met een politieke partij binnen de parlementaire democratie (bijv. de //​Socialistische Partij//). Deze definitie heeft zich echter pas later gevestigd. De vroege anarchist Errico Malatesta sprak bijv. ook van een anarchistische partij, waarmee hij duidde op een organisatie van anarchisten in revolutionaire zin. Sommige Marxisten en Leninisten zien het begrip //partij// als een middenweg tussen beide posities, zij zien de partij als een aaneensluiting van revolutionairen die gemeenschappelijk in de richting van een sociale revolutie werken, maar zien daarvoor ook het parlement als een platform om hun ideeën te verspreiden. Anarchisten wijzen dit principieel af, omdat zij menen dat het parlement an sich uiteindelijk enkel en alleen kan dienen tot de reproductie van een burgerlijke samenleving en een vervreemding tussen '​partij(leiding)'​ en de bevolking. (Zie ook "​Parlementair"​)
   * **Patriarchaat:​** //​pa-tri-ar-chaat (het; zn.)//; Van het Latijnse //pater// - vader en //arche// - heersen, grond; In de moderne maatschappijanalyse staat het patriarchaat voor een sociale gemeenschap waarin ​ de man de dominante rol heeft ingenomen; het glazen plafond voor vrouwen is een kenmerk van de patriarchale samenleving. Patriarchaat staat voor ongelijkheid op basis van sekseverschillen. Feminisme bekritiseert het ongefundeerde patriarchaat. Onze huidige maatschappij wordt gekenmerkt door een sterk patriarchaat met ingebouwde vrouwenongelijkheid.   * **Patriarchaat:​** //​pa-tri-ar-chaat (het; zn.)//; Van het Latijnse //pater// - vader en //arche// - heersen, grond; In de moderne maatschappijanalyse staat het patriarchaat voor een sociale gemeenschap waarin ​ de man de dominante rol heeft ingenomen; het glazen plafond voor vrouwen is een kenmerk van de patriarchale samenleving. Patriarchaat staat voor ongelijkheid op basis van sekseverschillen. Feminisme bekritiseert het ongefundeerde patriarchaat. Onze huidige maatschappij wordt gekenmerkt door een sterk patriarchaat met ingebouwde vrouwenongelijkheid.
   * **Picketline:​** //​pi-cket-line (de; eng. zn., -s)//; Stakingslinie,​ dwz. een ketting van stakers voor de onderneming waar gestaakt wordt - meestal met protestborden,​ spandoeken etc. - om andere medewerkers en leveranciers de toegang te ontzeggen.   * **Picketline:​** //​pi-cket-line (de; eng. zn., -s)//; Stakingslinie,​ dwz. een ketting van stakers voor de onderneming waar gestaakt wordt - meestal met protestborden,​ spandoeken etc. - om andere medewerkers en leveranciers de toegang te ontzeggen.
   * **Platformisme:​** //​plat-for-mis-me,​ (het; zn., -isme)//; Anarcho-communistische stroming die terug te leiden is op het document '​[[namespace:​Organisatorisch Platform van de Libertaire Communisten]]'​ opgesteld door o.a. [[namespace:​Ida Mett]], [[namespace:​Peter Arshinov]] en [[namespace:​Nestor Makhno]]. Het Platform opereerde onder de slogan "​Eenheid in theorie, eenheid in actie",​ en riep anarchisten op zich te verenigen in één organisatie. Hierom ontving het de nodige kritiek van anarchisten als [[namespace:​Voline]] en [[namespace:​Errico Malatesta]]. Platformistische groepen zijn vooral verenigd via het [[http://​www.anarkismo.net|Anarkismo-netwerk]].   * **Platformisme:​** //​plat-for-mis-me,​ (het; zn., -isme)//; Anarcho-communistische stroming die terug te leiden is op het document '​[[namespace:​Organisatorisch Platform van de Libertaire Communisten]]'​ opgesteld door o.a. [[namespace:​Ida Mett]], [[namespace:​Peter Arshinov]] en [[namespace:​Nestor Makhno]]. Het Platform opereerde onder de slogan "​Eenheid in theorie, eenheid in actie",​ en riep anarchisten op zich te verenigen in één organisatie. Hierom ontving het de nodige kritiek van anarchisten als [[namespace:​Voline]] en [[namespace:​Errico Malatesta]]. Platformistische groepen zijn vooral verenigd via het [[http://​www.anarkismo.net|Anarkismo-netwerk]].
   * **Polyamorie:​** //​po-ly-amo-rie (de; zn.)//; Polyamorie (van het Griekse πολύ poly, "veel, meerdere",​ en Latijnse amor, "​liefde"​) staat voor een levenswijze waarin men open staat voor het hebben van meer dan één liefdesrelatie tegelijkertijd,​ waarbij ruimte is voor seksualiteit,​ op de voorwaarde dat dit gebeurt in openheid en eerlijkheid en met medeweten en instemming van alle betrokkenen. Er wordt een groot belang gehecht aan ethiek en goede communicatie tussen partners en vaak ook met de partners van partners. Polyamorie onderscheidt zich daarmee nadrukkelijk van vreemdgaan of overspel.   * **Polyamorie:​** //​po-ly-amo-rie (de; zn.)//; Polyamorie (van het Griekse πολύ poly, "veel, meerdere",​ en Latijnse amor, "​liefde"​) staat voor een levenswijze waarin men open staat voor het hebben van meer dan één liefdesrelatie tegelijkertijd,​ waarbij ruimte is voor seksualiteit,​ op de voorwaarde dat dit gebeurt in openheid en eerlijkheid en met medeweten en instemming van alle betrokkenen. Er wordt een groot belang gehecht aan ethiek en goede communicatie tussen partners en vaak ook met de partners van partners. Polyamorie onderscheidt zich daarmee nadrukkelijk van vreemdgaan of overspel.
 +  * **Politieke economie:** //​po-li-tie-ke e-co-no-mie (de; samenstelling)//;​ Interdisciplinaire sociale wetenschap die vraagstukken benadert met methoden uit de economie, politicologie en sociologie. Ouderwets wordt dit in het Nederlands soms ook staathuishoudkunde genoemd, hoewel het begrip zich in feite niet hoeft te beperken tot een staatsstructuur,​ maar evenzo kan gelden voor een niet-statelijke entiteit - bijv. een revolutionaire regio met een andere vorm van sociale en economische organisatie. Soms wordt echter ook gesteld dat spreken van een interdisciplinaire wetenschap eigenlijk onzin is, omdat politiek en economie eigenlijk niet los van elkaar te denken zijn en elkaar altijd beïnvloeden.
