Gebruikershulpmiddelen

Site-hulpmiddelen


namespace:sociaaldemocratie_en_anarchisme

Verschillen

Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.

Link naar deze vergelijking

Beide kanten vorige revisie Vorige revisie
namespace:sociaaldemocratie_en_anarchisme [23/11/21 14:10]
defiance [II.]
namespace:sociaaldemocratie_en_anarchisme [23/11/21 15:21] (huidige)
defiance
Regel 2: Regel 2:
 //Door [[Herman Gorter]]// //Door [[Herman Gorter]]//
  
-  * Geschreven: 1905, tweede druk +  * Geschreven: 1905 
-  * Bron: Brochurenhandel SDAP, De Genestetstraat 16, Amsterdam – In samenwerking met Dacob, Archief en Bibliotheek voor de Studie van het Communisme +  * Bron: //​Sociaaldemocratie en anarchisme//, ​Brochurenhandel SDAP, Amsterdam – In samenwerking met Dacob, Archief en Bibliotheek voor de Studie van het Communisme 
-  * Deze versie: spelling ​en matig omgezet naar hedendaags Nederlands +  * Digitalisering ​en modernisering: Adrien Verlee, voor het [[https://​www.marxists.org/​nederlands/​gorter/​1905/​1905anarchisme.htm|Marxists Internet Archive]]
-  * Transcriptie/​HTML en contact: Adrien Verlee, voor het Marxists Internet Archive+
  
 ---- ----
Regel 17: Regel 16:
 Het is niet de arbeid zelf, het productieproces,​ die zich tegen de stichting van een socialistische maatschappij verzet. Het grootbedrijf neemt hoe langer hoe meer toe, in industrie en transport verdringt het meer en meer het kleinbedrijf en ook in de landbouw zijn revolutionaire krachten werkzaam, die het socialistisch bedrijf al mogelijker en noodzakelijker maken. Het is niet de arbeid zelf, het productieproces,​ die zich tegen de stichting van een socialistische maatschappij verzet. Het grootbedrijf neemt hoe langer hoe meer toe, in industrie en transport verdringt het meer en meer het kleinbedrijf en ook in de landbouw zijn revolutionaire krachten werkzaam, die het socialistisch bedrijf al mogelijker en noodzakelijker maken.
  
-De dingen worden rijp voor het socialisme, en het aantal mensen, het aantal proletariërs,​ is er om het te scheppen.+De //dingen// worden rijp voor het socialisme, en het aantal ​//mensen//, het aantal proletariërs,​ is er om het te scheppen.
  
 Maar de arbeidersklasse is voor een zeer groot deel nog dom, onkundig en onverschillig,​ zij hangt aan godsdienstige vooroordelen,​ zij loopt de dominee na en de pastoor. Zij is voor een groot deel nog een ongeorganiseerde en tuchtloze massa. Daar, in haar zelf, zit de moeilijkheid,​ de grote hindernis, tegen de komst van de socialistische gemeenschap. Maar de arbeidersklasse is voor een zeer groot deel nog dom, onkundig en onverschillig,​ zij hangt aan godsdienstige vooroordelen,​ zij loopt de dominee na en de pastoor. Zij is voor een groot deel nog een ongeorganiseerde en tuchtloze massa. Daar, in haar zelf, zit de moeilijkheid,​ de grote hindernis, tegen de komst van de socialistische gemeenschap.
Regel 25: Regel 24:
 Daar het dus onmogelijk is, met het proletariaat zoals het voorlopig nog is, de revolutie van het kapitalisme tot het socialisme uit te voeren – iets wat o.a. de Parijse Commune van 1871 bewezen heeft – moet het streven van ieder persoon, die deze revolutie wil, en van iedere arbeidersorganisatie,​ hetzij vakvereniging,​ politieke partij of coöperatie,​ daarop gericht zijn, de kennis van het proletariaat te vermeerderen,​ zijn organisatie en zijn zelf opgelegde tucht te bevorderen. Daar het dus onmogelijk is, met het proletariaat zoals het voorlopig nog is, de revolutie van het kapitalisme tot het socialisme uit te voeren – iets wat o.a. de Parijse Commune van 1871 bewezen heeft – moet het streven van ieder persoon, die deze revolutie wil, en van iedere arbeidersorganisatie,​ hetzij vakvereniging,​ politieke partij of coöperatie,​ daarop gericht zijn, de kennis van het proletariaat te vermeerderen,​ zijn organisatie en zijn zelf opgelegde tucht te bevorderen.
  
-Wij zullen in dit geschriftje trachten aan te tonen in hoever de sociaaldemocratie aan deze eisen beantwoordt,​ en in hoever het anarchisme. Achtereenvolgens zullen wij behandelen de kennis, de discipline en de organisatie door de SDAP gewild en gebracht, en door de anarchisten en vrije socialisten. Daarna zullen wij de voornaamste bezwaren tegen de tactiek van de sociaaldemocratie ingebracht weerleggen en de hoofdfouten van het anarchisme aanwijzen, waardoor zij het beoogde doel moeten missen. Dan volgt de bespreking van de praktische resultaten, van wat de sociaaldemocraten en de anarchisten hebben bereikt, als bewijs van de waarheid van wat wij aanvoerden.+Wij zullen in dit geschriftje trachten aan te tonen in hoever de sociaaldemocratie aan deze eisen beantwoordt,​ en in hoever het anarchisme. Achtereenvolgens zullen wij behandelen de kennis, de discipline en de organisatie door de SDAP gewild en gebracht, en door de anarchisten en vrije socialisten. Daarna zullen wij de voornaamste bezwaren tegen de tactiek van de sociaaldemocratie ingebracht weerleggen en de hoofdfouten van het anarchisme aanwijzen, waardoor zij het beoogde doel //moeten// missen. Dan volgt de bespreking van de praktische resultaten, van wat de sociaaldemocraten en de anarchisten hebben bereikt, als bewijs van de waarheid van wat wij aanvoerden.
  