   * **Praktijk:​** //prak-tijk (de; zn., -en)//; **1** Uitvoering, het toepassen van theorie **2** Een gangbare wijze van dingen doen of waarop dingen gaan. "​Zonder een theorie loopt men het risico dat men elk probleem individueel,​ in isolatie benaderd, met telkens een verschillend vertrekpunt."​ "​Alleen uit een praktijk, door de concrete aanwezigheid,​ onder de bewezen voorwaarden van diens ontwikkeling,​ kan een bruikbaar theoretisch raamwerk worden uitgewerkt."​ - //Huerta Grande//, 1972, Federacion Anarquista Uruguaya   * **Praktijk:​** //prak-tijk (de; zn., -en)//; **1** Uitvoering, het toepassen van theorie **2** Een gangbare wijze van dingen doen of waarop dingen gaan. "​Zonder een theorie loopt men het risico dat men elk probleem individueel,​ in isolatie benaderd, met telkens een verschillend vertrekpunt."​ "​Alleen uit een praktijk, door de concrete aanwezigheid,​ onder de bewezen voorwaarden van diens ontwikkeling,​ kan een bruikbaar theoretisch raamwerk worden uitgewerkt."​ - //Huerta Grande//, 1972, Federacion Anarquista Uruguaya
   * **Precair:​** //pre-cair (bn.)//; Afgeleid van het Latijnse //​precarius//​ = door bidden afgesmeekt, voorlopig uit gunst verleend. //Zij bevindt zich in een precaire situatie//, in een kwetsbare of afhankelijke positie verkeren. Wordt tegenwoordig vaak gebruikt om de sociaal-economische positie van iemand te omschrijven,​ meestal in relatie tot werk en inkomen of zorg - door bijv. flexibele arbeidscontracten of niet toereikende zorgbudgetten.   * **Precair:​** //pre-cair (bn.)//; Afgeleid van het Latijnse //​precarius//​ = door bidden afgesmeekt, voorlopig uit gunst verleend. //Zij bevindt zich in een precaire situatie//, in een kwetsbare of afhankelijke positie verkeren. Wordt tegenwoordig vaak gebruikt om de sociaal-economische positie van iemand te omschrijven,​ meestal in relatie tot werk en inkomen of zorg - door bijv. flexibele arbeidscontracten of niet toereikende zorgbudgetten.
Regel 159: Regel 168:
   * **Privatising:​** //​pri-va-ti-se-ring (de; zn., -en)//; Het in private handen brengen van publiek eigendom of een staatsbedrijf. De betreffende instelling wordt hierdoor een private onderneming. Niet meer de maatschappelijke taak staat centraal, maar het maken van financiële winst. Het //​eigendomsrecht//​ maakt dat de meerwaarde aan de kapitaalbezitter toekomt in plaats van aan degene die de arbeidskracht levert. In Nederland o.a. gebeurd met de Nederlandse Spoorwegen (NS), post- en telefoondienst PPT-Telecom en in steed s grotere maten met de zorg. (Zie ook "​Eigendom"​ en "​Kapitalisme"​)   * **Privatising:​** //​pri-va-ti-se-ring (de; zn., -en)//; Het in private handen brengen van publiek eigendom of een staatsbedrijf. De betreffende instelling wordt hierdoor een private onderneming. Niet meer de maatschappelijke taak staat centraal, maar het maken van financiële winst. Het //​eigendomsrecht//​ maakt dat de meerwaarde aan de kapitaalbezitter toekomt in plaats van aan degene die de arbeidskracht levert. In Nederland o.a. gebeurd met de Nederlandse Spoorwegen (NS), post- en telefoondienst PPT-Telecom en in steed s grotere maten met de zorg. (Zie ook "​Eigendom"​ en "​Kapitalisme"​)
   * **Privilege:​** //​pri-vi-lege (het; zn.)//; Het hebben van een specifiek voorrecht of voordeel ten opzichte van anderen die dit voorrecht of voordeel niet hebben - bijv. een recht of onaantastbaarheid gebonden aan een maatschappelijke positie of functie. Dit kan zowel gelden voor een individu als voor een hele bevolkingsgroep.   * **Privilege:​** //​pri-vi-lege (het; zn.)//; Het hebben van een specifiek voorrecht of voordeel ten opzichte van anderen die dit voorrecht of voordeel niet hebben - bijv. een recht of onaantastbaarheid gebonden aan een maatschappelijke positie of functie. Dit kan zowel gelden voor een individu als voor een hele bevolkingsgroep.
-  * **Productiemiddelen:​** //​pro-duc-tie-mid-de-len (de; zn.)//; **1** De middelen die nodig zijn om productie te draaien in bijvb. een werkplaats, fabriek, kantoor of om het land te bewerken. **2** Element uit het begrip '​kapitaal'​. (Zie ook "​Kapitaal",​ "​Eigendom"​ en "​Kapitalisme"​)  ​+  * **Productiemiddelen:​** //​pro-duc-tie-mid-de-len (de; zn.)//; **1** De middelen die nodig zijn om productie te draaien in bijv. een werkplaats, fabriek, kantoor of om het land te bewerken. **2** Element uit het begrip '​kapitaal'​. (Zie ook "​Kapitaal",​ "​Eigendom"​ en "​Kapitalisme"​)  ​
   * **Proletariër:​** //​pro-le-ta-ri-ër,​ (de; zn., -s)//; Van het Latijnse //​proletarius//,​ proles = wat volgroeid is, spruit, kroost; en alascere - opgroeien; vgl. //alere// = voeden, grootbrengen;​ Letterlijke betekenis: burger van de laagste sociale laag die in het Romeinse Rijk niet de staat diende door zijn vermogen, maar alleen door zijn kinderen. Iemand zonder bezit. Voor de staat is het nut van deze mensen beperkt tot werken en voortplanten,​ oftewel; nieuwe werkers of soldaten voortbrengen. Karl Marx gebruikt //​“proletariaat”//​ om alle mensen die op een of andere wijze worden onderdrukt en uitgebuit te verenigen tot een revolutionaire kracht. Afgeleid van //​‘proleet’//​ (scheldwoord):​ onbeschaafd en min persoon. Vooral te gebruiken tegen bestuurders,​ bewindvoerders,​ investeerders en bankiers.   * **Proletariër:​** //​pro-le-ta-ri-ër,​ (de; zn., -s)//; Van het Latijnse //​proletarius//,​ proles = wat volgroeid is, spruit, kroost; en alascere - opgroeien; vgl. //alere// = voeden, grootbrengen;​ Letterlijke betekenis: burger van de laagste sociale laag die in het Romeinse Rijk niet de staat diende door zijn vermogen, maar alleen door zijn kinderen. Iemand zonder bezit. Voor de staat is het nut van deze mensen beperkt tot werken en voortplanten,​ oftewel; nieuwe werkers of soldaten voortbrengen. Karl Marx gebruikt //​“proletariaat”//​ om alle mensen die op een of andere wijze worden onderdrukt en uitgebuit te verenigen tot een revolutionaire kracht. Afgeleid van //​‘proleet’//​ (scheldwoord):​ onbeschaafd en min persoon. Vooral te gebruiken tegen bestuurders,​ bewindvoerders,​ investeerders en bankiers.
 +  * **Propaganda:​** //​pro-pa-gan-da (de; zn.)//; Van '​propageren':​ verklaren, verkondigen,​ prijzen, aanbevelen. Propaganda heeft in de 21ste eeuw door de burgerlijke geschiedschrijving als begrip eerder een negatieve bijklank gekregen. Veel zaken die nu '​marketing'​ als marketing verkocht worden, of zelfs voor '​neutraal'​ gehouden worden, dragen in feite altijd een kleuring in zich van diegene die de boodschap verkondigd. Ze dienen het doel en de interessen van de verkondiger. Revolutionairen spreken in die zin vaak van propaganda als het om hun eigen materiaal gaat; het verkondigt hun ideeën en perspectieven op de wereld. //​Propaganda//​ is in die zin eigenlijk pas verdacht als deze voorhoudt //geen// propaganda meer te zijn. (Zie ook "​Hegemonie"​)
   * **Proxy:** //pro-xy (de; zn.)//; Leenwoord, van het Engelse //proxy//, iemand die handelt in naam van een ander; **1** Als oorlogsbegrip is de "​proxy-oorlog"​ een oorlog tussen twee (of meer) partijen die op het grondgebied van een ander, of door andere partijen, wordt uitgevochten dan de gene die daadwerkelijk direct een conflict met elkaar hebben - voorbeelden zijn de Vietnamoorlog waar de VS en de Soviet-Unie via Vietnam probeerden hun geopolitieke belangen veilig te stellen, iets vergelijkbaars zien we nu in de Syrische burgeroorlog. **2** In de computertechnologie is een //​proxyserver//,​ bedoeld om indirect contact tussen twee partijen mogelijk te maken, maar ook te versluieren (er is immers geen //direct// contact).   * **Proxy:** //pro-xy (de; zn.)//; Leenwoord, van het Engelse //proxy//, iemand die handelt in naam van een ander; **1** Als oorlogsbegrip is de "​proxy-oorlog"​ een oorlog tussen twee (of meer) partijen die op het grondgebied van een ander, of door andere partijen, wordt uitgevochten dan de gene die daadwerkelijk direct een conflict met elkaar hebben - voorbeelden zijn de Vietnamoorlog waar de VS en de Soviet-Unie via Vietnam probeerden hun geopolitieke belangen veilig te stellen, iets vergelijkbaars zien we nu in de Syrische burgeroorlog. **2** In de computertechnologie is een //​proxyserver//,​ bedoeld om indirect contact tussen twee partijen mogelijk te maken, maar ook te versluieren (er is immers geen //direct// contact).
  
Regel 181: Regel 191:
  
 ===== S ===== ===== S =====
 +  * **Samenleving:​** //​sa-men-le-ving (de; zn., -n)//; Systeem voor menselijk samenleven. Wordt soms ook met betrekking tot staten gebruikt (bijv. Italiaanse samenleving),​ meestal dan echter eerder in een burgerlijke analyse waarbij staat en samenleving vereenzelvigd worden. Belangrijke voorwaarde om van een samenleving te kunnen spreken is dat er uitwisseling ​ plaats vindt tussen de individuele leden van die samenleving,​ bijv. sociaal dan wel economisch. (Zie ook "​Natie"​)
   * **Seksisme:​** //​seks-is-me (het; zn., -isme)//; Het vellen van een waardeoordeel op grond van iemands (toegewezen) sekse of geslachtsidentiteit en hieruit een verhouding tegenover deze persoon of groep bepalen. Vaak gaat seksisme gepaard met discriminatie,​ uitsluiting,​ uitbuiting en/of geweld. De meest voorkomende vorm van seksisme uit zich in discriminatie van vrouwen. Maar vijandigheid tegenover bijv. transgenders is net zo goed een vorm van seksisme. (Zie ook "​Feminisme"​ en "​Transgender"​)   * **Seksisme:​** //​seks-is-me (het; zn., -isme)//; Het vellen van een waardeoordeel op grond van iemands (toegewezen) sekse of geslachtsidentiteit en hieruit een verhouding tegenover deze persoon of groep bepalen. Vaak gaat seksisme gepaard met discriminatie,​ uitsluiting,​ uitbuiting en/of geweld. De meest voorkomende vorm van seksisme uit zich in discriminatie van vrouwen. Maar vijandigheid tegenover bijv. transgenders is net zo goed een vorm van seksisme. (Zie ook "​Feminisme"​ en "​Transgender"​)
   * **Sekte:** //sek-te (de; zn., -s)//; Geloofsgemeenschap met opvattingen en gebruiken die zich onderscheiden van overige geloofsgemeenschappen die behoren tot dezelfde stroming als de sekte. Sekten zijn vaak gesticht door een charismatische leider met een nieuwe leer of openbaring. Het begrip wordt soms ook als metafoor gebruikt voor gesloten politieke groeperingen.   * **Sekte:** //sek-te (de; zn., -s)//; Geloofsgemeenschap met opvattingen en gebruiken die zich onderscheiden van overige geloofsgemeenschappen die behoren tot dezelfde stroming als de sekte. Sekten zijn vaak gesticht door een charismatische leider met een nieuwe leer of openbaring. Het begrip wordt soms ook als metafoor gebruikt voor gesloten politieke groeperingen.
   * **Sektarisch:​** //​sek-ta-risch (bn., -e)//; "Als bij een sekte."​ Sektarisme kenmerkt zich door het afsplitsen van een eerdere interpretatie van een religieuze of ideologische leer. Hoewel de sekte deze leer behoort, is er meestal de onwil nog langer met andersdenkenden samen te werken of zelfs de wil (en daad) de andere interpretatie actief te bestrijden. (Zie ook "​Sekte"​)   * **Sektarisch:​** //​sek-ta-risch (bn., -e)//; "Als bij een sekte."​ Sektarisme kenmerkt zich door het afsplitsen van een eerdere interpretatie van een religieuze of ideologische leer. Hoewel de sekte deze leer behoort, is er meestal de onwil nog langer met andersdenkenden samen te werken of zelfs de wil (en daad) de andere interpretatie actief te bestrijden. (Zie ook "​Sekte"​)
   * **Sociaaldemocratie:​** //​so-ciaal-de-mo-cra-tie (de; zn.)//; Oorspronkelijk een politiek idee die het socialisme door middel van de (parlementaire) democratie wilde verwerkelijken. Deze socialistische stroming had een revolutionaire doelstelling - een economische en maatschappelijke omwenteling,​ echter via het systeem. De sociaaldemocratie is sinds de toetreding tot het parlement echter een tegenstander van radicale(re) socialisten geworden, als niet de grootste vijand van de anarchie. De sociaaldemocraten van vandaag zijn de neoliberalen van gister geworden. //"Het proletariaat (...) is door de machtsbezetene sociaaldemocratie (...) van de klassenstrijd volledig vervreemd."//​ - Erich Mühsam, Troz allem Mensch Sein, 1984   * **Sociaaldemocratie:​** //​so-ciaal-de-mo-cra-tie (de; zn.)//; Oorspronkelijk een politiek idee die het socialisme door middel van de (parlementaire) democratie wilde verwerkelijken. Deze socialistische stroming had een revolutionaire doelstelling - een economische en maatschappelijke omwenteling,​ echter via het systeem. De sociaaldemocratie is sinds de toetreding tot het parlement echter een tegenstander van radicale(re) socialisten geworden, als niet de grootste vijand van de anarchie. De sociaaldemocraten van vandaag zijn de neoliberalen van gister geworden. //"Het proletariaat (...) is door de machtsbezetene sociaaldemocratie (...) van de klassenstrijd volledig vervreemd."//​ - Erich Mühsam, Troz allem Mensch Sein, 1984
-  * **Social ​Engineering:** //so-cial en-gi-nee-ring (de; zn., Engels)//; In de breedste zin van het woord, de mechanismen waarmee overheden of invloedsrijke niet-statelijke instituties (zoals massamedia, grote bedrijven) maatschappelijke verhoudingen vormen en controleren. Bijvoorbeeld door de slimme en bewust ingezette manipulatie van de //"​publieke opinie"//​. +  ​* **Sociaal partnerschap;​** //so-ciaal part-ner-schap (het; samenstelling)//;​ Overeenkomst tussen overheid, organisaties van de bezittende klasse (de zogenaamde "​werkgeversorganisaties"​) en de vakbonden. Hierin stellen zij dat alle drie partijen gemeenschappelijke belangen hebben en daarom hun conflicten binnen een door de staat en werkgevers geformuleerd raamwerk regelen - bijv. stakingsrecht,​ loononderhandelingen etc. Van de vakbond wordt verwacht dat zij de arbeiders die zij zegt te representeren onder controle te houdt, waarmee in feite de klassenstrijd wordt bevroren en de stabiliteit van het huidige systeem wordt gegarandeerd - het doel van de staat. Met het sociale partnerschap,​ dat in Nederland in de jaren 90 in de regeringsperiode van sociaaldemocraten van het PvdA en de neoliberalen van de VVD werd ingesteld, verloor de vakbond haar huidige vorm haar potentieel als vehikel voor de emancipatie van de arbeidersklasse en daarmee voor sociaal-revolutionaire verandering. (Zie ook "​Klassenstrijd"​) 
-  * **Socialisatie:​** //​so-cia-li-sa-tie (de; zn., -s)//; ​Het instellen van een socialistische economie: het overnemen van de economie (bedrijven en instellingen) door de gemeenschap en het bezit ervan overhevelen naar de daartoe aangewezen organen. Het socialiseren van de economie via revolutionaire weg betekend de onteigening van de bezittende klasse en deze onder zelfbestuur van de werknemers te brengen, ten dienste stellen van de //gehele// bevolking en in relatie brengen tot bijv. een federatief productienetwerk.+  ​* **Social ​engineering:** //so-cial en-gi-nee-ring (de; zn., Engels)//; In de breedste zin van het woord, de mechanismen waarmee overheden of invloedsrijke niet-statelijke instituties (zoals massamedia, grote bedrijven) maatschappelijke verhoudingen vormen en controleren. Bijvoorbeeld door de slimme en bewust ingezette manipulatie van de //"​publieke opinie"//​. 