 Hierna, in een vierde gedeelte, het bewijs hoe de verovering van de politieke macht door het proletariaat noodzakelijk is om het kapitalisme in socialisme te veranderen – met andere woorden hoe, wanneer de overwinning door de arbeiders zal zijn behaald, de staatsmacht nodig zal zijn om de begeerde veranderingen in productie en verdeling door te voeren. Tevens zal daar de vraag besproken worden wat er in de socialistische maatschappij over zal zijn van gezag, en of en in hoever er nog “staats”macht zal zijn. En ook op deze twee punten zal de zwakheid van het anarchisme worden aangewezen. Hierna, in een vierde gedeelte, het bewijs hoe de verovering van de politieke macht door het proletariaat noodzakelijk is om het kapitalisme in socialisme te veranderen – met andere woorden hoe, wanneer de overwinning door de arbeiders zal zijn behaald, de staatsmacht nodig zal zijn om de begeerde veranderingen in productie en verdeling door te voeren. Tevens zal daar de vraag besproken worden wat er in de socialistische maatschappij over zal zijn van gezag, en of en in hoever er nog “staats”macht zal zijn. En ook op deze twee punten zal de zwakheid van het anarchisme worden aangewezen.
Regel 33: Regel 32:
 Wat verstaan wij onder de kennis, die voor de bevrijdingsstrijd van de arbeiders nodig is en waarom is zij zo zeer nodig? Wat verstaan wij onder de kennis, die voor de bevrijdingsstrijd van de arbeiders nodig is en waarom is zij zo zeer nodig?
  
-Zij is zo nodig omdat de burgerlijke klasse, de vijand van het proletariaat,​ over alle kennis beschikt en daarvan in de strijd tegen het proletariaat gebruik maakt. De bezittende klassen hebben niet alleen al het geld en al de productie- en transportmiddelen in handen, zij hebben niet alleen alle machtsmiddelen,​ de justitie, de politie, het gewapende leger, zij hebben niet alleen de wetgeving, maar zij hebben ook alle kennis. Zij en hun kinderen leren uitstekend, het middelbaar en hoger onderwijs staan tot hun beschikking. Zij kennen de geschiedenis en weten hoe ze te gebruiken. Zij hebben niet anders te doen dan hun door de eeuwen heen vast geworteld bezit te handhaven en te verdedigen tegen het proletariaat. En met hun grote kennis valt dit gemakkelijk. Zij gronden zich op hun oud recht, op hun godsdienst, op hun macht. Maar de arbeidersklasse is arm, zij bezit geld noch productiemiddelen,​ zij heeft geen wapens, geen rechtbank, geen wet, zij heeft ook geen kennis. De regerende klassen hebben er voor gezorgd haar dom te houden. Niet alleen moet het proletariaat alles voortbrengen,​ in een voortdurende ​arbeidskwaal ​het lichaam afmatten, niet alleen ontvangt het van al zijn product slechts een klein en schamel deel, enig voedsel, enige brandstof, wat huisraad, kleding en dak, alles zeer, zeer weinig, maar de regerende klasse zorgt er ook voor het zo onkundig te houden, dat het moeilijk voor zijn rechten op meer welvaart strijden kan.+Zij is zo nodig omdat de burgerlijke klasse, de vijand van het proletariaat,​ over alle kennis beschikt en daarvan in de strijd tegen het proletariaat gebruik maakt. De bezittende klassen hebben niet alleen al het geld en al de productie- en transportmiddelen in handen, zij hebben niet alleen alle machtsmiddelen,​ de justitie, de politie, het gewapende leger, zij hebben niet alleen de wetgeving, maar zij hebben ook alle kennis. Zij en hun kinderen leren uitstekend, het middelbaar en hoger onderwijs staan tot hun beschikking. Zij kennen de geschiedenis en weten hoe ze te gebruiken. Zij hebben niet anders te doen dan hun door de eeuwen heen vast geworteld bezit te handhaven en te verdedigen tegen het proletariaat. En met hun grote kennis valt dit gemakkelijk. Zij gronden zich op hun oud recht, op hun godsdienst, op hun macht. Maar de arbeidersklasse is arm, zij bezit geld noch productiemiddelen,​ zij heeft geen wapens, geen rechtbank, geen wet, zij heeft ook geen //kennis//. De regerende klassen hebben er voor gezorgd haar dom te houden. Niet alleen moet het proletariaat alles voortbrengen,​ in een voortdurende ​arbeids//​kwaal// ​het lichaam afmatten, niet alleen ontvangt het van al zijn product slechts een klein en schamel deel, enig voedsel, enige brandstof, wat huisraad, kleding en dak, alles zeer, zeer weinig, maar de regerende klasse zorgt er ook voor het zo onkundig te houden, dat het moeilijk voor zijn rechten op meer welvaart strijden kan.
  