 +  * **Socialisatie:​** //​so-cia-li-sa-tie (de; zn., -s)//; ​**1.** In de sociale wetenschappen een term voor het proces waarmee een persoon zich de gedragingen eigen maakt die in een bepaalde gemeenschap passend worden gevonden **2.** In economische zin het instellen van een socialistische economie: het overnemen van de economie (bedrijven en instellingen) door de gemeenschap en het bezit ervan overhevelen naar de daartoe aangewezen organen. Het socialiseren van de economie via revolutionaire weg betekend de onteigening van de bezittende klasse en deze onder zelfbestuur van de werknemers te brengen, ten dienste stellen van de //gehele// bevolking en in relatie brengen tot bijv. een federatief productienetwerk. ​(Zie ook "​Nationalisatie"​)
   * **Socialisme:​** //​so-cia-lis-me (het; zn., -isme)//; **1** Maatschappijvorm of wijze van samenleving gericht op de afschaffing van privaat kapitaalbezit,​ de socialisatie van de productiemiddelen en gemeenschappelijke voorziening in de behoeften van haar leden **2** Beweging die streeft naar de onder **1** genoemde samenleving. Binnen de economische orde van dit model streeft men ook naar de afstemming van de productie op de behoefte van de gemeenschap en de afschaffing van de klassentegenstellingen. Het socialisme is een geen eenduidig begrip en omvat breed palet aan interpretaties,​ van reformistische tot revolutionaire - van sociaal-democratisch,​ communistisch tot anarchistisch. In de Marxistische theorie gebruikt men het begrip '​socialisme'​ als aanduiding van de overgangsfase van het kapitalisme naar communistische samenleving. ​   * **Socialisme:​** //​so-cia-lis-me (het; zn., -isme)//; **1** Maatschappijvorm of wijze van samenleving gericht op de afschaffing van privaat kapitaalbezit,​ de socialisatie van de productiemiddelen en gemeenschappelijke voorziening in de behoeften van haar leden **2** Beweging die streeft naar de onder **1** genoemde samenleving. Binnen de economische orde van dit model streeft men ook naar de afstemming van de productie op de behoefte van de gemeenschap en de afschaffing van de klassentegenstellingen. Het socialisme is een geen eenduidig begrip en omvat breed palet aan interpretaties,​ van reformistische tot revolutionaire - van sociaal-democratisch,​ communistisch tot anarchistisch. In de Marxistische theorie gebruikt men het begrip '​socialisme'​ als aanduiding van de overgangsfase van het kapitalisme naar communistische samenleving. ​
   * **Soeverein:​** //​soe-ve-rein (de; zn., -en)//; Heerser met een aan geen hoger gezag ondergeschikte macht, syn. '​vorst';​ Soevereiniteit:​ de oppermachtige heerschappij,​ het hoogste staatsgezag.   * **Soeverein:​** //​soe-ve-rein (de; zn., -en)//; Heerser met een aan geen hoger gezag ondergeschikte macht, syn. '​vorst';​ Soevereiniteit:​ de oppermachtige heerschappij,​ het hoogste staatsgezag.
   * **Sovjet:** //sov-jet (de; zn.)//; Soms ook geschreven als Sowjet, van het Russische //​совет//,​ letterlijk '​raad';​ In de vroege dagen van de Russische Revolutie waren de //sovjets// decentraal georganiseerd netwerk van onafhankelijke arbeiders-, soldaten- en buurtraden. Al snel werden deze echter overgenomen door de Marxistisch Leninisten; De //"​Sovjet Unie"//​ (letterlijk "​(ver)bond van raden"​),​ die uit deze overname voortkwam was in de praktijk echter verworden tot een centralistisch georganiseerde staat.   * **Sovjet:** //sov-jet (de; zn.)//; Soms ook geschreven als Sowjet, van het Russische //​совет//,​ letterlijk '​raad';​ In de vroege dagen van de Russische Revolutie waren de //sovjets// decentraal georganiseerd netwerk van onafhankelijke arbeiders-, soldaten- en buurtraden. Al snel werden deze echter overgenomen door de Marxistisch Leninisten; De //"​Sovjet Unie"//​ (letterlijk "​(ver)bond van raden"​),​ die uit deze overname voortkwam was in de praktijk echter verworden tot een centralistisch georganiseerde staat.
-  * **Solidariteit:​** //​so-li-da-ri-teit (de; zn.)//; De wederzijdse hulp, ondersteuning en zorg en een respectvolle omgang onder gelijken of gelijkgestemden. Bij solidariteit is de praktijk om het individu door middel van gemeenschappelijkheid te beschermen. Solidariteit komt niet alleen de gemeenschap ten goede, maar heeft ook voor de individuen die er onderdeel van zijn voordelen. //"​Solidariteit,​ dat is de harmonie tussen belangen en gevoel, het meewerken van iedereen aan het welzijn van allen, en het samenwerken van allen aan het welzijn van iedere enkeling – dat is de enige manier, waarop de mens naar diens natuur leeft en de hoogste graad van volmaaktheid en welzijn bereiken kan."//​ - Errico Malatesta, De Anarchie, 1891+  * **Solidariteit:​** //​so-li-da-ri-teit (de; zn.)//; De wederzijdse hulp, ondersteuning en zorg en een respectvolle omgang onder gelijken of gelijkgestemden. Bij solidariteit is de praktijk om het individu door middel van gemeenschappelijkheid te beschermen. Solidariteit komt niet alleen de gemeenschap ten goede, maar heeft ook voor de individuen die er onderdeel van zijn voordelen. //"​Solidariteit,​ dat is de harmonie tussen belangen en gevoel, het meewerken van iedereen aan het welzijn van allen, en het samenwerken van allen aan het welzijn van iedere enkeling – dat is de enige manier, waarop de mens naar diens natuur leeft en de hoogste graad van volmaaktheid en welzijn bereiken kan."//​ - [[Errico Malatesta]], De Anarchie, 1891
   * **Speciesisme:​** //​spe-ci-e-sis-me (het; zn., -isme)//; Van het Latijnse //​species//,​ (dier)soort. Betreft het toekennen van verschillende waarden, rechten of speciale achting van individuen op de basis van de soort waartoe zij behoren. Bijvoorbeeld de mens t.o.v. andere diersoorten. (Zie ook "​Antispeciesisme"​)   * **Speciesisme:​** //​spe-ci-e-sis-me (het; zn., -isme)//; Van het Latijnse //​species//,​ (dier)soort. Betreft het toekennen van verschillende waarden, rechten of speciale achting van individuen op de basis van de soort waartoe zij behoren. Bijvoorbeeld de mens t.o.v. andere diersoorten. (Zie ook "​Antispeciesisme"​)
   * **Staat:** //staat (de; zn.)//; Binnen een afgebakend grondgebied werkzaam bestuurslichaam dat de maatschappelijke organisatie van een betreffende samenleving monopoliseert,​ en over de op dat grondgebied wonende bevolking gezag uitoefent. Deze //​soevereine//​ macht, regeert door middel van wetgeving en de handhaving hiervan door repressieve instituties. Met de opkomst van de sociaal-democratie in de 20ste eeuw is de staat, naast de economische,​ juridische regulering van de maatschappij,​ ook allerhande sociale functies gaan vervullen als zorg, onderwijs, etc. Hierom hebben verschillende anarchisten gesteld dat //de staat// niet meer slechts een bundeling is van de administratieve en repressieve instituties in de samenleving,​ maar dat het een wijdverspreide //sociale relatie// is die zich in de samenleving heeft genesteld.   * **Staat:** //staat (de; zn.)//; Binnen een afgebakend grondgebied werkzaam bestuurslichaam dat de maatschappelijke organisatie van een betreffende samenleving monopoliseert,​ en over de op dat grondgebied wonende bevolking gezag uitoefent. Deze //​soevereine//​ macht, regeert door middel van wetgeving en de handhaving hiervan door repressieve instituties. Met de opkomst van de sociaal-democratie in de 20ste eeuw is de staat, naast de economische,​ juridische regulering van de maatschappij,​ ook allerhande sociale functies gaan vervullen als zorg, onderwijs, etc. Hierom hebben verschillende anarchisten gesteld dat //de staat// niet meer slechts een bundeling is van de administratieve en repressieve instituties in de samenleving,​ maar dat het een wijdverspreide //sociale relatie// is die zich in de samenleving heeft genesteld.
-  * **Staatscommunisme:​** //​staats-com-mu-nis-me (het; zn., -isme)//; Communistische theorie en strategie die voor ogen heeft maatschappij-verandering te realiseren ​doormiddel ​van de verovering van de staat. Soms met de hoop dat de staat, in Karl Marx zijn woorden, "​langzaam zou afsterven",​ in Stalinistische optiek is de staat de belichaming van "de dictatuur van het proletariaat"​ (lees de Partij), en is tot doel verworden om het communisme met harde hand te verwerkelijken - met alle dramatische gevolgen van dien. (Zie ook “Staatskapitalisme”)+  * **Staatscommunisme:​** //​staats-com-mu-nis-me (het; zn., -isme)//; Communistische theorie en strategie die voor ogen heeft maatschappij-verandering te realiseren ​door middel ​van de verovering van de staat. Soms met de hoop dat de staat, in Karl Marx zijn woorden, "​langzaam zou afsterven",​ in Stalinistische optiek is de staat de belichaming van "de dictatuur van het proletariaat"​ (lees de Partij), en is tot doel verworden om het communisme met harde hand te verwerkelijken - met alle dramatische gevolgen van dien. (Zie ook “Staatskapitalisme”)
   * **Staatskapitalisme:​** //​staats-ka-pi-ta-lis-me (het; zn., -isme)//; Het resultaat van nationalisering van de economie. Daar waar de staat //​bezitter//​ is geworden van alle sociale voorzieningen,​ bedrijven en industrie, zal de staat uiteindelijk op een internationale markt gaan concurreren met het internationale kapitalisme. De staat zal, net als de privébezitter de bedrijven moeten managen, wat contra de logica is van het socialisme en communisme - waar de economie in beheer zou zijn van de arbeiders zelf. Hierom tracht de staat zichzelf altijd te identificeren met de arbeiders alsof zij hen representeren,​ hen zijn. Voorbeelden zijn de Sovjet Unie, China, Cuba, Vietnam etc. (Zie ook "​Kapitalisme"​)   * **Staatskapitalisme:​** //​staats-ka-pi-ta-lis-me (het; zn., -isme)//; Het resultaat van nationalisering van de economie. Daar waar de staat //​bezitter//​ is geworden van alle sociale voorzieningen,​ bedrijven en industrie, zal de staat uiteindelijk op een internationale markt gaan concurreren met het internationale kapitalisme. De staat zal, net als de privébezitter de bedrijven moeten managen, wat contra de logica is van het socialisme en communisme - waar de economie in beheer zou zijn van de arbeiders zelf. Hierom tracht de staat zichzelf altijd te identificeren met de arbeiders alsof zij hen representeren,​ hen zijn. Voorbeelden zijn de Sovjet Unie, China, Cuba, Vietnam etc. (Zie ook "​Kapitalisme"​)
   * **Stakingsbreker:​** //​sta-kings-bre-ker (de; zn., -s)//; Iemand die toch aan het werk gaat binnen een bedrijf of instelling waar een staking gaande is. Hiermee wordt de kracht van de staking ondermijnt omdat de baas minder hinder ondervind van de staking - het werk wordt immers toch (deels) verricht. Het inzetten van stakingsbrekers door werkgevers is in Nederland wettelijk verboden - wat uiteraard geen garantie is dat dit niet gebeurd.   * **Stakingsbreker:​** //​sta-kings-bre-ker (de; zn., -s)//; Iemand die toch aan het werk gaat binnen een bedrijf of instelling waar een staking gaande is. Hiermee wordt de kracht van de staking ondermijnt omdat de baas minder hinder ondervind van de staking - het werk wordt immers toch (deels) verricht. Het inzetten van stakingsbrekers door werkgevers is in Nederland wettelijk verboden - wat uiteraard geen garantie is dat dit niet gebeurd.
   * **Stalinisme:​** //​sta-li-nis-me (het; zn., -isme)//; Marxistisch-Leninistische leer genoemd naar Josef Stalin (1879-1953);​ extreem autoritaire "​communistische"​ ideologie gebaseerd op een ijzeren partijdiscipline,​ persoonsverheerlijking en nationalisme een sterke staat. Stalin stapte, na zijn overname van de Sovjet Unie in 1924, volgend op de dood van Lenin, af van het idee van een wereldrevolutie en introduceerde het idee van het //"​Socialisme in één land"//,​ in feite een vorm van nationaal socialisme. Onder zijn regime zijn naar schatting zo'n 9 tot 20 miljoen slachtoffers gevallen.   * **Stalinisme:​** //​sta-li-nis-me (het; zn., -isme)//; Marxistisch-Leninistische leer genoemd naar Josef Stalin (1879-1953);​ extreem autoritaire "​communistische"​ ideologie gebaseerd op een ijzeren partijdiscipline,​ persoonsverheerlijking en nationalisme een sterke staat. Stalin stapte, na zijn overname van de Sovjet Unie in 1924, volgend op de dood van Lenin, af van het idee van een wereldrevolutie en introduceerde het idee van het //"​Socialisme in één land"//,​ in feite een vorm van nationaal socialisme. Onder zijn regime zijn naar schatting zo'n 9 tot 20 miljoen slachtoffers gevallen.