 De volksschool geeft wat lezen, schrijven en rekenen, en wat vaderlandse geschiedenis om de vaderlandsliefde aan het branden te houden. De volksschool geeft wat lezen, schrijven en rekenen, en wat vaderlandse geschiedenis om de vaderlandsliefde aan het branden te houden.
Regel 41: Regel 40:
 Maar welke kennis bedoelen wij dan voor de arbeidersklasse?​ Willen wij dat de arbeiders leren: scheikunde, algemene geschiedenis,​ meetkunde en algebra, Frans, Duits, Engels, natuurkunde?​ O, gaarne zouden wij het willen en wij zullen geen enkele gelegenheid verzuimen om iets meer ware kennis te krijgen, en wij strijden tegen een toekomst waarin en abstracte en technische kennis en daarbij in de hoogste mate ook de gymnastiek aan alle kinderen gelijkelijk wordt geboden – maar wij weten zeer goed dat al dit schoons voorlopig, in deze kapitalistische maatschappij,​ voor de arbeiders niet te krijgen is. Welke kennis bedoelen wij dan? Maar welke kennis bedoelen wij dan voor de arbeidersklasse?​ Willen wij dat de arbeiders leren: scheikunde, algemene geschiedenis,​ meetkunde en algebra, Frans, Duits, Engels, natuurkunde?​ O, gaarne zouden wij het willen en wij zullen geen enkele gelegenheid verzuimen om iets meer ware kennis te krijgen, en wij strijden tegen een toekomst waarin en abstracte en technische kennis en daarbij in de hoogste mate ook de gymnastiek aan alle kinderen gelijkelijk wordt geboden – maar wij weten zeer goed dat al dit schoons voorlopig, in deze kapitalistische maatschappij,​ voor de arbeiders niet te krijgen is. Welke kennis bedoelen wij dan?
  
-Wij bedoelen de kennis die nodig is voor de arbeiders om strijders te worden voor de bevrijding van hun klasse. Wij bedoelen in de eerste plaats de kennis der maatschappij.+Wij bedoelen de kennis die nodig is voor de arbeiders om //strijders// te worden voor de bevrijding van hun klasse. Wij bedoelen in de eerste plaats de kennis der maatschappij.
  
 Die kennis, die geeft de burgerlijke maatschappij niet. Op de arbeidersscholen wordt niet geleerd hoe de grondslag is van onze samenleving. Er wordt niet geleerd dat de grondslag is privaat bezit en loonarbeid, en dat daaruit het kapitaal en de macht van het kapitaal ontstaat. Er wordt niet geleerd dat alle rijkdom en macht van de bezittende klasse voortkomt uit en afhangt van de arbeidersklasse. Er wordt niet geleerd dat het kapitalisme een historisch verschijnsel is. Dat eenmaal is ontstaan en eenmaal zal vergaan. Er wordt niet geleerd de ontwikkeling van de moderne industrie en van het moderne proletariaat. Dat kan de volksschool niet leren, hoewel het de waarheid is. Want gaf de school deze waarheid aan de jongens en meisjes der arbeiders, dan zou zij de jongens en meisjes tot socialisten maken. En dat kan en wil de bezittende klasse niet. Die kennis, die geeft de burgerlijke maatschappij niet. Op de arbeidersscholen wordt niet geleerd hoe de grondslag is van onze samenleving. Er wordt niet geleerd dat de grondslag is privaat bezit en loonarbeid, en dat daaruit het kapitaal en de macht van het kapitaal ontstaat. Er wordt niet geleerd dat alle rijkdom en macht van de bezittende klasse voortkomt uit en afhangt van de arbeidersklasse. Er wordt niet geleerd dat het kapitalisme een historisch verschijnsel is. Dat eenmaal is ontstaan en eenmaal zal vergaan. Er wordt niet geleerd de ontwikkeling van de moderne industrie en van het moderne proletariaat. Dat kan de volksschool niet leren, hoewel het de waarheid is. Want gaf de school deze waarheid aan de jongens en meisjes der arbeiders, dan zou zij de jongens en meisjes tot socialisten maken. En dat kan en wil de bezittende klasse niet.
  
-En toch is deze kennis nodig voor de proletariërs. Zij moeten weten hun maatschappij en hun eigen plaats er in. Zij moeten zichzelf worden, de gehele arbeidende klasse moet zichzelf worden. Maar om zichzelf te zijn is het in de eerste plaats nodig dat men zichzelf kent.+En toch is deze kennis nodig voor de proletariërs. Zij moeten weten hun maatschappij en hun eigen plaats er in. Zij moeten zichzelf worden, de gehele arbeidende klasse moet zichzelf worden. Maar om zichzelf te zijn is het in de eerste plaats nodig dat men zichzelf ​//kent//.
  