-  * **Syndicalisme:​** //​syn-di-ca-lis-me (het; zn.)//; Van //​syndicaat//,​ een oud woord voor vakbond. Door middel van vakbondsstrijd maatschappelijke rechtvaardigheid afdwingen. Er is een onderscheid tussen de huidige reformistische vakbondsstrijd en die van het revolutionair syndicalisme,​ welke de vakbond als voertuig ziet voor radicale maatschappelijke verandering. +  ​* **Syndicaat:​** //​syn-di-caat (het; zn., -en)//; Vereniging van werknemers om hun sociaal-economische belangen te verdedigen. In de anarchosyndicalistishe theorie de kiem voor het zelfbestuurde bedrijf in de socialistische economie. (Zie ook "​Syndicalisme"​) 
-  * **Sweatshop:​** //​sweat-shop (eng., de; zn.)//; productie-instellingen waar er sprake is van slavernij, of het er sterk de schijn van hebben. In de praktijk vaak fabrieken waar tegen weinig kosten met name kleding of electronica ​gemaakt wordt. De arbeidsomstandigheden in sweatshops zijn vaak erbarmelijk en de arbeiders verdienen ver onder het minimumloon (als deze al bestaat). Sweatshops komen veel voor in landen als China, Mexico, Oost-Europa,​ India en Pakistan, maar ook in bijvoorbeeld Groot-Brittannië en Nederland zijn bedrijven ​ te vinden met onderbetaalde en vaak //​geïllegaliseerde//​ werknemers.+  ​* **Syndicalisme:​** //​syn-di-ca-lis-me (het; zn.)//; Van //​syndicaat//,​ een oud woord voor vakbond. Door middel van vakbondsstrijd maatschappelijke rechtvaardigheid afdwingen. Er is een onderscheid tussen de huidige reformistische vakbondsstrijd, welke zich door middel van het sociale partnerschap een verbond heeft gesloten met de bezittende klasse en het kapitalisme, ​en die van het revolutionair syndicalisme,​ welke de vakbond als voertuig ziet voor radicale maatschappelijke verandering ​in de richting van een socialistische economie en maatschappijCentraal binnen het syndicalisme staat dat de werkers zelf op horizontale wijze directe invloed uitoefenen op hun de vorm en richting van hun vakbondsstrijd. (Zie ook "​Syndicaat",​ "​Klassenstrijd"​ en "​Anarchosyndicalisme"​) 
 +  * **Sweatshop:​** //​sweat-shop (eng., de; zn.)//; productie-instellingen waar er sprake is van slavernij, of het er sterk de schijn van hebben. In de praktijk vaak fabrieken waar tegen weinig kosten met name kleding of elektronica ​gemaakt wordt. De arbeidsomstandigheden in sweatshops zijn vaak erbarmelijk en de arbeiders verdienen ver onder het minimumloon (als deze al bestaat). Sweatshops komen veel voor in landen als China, Mexico, Oost-Europa,​ India en Pakistan, maar ook in bijvoorbeeld Groot-Brittannië en Nederland zijn bedrijven ​ te vinden met onderbetaalde en vaak //​geïllegaliseerde//​ werknemers.
  
 ===== T ===== ===== T =====
Regel 209: Regel 222:
  
 ===== U ===== ===== U =====
-  * **Union busting:** //u-nion bus-ting (eng., ww)//; het actief tegenwerken of voorkomen van arbeiders- of vakbondsorganisatie op de werkvloer door een werkgever. Zeker in landen als Engeland en de V.S. is dit een veel voorkomende praktijk waarbij werknemers actief worden gewaarschuwd voor de '​gevaren'​ van de vakbond. +  * **Union busting:** //u-nion bus-ting (eng., ww)//; het actief tegenwerken of voorkomen van arbeiders- of vakbondsorganisatie op de werkvloer door een werkgever. Zeker in landen als Engeland en de V.S. is dit een veel voorkomende praktijk waarbij werknemers actief worden gewaarschuwd voor de '​gevaren'​ van de vakbond. ​(Zie ook "​Vakbond",​ "​Syndicalisme"​ en "​Klassenstrijd"​) 
-  * **Utopie:** //u-top-pie (de; zn.)//; Dat wat (nog) niet is. Het ideaal waar revolutionairen naar streven. In tegenstelling tot de positieve connotatie, wordt dit begrip echter vaak juist tegen revolutionairen gebruikt: “dat is toch veel te utopisch.” Hierin schuilt een (on)geloof dat de utopie die wij vandaag nastreven, morgen geen werkelijkheid kan worden - dit ‘realisme’ zet echter de deur open voor conformisme en reformisme.+  * **Utopie:** //u-to-pie (de; zn.)//; Dat wat (nog) niet is. Het ideaal waar revolutionairen naar streven. In tegenstelling tot de positieve connotatie, wordt dit begrip echter vaak juist tegen revolutionairen gebruikt: “dat is toch veel te utopisch.” Hierin schuilt een (on)geloof dat de utopie die wij vandaag nastreven, morgen geen werkelijkheid kan worden - dit ‘realisme’ zet echter de deur open voor conformisme en reformisme.
   * **Utopisch Socialisme:​** //​u-to-pisch so-cia-lis-me (het; zn., samenstelling)//;​ vroeg socialistische stroming waarbij //de utopie//, de wereld die werd nagestreefd,​ centraal stond. In de literatuur van de  utopisch socialisten werd veel gespeeld met fantasie en fictieve verhalen over hoe een toekomstige socialistische samenleving er uit zou kunnen zien. De ideeën van deze beweging zijn van invloed geweest op veel vroegere socialisten en anarchisten.   * **Utopisch Socialisme:​** //​u-to-pisch so-cia-lis-me (het; zn., samenstelling)//;​ vroeg socialistische stroming waarbij //de utopie//, de wereld die werd nagestreefd,​ centraal stond. In de literatuur van de  utopisch socialisten werd veel gespeeld met fantasie en fictieve verhalen over hoe een toekomstige socialistische samenleving er uit zou kunnen zien. De ideeën van deze beweging zijn van invloed geweest op veel vroegere socialisten en anarchisten.
  
 ===== V ===== ===== V =====
-  * **Vervreemding:​** //​ver-vreem-ding (de; zn.)//; proces waarbij men geen invloed meer uit kkan oefenen op de eigen omgeving. De omgeving voelt als een '​vreemde'​. Vanuit een politiek economisch perspectief wordt vervreemding vaak omschreven als een belangrijk onderdeel van het kapitalistische systeem. Door arbeidsdeling,​ het opdelen van het productieproces in verschillende fases in verschillende locaties, vervreemdt de arbeider van het product dat deze produceert. Klassiek voorbeeld hiervan is de autofabriek de verschillende onderdelen, die in landen geproduceerd zijn, in elkaar worden gezet. Hoewel de arbeider energie in het product steekt dat deze produceert, is deze er na afronding geen eigenaar van. Daarentegen krijgt de arbeider slechts een loon (dat mindere hoog is dan de waarde van het uiteindelijke product, zie "​Kapitalisme"​). De arbeider vervreemd hierdoor van het product en het productieproces. Vervreemding kan zich uiten in een pasieve ​houding ten opzichte van de samenleving,​ onderdrukking en uitbuiting. De heersende klasse is juist gebaat bij vervreemding van de werkende klassen omdat mensen daardoor het gevoel hebben geen invloed uit te kunnen oefenen op de bestaande verhoudingen. (Zie ook "​Klasse"​)  +  ​* **Vakbond:​** //vak-bond (de; zn., -en)//; Georganiseerde samensluiting van arbeiders, bijv. loonarbeiders,​ om gemeenschappelijk voor hun economische en politieke belangen te strijden. Deze belangen conflicteren met de belangen van hun baas waarvan zij voor hun werk afhankelijk zijn - de baas wil zoveel mogelijk werk verricht krijgen voor zo laag mogelijke kosten (inclusief arbeidsloon),​ de arbeider een zo hoog mogelijk loon voor zo min mogelijk arbeid. Het concept van de vakbond is erop gebaseerd dat men, ondanks de afhankelijke positie, door zich te verenigen minder kwetsbaar maakt voor ontslag en daardoor beter voor de eigen belangen op kan komen. Een baas kan immers niet zo eenvoudig al zijn werknemers ontslaan omdat dan het bedrijf volledig tot stilstand komt. In de moderne vakbeweging is de vakbond vaak ingericht aan de hand van de verschillende sectoren van de industrie. Dit verzwakt echter de onderlinge solidariteit tussen de verschillende sectoren en daarmee de positie van de gehele arbeidersklasse. Hedendaagse wetgeving verbied sectoroverstijgende stakingen met precies dit tot doel. Een andere manier om de klassenstrijd te beteugelen is de rol van het "​sociaal partnerschap"​ dat binnen de sociaaldemocratie is ontstaan - een mythe dat de arbeidersklasse en de bezittende klasse uiteindelijk een gemeenschappelijk belang hebben. (Zie ook "​Klassenstrijd",​ "​Syndicalisme",​ "​Unionbusting"​ en "​Sociaal partnerschap"​) 
-  * **Volk:** //volk (het; zn., -eren)//; van //​bevolking//;​ **1** De inwoners van een bepaald grondgebied **2** De "​gewone"​ mensen, in het Engels aangeduid met //"the people"//​ of recentelijke met //"the 99%"//;​ de lagere standen van de samenleving,​ dit in tegenstelling tot bijv. het parlement of de rijke invloedrijke mensen uit het bedrijfsleven **3** Een selectief aangeduide bevolkingsgroep,​ onderscheidend ​tov anderen door uiterlijke kenmerken, taal, etniciteit, religie of levensovertuiging;​ De veelvoud aan interpretaties van de term '​volk'​ laten ook direct het probleem zien met de term. Volk kan net zo goed als inclusief als exclusieve term gebruikt worden - de Nazi's spraken ook van 'het volk' maar dan doelde zij enkel op de '​rasechte Duitsers',​ joden, zigeuners, migranten, critici etc. werden bij die term uitgesloten. De term wordt ook als klassenbegrip gebruikt - wij het volk, de arbeidersklasse,​ tegenover de heersende klasse, zij aan de macht - toch articuleert het begrip dit klassenkarakter niet expliciet. De kracht in de term zit in dat het impliciet verwijst naar de meerderheid.+  ​* **Vervreemding:​** //​ver-vreem-ding (de; zn.)//; proces waarbij men geen invloed meer uit kan oefenen op de eigen omgeving. De omgeving voelt als een '​vreemde'​. Vanuit een politiek economisch perspectief wordt vervreemding vaak omschreven als een belangrijk onderdeel van het kapitalistische systeem. Door arbeidsdeling,​ het opdelen van het productieproces in verschillende fases in verschillende locaties, vervreemdt de arbeider van het product dat deze produceert. Klassiek voorbeeld hiervan is de autofabriek de verschillende onderdelen, die in landen geproduceerd zijn, in elkaar worden gezet. Hoewel de arbeider energie in het product steekt dat deze produceert, is deze er na afronding geen eigenaar van. Daarentegen krijgt de arbeider slechts een loon (dat mindere hoog is dan de waarde van het uiteindelijke product, zie "​Kapitalisme"​). De arbeider vervreemd hierdoor van het product en het productieproces. Vervreemding kan zich uiten in een passieve ​houding ten opzichte van de samenleving,​ onderdrukking en uitbuiting. De heersende klasse is juist gebaat bij vervreemding van de werkende klassen omdat mensen daardoor het gevoel hebben geen invloed uit te kunnen oefenen op de bestaande verhoudingen. (Zie ook "​Klasse"​)  
 +  * **Volk:** //volk (het; zn., -eren)//; van //​bevolking//;​ **1** De inwoners van een bepaald grondgebied **2** De "​gewone"​ mensen, in het Engels aangeduid met //"the people"//​ of recentelijke met //"the 99%"//;​ de lagere standen van de samenleving,​ dit in tegenstelling tot bijv. het parlement of de rijke invloedrijke mensen uit het bedrijfsleven **3** Een selectief aangeduide bevolkingsgroep,​ onderscheidend ​t.o.v. ​anderen door uiterlijke kenmerken, taal, etniciteit, religie of levensovertuiging;​ De veelvoud aan interpretaties van de term '​volk'​ laten ook direct het probleem zien met de term. Volk kan net zo goed als inclusief als exclusieve term gebruikt worden - de Nazi's spraken ook van 'het volk' maar dan doelde zij enkel op de '​rasechte Duitsers',​ joden, zigeuners, migranten, critici etc. werden bij die term uitgesloten. De term wordt ook als klassenbegrip gebruikt - wij het volk, de arbeidersklasse,​ tegenover de heersende klasse, zij aan de macht - toch articuleert het begrip dit klassenkarakter niet expliciet. De kracht in de term zit in dat het impliciet verwijst naar de meerderheid.