 De arbeiders moeten dus weten wat loonarbeid en wat kapitaal is en zij moeten de ontwikkeling kennen van de burgerlijke en proletarische klassen. Zij moeten de samenstelling en de ontwikkeling van de verschillende burgerlijke klassen en van hun eigen groepen verstaan. De arbeiders moeten dus weten wat loonarbeid en wat kapitaal is en zij moeten de ontwikkeling kennen van de burgerlijke en proletarische klassen. Zij moeten de samenstelling en de ontwikkeling van de verschillende burgerlijke klassen en van hun eigen groepen verstaan.
Regel 55: Regel 54:
 Meer nog: in de politiek trekken de bezittende klassen in de grote sociale kwestie, in de strijd tussen kapitaal en arbeid, gewoonlijk één lijn tegen de arbeid. Dat te weten is voor de arbeiders onmisbaar. Men kan geen strijder voor de vrijheid worden, zolang men niet heeft ingezien dat liberaal en klerikaal, vrijzinnig- en christendemocraat aan de kant van de kapitalisten staan. De grote onbewuste massa weet dit niet en helpt die kapitalistische groepen. Dit is juist de onwetendheid die hen van het socialisme afhoudt. Welnu – het is juist de politieke parlementaire strijd die deze waarheid in al haar felle naaktheid hun vertoont. Wanneer een Troelstra, een Schaper, een Van Kol, de belangen van de industriële,​ van de landarbeiders,​ van de Indische arbeidende bevolking verdedigt, dan staat de parlementaire groep van de SDAP dikwijls alleen. Dat toont aan de arbeiders van Nederland het karakter van onze maatschappij. Dat brengt kennis en ontvankelijkheid voor nieuwe kennis in de hoofden van die arbeiders. Meer nog: in de politiek trekken de bezittende klassen in de grote sociale kwestie, in de strijd tussen kapitaal en arbeid, gewoonlijk één lijn tegen de arbeid. Dat te weten is voor de arbeiders onmisbaar. Men kan geen strijder voor de vrijheid worden, zolang men niet heeft ingezien dat liberaal en klerikaal, vrijzinnig- en christendemocraat aan de kant van de kapitalisten staan. De grote onbewuste massa weet dit niet en helpt die kapitalistische groepen. Dit is juist de onwetendheid die hen van het socialisme afhoudt. Welnu – het is juist de politieke parlementaire strijd die deze waarheid in al haar felle naaktheid hun vertoont. Wanneer een Troelstra, een Schaper, een Van Kol, de belangen van de industriële,​ van de landarbeiders,​ van de Indische arbeidende bevolking verdedigt, dan staat de parlementaire groep van de SDAP dikwijls alleen. Dat toont aan de arbeiders van Nederland het karakter van onze maatschappij. Dat brengt kennis en ontvankelijkheid voor nieuwe kennis in de hoofden van die arbeiders.
  
-Het wezen van het kapitalisme en zijn samenstel komen in het parlement aan de dag. Waar blijkt het wezen van het koloniale stelsel zo klaar als in de Tweede Kamer, bij de verdediging ervan door liberalen en klerikalen, en bij de kritiek door de sociaaldemocraat?​ Ons afschuwelijk belastingstelsel waardoor de arbeidersklasse veel meer dan het dubbele bijdraagt van wat de rijken moeten betalen, waar komt het aan de dag dan in de politiek, en waar wordt het op zijn krachtigst en voor allen hoorbaar en zichtbaar aan de kaak gesteld dan in het parlement? Het landbouwkapitaal waar wordt het zo in zijn geheel beschermd en aangevallen,​ als wanneer de meerderheid van de burgerlijke vertegenwoordigers de ongevallenverzekering der landarbeiders afwijzen en de sociaaldemocraten ze eisen? Waar komt het valse van de godsdienstige leugens zo algemeen aan de dag als in de strijd van liberaal en klerikaal tegen de arbeiderspartij?​+Het wezen van het kapitalisme en zijn samenstel komen in het parlement aan de dag. Waar blijkt het wezen van het koloniale stelsel zo klaar als in de Tweede Kamer, bij de verdediging ervan door liberalen en klerikalen, en bij de kritiek door de sociaaldemocraat?​ Ons afschuwelijk belastingstelsel waardoor de arbeidersklasse veel meer dan het dubbele bijdraagt van wat de rijken moeten betalen, waar komt het aan de dag dan in de politiek, en waar wordt het op zijn krachtigst en voor //allen// hoorbaar en zichtbaar aan de kaak gesteld dan in het parlement? Het landbouwkapitaal waar wordt het zo in zijn //geheel// beschermd en aangevallen,​ als wanneer de meerderheid van de burgerlijke vertegenwoordigers de ongevallenverzekering der landarbeiders afwijzen en de sociaaldemocraten ze eisen? Waar komt het valse van de godsdienstige leugens zo algemeen aan de dag als in de strijd van liberaal en klerikaal tegen de arbeiderspartij?​
  
 Het lijdt geen twijfel: de politieke en parlementaire actie verbreidt veel maatschappelijke kennis. De politieke en parlementaire tactiek van de SDAP doet dus veel tot het maatschappelijk bewust maken van de arbeidersklasse,​ vervult voor een groot en belangrijk deel deze onmisbare voorwaarde tot bevrijding, brengt licht in de hersens van de voor het grootste deel nog maatschappelijk onbewuste arbeidersklasse. Het lijdt geen twijfel: de politieke en parlementaire actie verbreidt veel maatschappelijke kennis. De politieke en parlementaire tactiek van de SDAP doet dus veel tot het maatschappelijk bewust maken van de arbeidersklasse,​ vervult voor een groot en belangrijk deel deze onmisbare voorwaarde tot bevrijding, brengt licht in de hersens van de voor het grootste deel nog maatschappelijk onbewuste arbeidersklasse.
Regel 69: Regel 68:
 Waarom dus is de organisatie van het proletariaat als klasse nodig, van het gehele proletariaat,​ en waarom is niet voldoende de organisatie van enkele individuen, of groepen? Waarom dus is de organisatie van het proletariaat als klasse nodig, van het gehele proletariaat,​ en waarom is niet voldoende de organisatie van enkele individuen, of groepen?
  
-Het antwoord van de SDAP daarop is: omdat de patroonsklasse ​georganiseerd tegenover ons staat, daarom is de organisatie van de arbeidersklasse ​nodig. De patroonsklasse staat namelijk georganiseerd tegenover de arbeiders.+Het antwoord van de SDAP daarop is: omdat de patroons//​klasse// ​georganiseerd tegenover ons staat, daarom is de organisatie van de arbeiders//​klasse// ​nodig. De patroonsklasse staat namelijk georganiseerd tegenover de arbeiders.
  
 De tijd is voorbij dat een klein groepje arbeiders, op een werkplaats verenigd, de strijd kon opnemen tegen zijn patroon. Vroeger, voor twintig jaren, ja, in vele vakken voor nog korter tijd, had het personeel van een werkplaats alleen een eigen patroon tegenover zich. Die tijd is voorbij en komt nooit terug. De patroons van één vak, in één stad, in één land, hebben zich georganiseerd,​ en de arbeider komt in zijn strijd te staan tegenover de patroonsbond. Met ontslagbriefjes,​ zwarte lijsten, onderlingen steun hij staking, gemeenschappelijke uitsluiting,​ tonen de patroons dat zij hun tijd begrijpen. De tijd is voorbij dat een klein groepje arbeiders, op een werkplaats verenigd, de strijd kon opnemen tegen zijn patroon. Vroeger, voor twintig jaren, ja, in vele vakken voor nog korter tijd, had het personeel van een werkplaats alleen een eigen patroon tegenover zich. Die tijd is voorbij en komt nooit terug. De patroons van één vak, in één stad, in één land, hebben zich georganiseerd,​ en de arbeider komt in zijn strijd te staan tegenover de patroonsbond. Met ontslagbriefjes,​ zwarte lijsten, onderlingen steun hij staking, gemeenschappelijke uitsluiting,​ tonen de patroons dat zij hun tijd begrijpen.
Regel 81: Regel 80:
 De patroonsbond en het syndicaat of de trust zijn de economische organisatie der patroons, waartegenover de arbeiders hun vakbond moeten stellen, willen zij niet geheel tot slaven worden. En naarmate de kracht van de patroons stijgt, naar die mate zal de kracht hier moeten stijgen. De patroonsbond en het syndicaat of de trust zijn de economische organisatie der patroons, waartegenover de arbeiders hun vakbond moeten stellen, willen zij niet geheel tot slaven worden. En naarmate de kracht van de patroons stijgt, naar die mate zal de kracht hier moeten stijgen.
  
-Maar hoe vreselijk sterk reeds dikwijls de macht van de patroonsbonden en syndicaten is, zij is nog niet zo sterk als die van de laatste kapitalistische organisatie die wij moeten noemen. Als laatste en sterkste bedoelen wij de staat, de kapitalistische staat, die nu reeds eeuwenoude organisatie van de bezittende klassen. Daar is de centrale macht van de bourgeois van alle soort verenigd. Daar vinden en industriëlen en grondbezitters,​ kooplieden, reders en spoorwegdirecties,​ bankiers en koloniale kapitalisten,​ renteniers, middenstand en grootpachters hun gemeenschappelijke,​ in de loop der eeuwen als vanzelf en natuurlijk geworden organisatie,​ het leger, de vloot, de belastingen,​ justitie en politie, de wetten zijn er door en voor hen. De gehele staat is langzamerhand door hen zelf, voor hen zelf ingericht. De arbeidersklasse is altijd óf verwaarloosd,​ óf de wetten zijn direct tegen haar gemaakt. Of men heeft de wetgeving (wij zagen het bij het onderwijs) zo ingericht, dat wat de arbeider in naam ontving, in de daad ten voordele der bezitters strekte. Evenals tegenover het buitenland, zo heeft de bezittende klasse tegenover de arbeiders in het eigen land de staat tot de hoofdvesting gemaakt, van waaruit zij aanvallen doet of waarbinnen zij zich tegen aanvallen verdedigt.+Maar hoe vreselijk sterk reeds dikwijls de macht van de patroonsbonden en syndicaten is, zij is nog niet zo sterk als die van de laatste kapitalistische organisatie die wij moeten noemen. Als laatste en sterkste bedoelen wij de //staat//, de //kapitalistische staat//, die nu reeds eeuwenoude organisatie van de bezittende klassen. Daar is de centrale macht van de bourgeois van alle soort verenigd. Daar vinden en industriëlen en grondbezitters,​ kooplieden, reders en spoorwegdirecties,​ bankiers en koloniale kapitalisten,​ renteniers, middenstand en grootpachters hun gemeenschappelijke,​ in de loop der eeuwen als vanzelf en natuurlijk geworden organisatie,​ het leger, de vloot, de belastingen,​ justitie en politie, de wetten zijn er door en voor hen. De gehele staat is langzamerhand door hen zelf, voor hen zelf ingericht. De arbeidersklasse is altijd óf verwaarloosd,​ óf de wetten zijn direct tegen haar gemaakt. Of men heeft de wetgeving (wij zagen het bij het onderwijs) zo ingericht, dat wat de arbeider in naam ontving, in de daad ten voordele der bezitters strekte. Evenals tegenover het buitenland, zo heeft de bezittende klasse tegenover de arbeiders in het eigen land de staat tot de hoofdvesting gemaakt, van waaruit zij aanvallen doet of waarbinnen zij zich tegen aanvallen verdedigt.
  