   * **Volksfront:​** //​volks-front (het; zn., -en)//; Brede coalitie van verschillende politieke organisaties,​ meestal van verschillende politieke stromingen. Term die vaak in de antifascistische strijd gebruikt wordt om het gemeenschappelijk belang van de betrokken partijen te benadrukken en de onderlinge verschillen opzij te zetten (voor zolang dit voor de antifascistische strijd noodzakelijk is). In de Spaanse Burgeroorlog was sprake van een //​Volksfront//,​ het zogenaamde //Frente Popular//, dat bestond uit zowel anarchisten als socialisten,​ communisten,​ republikeinen en Catalaanse nationalisten. Een volksfront is over het algemeen breder dan een '​eenheidsfront'​. (Zie ook "​Eenheidsfront"​ en "​Antifascisme"​)   * **Volksfront:​** //​volks-front (het; zn., -en)//; Brede coalitie van verschillende politieke organisaties,​ meestal van verschillende politieke stromingen. Term die vaak in de antifascistische strijd gebruikt wordt om het gemeenschappelijk belang van de betrokken partijen te benadrukken en de onderlinge verschillen opzij te zetten (voor zolang dit voor de antifascistische strijd noodzakelijk is). In de Spaanse Burgeroorlog was sprake van een //​Volksfront//,​ het zogenaamde //Frente Popular//, dat bestond uit zowel anarchisten als socialisten,​ communisten,​ republikeinen en Catalaanse nationalisten. Een volksfront is over het algemeen breder dan een '​eenheidsfront'​. (Zie ook "​Eenheidsfront"​ en "​Antifascisme"​)
-  * **Voorhoede:​** //​voor-hoe-de (de; zn., -n)//; Soms ook //avantgarde// genoemd. **1** Zij die het eerst in beweging komen. **2** Diegene die de revolutie moeten leiden. Het verschil in interpretatie en het gebruik van het woord is zoals je ziet groot. Er zijn anarchisten die van mening zijn dat op zich met het begrip //​voorhoede//​ niet zo veel mis is. Kun je immers pas politiek actief worden op het moment dat de overgrote meerderheid van de samenleving in beweging komt? Dan zou het nooit tot handelen komen. Hierom zijn er ook anarchisten die zich dit begrip toe-eigenen. Zo was er een oude anarchistische krant in de Verenigde Staten genaamd //Vanguard: A Libertarian Communist Journal//, welke van 1932 tot 1939 in New York verscheen. Binnen de anarchistische beweging worden beide bovengenoemde definities gehanteerd. Toch is men het er echter over het algemeen over eens dat de tweede definitie, welke terug te vinden is in de Marxistisch-Leninisitsche organisatietheorieën,​ wordt afgewezen. Dit omdat deze de macht dan in de handen van één partij ligt, in plaats van in de handen van de samenleving. ​+  * **Voorhoede:​** //​voor-hoe-de (de; zn., -n)//; Soms ook //avant-garde// genoemd. **1** Zij die het eerst in beweging komen. **2** Diegene die de revolutie moeten leiden. Het verschil in interpretatie en het gebruik van het woord is zoals je ziet groot. Er zijn anarchisten die van mening zijn dat op zich met het begrip //​voorhoede//​ niet zo veel mis is. Kun je immers pas politiek actief worden op het moment dat de overgrote meerderheid van de samenleving in beweging komt? Dan zou het nooit tot handelen komen. Hierom zijn er ook anarchisten die zich dit begrip toe-eigenen. Zo was er een oude anarchistische krant in de Verenigde Staten genaamd //Vanguard: A Libertarian Communist Journal//, welke van 1932 tot 1939 in New York verscheen. Binnen de anarchistische beweging worden beide bovengenoemde definities gehanteerd. Toch is men het er echter over het algemeen over eens dat de tweede definitie, welke terug te vinden is in de Marxistisch-Leninisitsche organisatietheorieën,​ wordt afgewezen. Dit omdat deze de macht dan in de handen van één partij ligt, in plaats van in de handen van de samenleving. ​
   * **Vrij:** //vrij (bn.)//; **1** Zonder belemmering kunnen bewegen en de eigen aspiraties kunnen nastreven; het tegenovergestelde van //​slavernij//​ **2** Niet beperkt door, of vallend onder gezag van anderen **3** (Tijdelijk) niet gebonden aan verplichtingen,​ //Ik ben morgen vrij//, morgen niet naar school of werk hoeven gaan **4** Niet gebonden aan een partij. (Zie ook “Libertair”)   * **Vrij:** //vrij (bn.)//; **1** Zonder belemmering kunnen bewegen en de eigen aspiraties kunnen nastreven; het tegenovergestelde van //​slavernij//​ **2** Niet beperkt door, of vallend onder gezag van anderen **3** (Tijdelijk) niet gebonden aan verplichtingen,​ //Ik ben morgen vrij//, morgen niet naar school of werk hoeven gaan **4** Niet gebonden aan een partij. (Zie ook “Libertair”)
   * **Vrijheid:​** //vrij-heid (de; zn., vrijheden)//;​ Van //vrij// zijn, syn. //​onafhankelijkheid//,​ //​autonomie//;​ Vrijheid heeft een veelvoud aan interpretaties,​ van gematigde en zelfs reactionaire - als de "​vrijheid"​ van de //Partij Voor de Vrijheid (PVV)// - tot revolutionaire,​ zoals het concept van persoonlijke en maatschappelijke onafhankelijke dat anarchisten en vrije gemeenschappen nastreven. De romantiek van het begrip maakt dat het, net als het begrip '​democratie',​ door zulke tegengestelde groepen kan worden omarmt dat het even aantrekkelijk als afstotelijk is geworden en zonder verdere definitie, sterk aan waarde inboet.   * **Vrijheid:​** //vrij-heid (de; zn., vrijheden)//;​ Van //vrij// zijn, syn. //​onafhankelijkheid//,​ //​autonomie//;​ Vrijheid heeft een veelvoud aan interpretaties,​ van gematigde en zelfs reactionaire - als de "​vrijheid"​ van de //Partij Voor de Vrijheid (PVV)// - tot revolutionaire,​ zoals het concept van persoonlijke en maatschappelijke onafhankelijke dat anarchisten en vrije gemeenschappen nastreven. De romantiek van het begrip maakt dat het, net als het begrip '​democratie',​ door zulke tegengestelde groepen kan worden omarmt dat het even aantrekkelijk als afstotelijk is geworden en zonder verdere definitie, sterk aan waarde inboet.
Regel 226: Regel 240:
   * **Werkende klasse:** //​wer-ken-de klas-se (de; zn., samenstelling)//;​ Moderne aanduiding voor de arbeidersklasse,​ zie "​Arbeidersklasse"​.   * **Werkende klasse:** //​wer-ken-de klas-se (de; zn., samenstelling)//;​ Moderne aanduiding voor de arbeidersklasse,​ zie "​Arbeidersklasse"​.
   * **Wilde staking:** //wil-de sta-king (de; zn., samenstelling;​ Eng. wildcat strike)//; Een staking die niet is '​goedgekeurd'​ door de vakbond of die niet plaats vind onder de vlag van een erkende vakvereniging - meestal spontaan georganiseerd door ontevreden werknemers.   * **Wilde staking:** //wil-de sta-king (de; zn., samenstelling;​ Eng. wildcat strike)//; Een staking die niet is '​goedgekeurd'​ door de vakbond of die niet plaats vind onder de vlag van een erkende vakvereniging - meestal spontaan georganiseerd door ontevreden werknemers.
-  * **Wobblie:​** //wo-bblie (de; zn., -s)//; Lid van de Industrial Workers of the World (IWW). De naam is afgeleid van de Engels uitgesproken afkorting IWW waarbij "​double joe" klinkt als "​Wobblie"​.+  * **Wobblie:​** //wo-bblie (de; zn., -s)//; Lid van de syndicalistische organisatie //Industrial Workers of the World// (IWW). De naam is afgeleid van de Engels uitgesproken afkorting IWW waarbij "​double joe" klinkt als "​Wobblie"​. ​(Zie ook "​Syndicalisme"​)
   * **Worgwet:​** //worg-wet (de; zn., '​-en)//;​ Van //worgen// of //wurgen//, verwijzend naar het wurgen of monddood maken van protesten of stakingen. Een worgwet is het bij wet verbieden van politieke dissidentie als bijvoorbeeld stakingen of andere vormen van protest. Dit gebeurde in Nederland onder andere tijdens de spoorwegstakingen van 1903 maar komt ook heden ten dage voor zoals de //'Ley Mordaza'//​ in Spanje, waarmee in 2014 de regerende conservatieve partij de aanhoudende protesten tegen het crisisbeleid probeerde in te dammen.   * **Worgwet:​** //worg-wet (de; zn., '​-en)//;​ Van //worgen// of //wurgen//, verwijzend naar het wurgen of monddood maken van protesten of stakingen. Een worgwet is het bij wet verbieden van politieke dissidentie als bijvoorbeeld stakingen of andere vormen van protest. Dit gebeurde in Nederland onder andere tijdens de spoorwegstakingen van 1903 maar komt ook heden ten dage voor zoals de //'Ley Mordaza'//​ in Spanje, waarmee in 2014 de regerende conservatieve partij de aanhoudende protesten tegen het crisisbeleid probeerde in te dammen.
  
revolutionair_woordenboek.txt · Laatst gewijzigd: 20/03/24 11:19 door defiance