 En – nu de arbeidersklasse meer en meer opkomt en aan de staat eisen gaat stellen om pensioen, hulp tegen ziekte, kortere arbeidsdag, beter onderwijs, rechtvaardiger belasting enz. enz. – nu de arbeidersklasse op economisch en politiek gebied gaat strijden, nu stelt zich de bourgeoisie,​ de bezitters van alle soort, zich voornamelijk daar te weer. En – nu de arbeidersklasse meer en meer opkomt en aan de staat eisen gaat stellen om pensioen, hulp tegen ziekte, kortere arbeidsdag, beter onderwijs, rechtvaardiger belasting enz. enz. – nu de arbeidersklasse op economisch en politiek gebied gaat strijden, nu stelt zich de bourgeoisie,​ de bezitters van alle soort, zich voornamelijk daar te weer.
  
-Wil men ook hier een voorbeeld? De spoorwegarbeiders staakten om hun kameraden van het Amsterdamse havenbedrijf te helpen (januari 1903). Dit bracht de spoorwegdirecties in het nauw. Hun economische organisatie was niet sterk genoeg de arbeiders te overwinnen. Onmiddellijk reisden de directeuren naar Den Haag om aan het ministerie politieke hulp te vragen. En wat antwoordde de minister? “Zeker, zeker, heren, gij kunt op alle staatshulp rekenen. Daarvoor zijn de ministers immers hier. Ik, zal u geven militaire bescherming en ... een nieuwe wet.” En binnen korte tijd waren zijn beloften, met hulp van de Kamer, van liberalen en klerikalen, uitgevoerd.+Wil men ook hier een voorbeeld? De spoorwegarbeiders staakten om hun kameraden van het Amsterdamse havenbedrijf te helpen (januari 1903). Dit bracht de spoorwegdirecties in het nauw. Hun //economische// organisatie was niet sterk genoeg de arbeiders te overwinnen. Onmiddellijk reisden de directeuren naar Den Haag om aan het ministerie ​//politieke// hulp te vragen. En wat antwoordde de minister? “Zeker, zeker, heren, gij kunt op alle staatshulp rekenen. Daarvoor zijn de ministers immers hier. Ik, zal u geven militaire bescherming en ... een nieuwe wet.” En binnen korte tijd waren zijn beloften, met hulp van de Kamer, van liberalen en klerikalen, uitgevoerd.
  
 Dat voorbeeld is met tientallen te vermeerderen. De staatsmachine,​ de regering, de wetgeving, de staat, is de sterkste, meest uitgebreide. tegelijk centraalste en omvattendste organisatie van de bezittende klasse. Dat voorbeeld is met tientallen te vermeerderen. De staatsmachine,​ de regering, de wetgeving, de staat, is de sterkste, meest uitgebreide. tegelijk centraalste en omvattendste organisatie van de bezittende klasse.
Regel 93: Regel 92:
 Omdat dus de arbeiders te strijden hebben, niet tegen individuen, niet tegen groepen van kapitalisten,​ maar tegenover de welgeorganiseerde kapitalistenklasse,​ daarom moeten de arbeiders zich als klasse organiseren. Omdat dus de arbeiders te strijden hebben, niet tegen individuen, niet tegen groepen van kapitalisten,​ maar tegenover de welgeorganiseerde kapitalistenklasse,​ daarom moeten de arbeiders zich als klasse organiseren.
  
-En daarom moet er dus een politieke partij van de arbeiders bestaan. Want waar de vakbond staat tegenover de patroonsbond,​ daar kan tegenover de staat alleen de politieke arbeiderspartij staan.+En daarom moet er dus een //politieke partij// van de arbeiders bestaan. Want waar de vakbond staat tegenover de patroonsbond,​ daar kan tegenover de staat alleen de politieke arbeiderspartij staan.
  
 Wat doet nu de SDAP om aan die eis te voldoen? Wat doet nu de SDAP om aan die eis te voldoen?
Regel 99: Regel 98:
 Alles, want de SDAP is juist de enige organisatie die het gehele proletariaat tot één geheel wil brengen. En zij is juist die organisatie,​ die, om dit doel te bereiken, de enige weg heeft ingeslagen. Alles, want de SDAP is juist de enige organisatie die het gehele proletariaat tot één geheel wil brengen. En zij is juist die organisatie,​ die, om dit doel te bereiken, de enige weg heeft ingeslagen.
  
-Het politieke terrein is immers het énige terrein waarop de politieke organisatie,​ is de énige waarmee de arbeidersklasse als geheel optreden kán. Want de vakactie kan niet alle arbeiders opnemen. Het is een utopie dit te menen, de aard van de arbeid belet het. In Engeland, waar de vakactie verreweg het sterkst is van alle landen en het langst bestaat, is altijd nog maar een zeer klein gedeelte der arbeiders in de vakactie. De duurzame vakorganisatie van de landbouwende arbeiders bv. stuit zo goed als overal op onoverkomelijke bezwaren. De ervaring leert ons hetzelfde over een menigte andere categorieën. Tot de politieke strijd daarentegen,​ tot de politieke organisatie kan elk arbeider komen. Zij vindt overal, in alle landen, gemakkelijk haar aanhangers onder elke soort van proletariërs. De landarbeiders,​ de losse arbeiders en zo vele andere categorieën,​ niet tot vakactie te brengen, komen reeds bij duizenden tot haar.+Het politieke terrein is immers het énige terrein waarop de politieke organisatie,​ is de énige waarmee de arbeidersklasse ​//als geheel// optreden ​//kán//. Want de vakactie kan niet alle arbeiders opnemen. Het is een utopie dit te menen, de aard van de arbeid belet het. In Engeland, waar de vakactie verreweg het sterkst is van alle landen en het langst bestaat, is altijd nog maar een zeer klein gedeelte der arbeiders in de vakactie. De duurzame vakorganisatie van de landbouwende arbeiders bv. stuit zo goed als overal op onoverkomelijke bezwaren. De ervaring leert ons hetzelfde over een menigte andere categorieën. Tot de politieke strijd daarentegen,​ tot de politieke organisatie kan elk arbeider komen. Zij vindt overal, in alle landen, gemakkelijk haar aanhangers onder elke soort van proletariërs. De landarbeiders,​ de losse arbeiders en zo vele andere categorieën,​ niet tot vakactie te brengen, komen reeds bij duizenden tot haar.
  
-Bovendien strijdt de vakbond voor vakbelangen,​ kan niet voor alle algemene belangen strijden van het proletariaat.+Bovendien strijdt de vakbond voor vakbelangen,​ kan niet voor //alle// algemene belangen strijden van het proletariaat.
  
 Daarom dus is de politieke organisatie absoluut nodig. Zonder haar geen organisatie van het gehele, althans van het overgrote deel van het proletariaat. Zonder de strijd om de politieke macht geen duurzame vereniging van de miljoenen proletariërs op een zelfde terrein. Daarom dus is de politieke organisatie absoluut nodig. Zonder haar geen organisatie van het gehele, althans van het overgrote deel van het proletariaat. Zonder de strijd om de politieke macht geen duurzame vereniging van de miljoenen proletariërs op een zelfde terrein.
Regel 111: Regel 110:
 Daar, aan de kant van de vijand dus, uitstekende tucht. Daarom behoort zij ook bij ons te bestaan. Ook wij moeten snel en vlug weten te handelen, ook wij moeten de kracht van de meerderheidsbesluiten onder ons erkennen, ons bestuur volgen in de dagen van strijd, onze eenheid niet breken, op onze eigen organisatie vertrouwen, haar zo groot en sterk maken als wij kunnen. En dit zowel in de politieke als in de vakorganisatie. Want anders winnen wij de strijd niet tegen patroonsbond,​ trust en staat. Daar, aan de kant van de vijand dus, uitstekende tucht. Daarom behoort zij ook bij ons te bestaan. Ook wij moeten snel en vlug weten te handelen, ook wij moeten de kracht van de meerderheidsbesluiten onder ons erkennen, ons bestuur volgen in de dagen van strijd, onze eenheid niet breken, op onze eigen organisatie vertrouwen, haar zo groot en sterk maken als wij kunnen. En dit zowel in de politieke als in de vakorganisatie. Want anders winnen wij de strijd niet tegen patroonsbond,​ trust en staat.
  
-Maar men versta ons, sociaaldemocraten,​ wél. Het is niet de discipline van het leger die wij willen. In het leger doet men altijd wat men niet wil. Bij ons doet men bijna altijd, in 90 van de 100 gevallen, wat men zelf zeer gaarne wil; men volgt de statuten, het bestuur, de meerderheid,​ omdat men de organisatie liefheeft, en de besluiten als goed erkent. En in de enkele gevallen dat men in de minderheid is, besluit men zich neer te leggen ter wille van het gemeenschappelijk belang: de strijd tegen en de overwinning op het kapitaal.+Maar men versta ons, sociaaldemocraten,​ wél. Het is niet de discipline van het leger die wij willen. In het leger doet men altijd wat men //niet// wil. Bij ons doet men bijna altijd, in 90 van de 100 gevallen, wat men zelf //zeer gaarne// wil; men volgt de statuten, het bestuur, de meerderheid,​ omdat men de organisatie liefheeft, en de besluiten als goed erkent. En in de enkele gevallen dat men in de minderheid is, besluit men zich neer te leggen ter wille van het gemeenschappelijk belang: de strijd tegen en de overwinning op het kapitaal.
  
-Men komt ons dus niet met het praatje: “jullie zijn vrienden van gezag”. Wij eren de discipline, niet omdat wij discipline op zichzelf iets prachtigs vinden, in alle tijden en op alle plaatsen, – een dergelijke verering van abstracte begrippen vindt uien niet aan onze kant, – wij eren de discipline, de zelfgekozen tucht, de onderwerping aan meerderheid en bestuur na gemeenschappelijk beraad, wij vinden ze schoon en prachtig – omdat wij anders het georganiseerde gedisciplineerde kapitalisme niet te lijf kunnen, en de voorlopig nog reusachtige overmacht zonder tucht en organisatie in onze gelederen niet kunnen overwinnen.+Men komt ons dus niet met het praatje: “jullie zijn vrienden van gezag”. Wij eren de discipline, niet omdat wij discipline op zichzelf iets prachtigs vinden, in alle tijden en op alle plaatsen, – een dergelijke verering van abstracte begrippen vindt men niet aan //onze// kant, – wij eren de discipline, de zelfgekozen tucht, de onderwerping aan meerderheid en bestuur na gemeenschappelijk beraad, wij vinden ze schoon en prachtig – omdat wij anders het georganiseerde gedisciplineerde kapitalisme niet te lijf kunnen, en de voorlopig nog reusachtige overmacht zonder tucht en organisatie in onze gelederen niet kunnen overwinnen.
  
-Om het met één woord te zeggen: wij willen organisatie van het gehele proletariaat. Wij streven de discipline onder het gehele proletariaat als ideaal na, juist om de grotere welvaart en de bevrijding van het proletariaat,​ juist om de sociale revolutie. Wij willen door onderling vertrouwen en onderling gezag in onze economische en politieke organisaties,​ onze economische vrijheid bereiken.+Om het met één woord te zeggen: wij willen organisatie van het gehele proletariaat. Wij streven de discipline onder het gehele proletariaat als ideaal na, juist om de grotere welvaart en de bevrijding van het proletariaat,​ juist om de sociale revolutie. Wij willen door onderling vertrouwen en onderling gezag in onze economische en politieke organisaties,​ onze economische ​//vrijheid// bereiken.
  
 De SDAP brengt dit beginsel in praktijk. Het is te bekend dan dat wij er lang over hoeven uit te weiden, dat de leden van de SDAP naar dit beginsel de vakvereniging zien te vormen. De SDAP brengt dit beginsel in praktijk. Het is te bekend dan dat wij er lang over hoeven uit te weiden, dat de leden van de SDAP naar dit beginsel de vakvereniging zien te vormen.
Regel 147: Regel 146:
 Wat nu doen de anarchisten voor de verspreiding van de maatschappelijke kennis, de kennis omtrent de maatschappij?​ Wat nu doen de anarchisten voor de verspreiding van de maatschappelijke kennis, de kennis omtrent de maatschappij?​
  
-Ze verkondigen allen dat er vrijheid moet zijn, economische vrijheid voor de arbeider, maar zij voegen er niet bij, waarvan die vrijheid af hangt.+Ze verkondigen allen dat er //vrijheid// moet zijn, economische vrijheid voor de arbeider, ​**//maar zij voegen er niet bij, waarvan die vrijheid af hangt.//**
  
 Vrijheid is het begin en het einde van de theorieën van hen allen, haat tegen gezag en liefde voor de vrijheid de voornaamste eigenschappen die zij prediken, maar wat die vrijheid is, welke haar grenzen zijn, waardoor zij wordt bepaald, vindt men bij hen nergens. Vrijheid is het begin en het einde van de theorieën van hen allen, haat tegen gezag en liefde voor de vrijheid de voornaamste eigenschappen die zij prediken, maar wat die vrijheid is, welke haar grenzen zijn, waardoor zij wordt bepaald, vindt men bij hen nergens.
Regel 157: Regel 156:
 Wij moeten zeker, evenals bij alle partijen, de zuiverheid der bedoelingen en de overtuiging van het anarchisme in het algemeen erkennen en waarderen.[2] Maar toch, deze onbepaalde abstractie: vrijheid, dat is de bacil die het verstand in de hoofden der arbeiders opvreet. Want wat hebben de arbeiders in de eerste plaats nodig te weten, wat is het eerste grondbegrip dat helderheid verspreidt over het wezen van de maatschappij?​ Dit. Dat in elke maatschappij,​ elke klasse, elk individu een bepaalde, een beperkte vrijheid heeft, en dat die vrijheid in de eerste plaats bepaald wordt door de macht, die de gehele maatschappij over de natuur heeft en ten tweede door de plaats die de klasse of het individu in het productieproces van de maatschappij inneemt. (Dat dus, om een voorbeeld te noemen, de vrijheid van de loonarbeider van tegenwoordig ten eerste bepaald wordt door de macht van onze hedendaagse maatschappij over de natuur, door het feit dus dat stoom en elektriciteit voor een deel het kleinbedrijf hebben overwonnen en ten tweede door de historische ontwikkeling van de arbeidersklasse,​ als loonarbeiders,​ in het maatschappelijk productieproces.) Wij moeten zeker, evenals bij alle partijen, de zuiverheid der bedoelingen en de overtuiging van het anarchisme in het algemeen erkennen en waarderen.[2] Maar toch, deze onbepaalde abstractie: vrijheid, dat is de bacil die het verstand in de hoofden der arbeiders opvreet. Want wat hebben de arbeiders in de eerste plaats nodig te weten, wat is het eerste grondbegrip dat helderheid verspreidt over het wezen van de maatschappij?​ Dit. Dat in elke maatschappij,​ elke klasse, elk individu een bepaalde, een beperkte vrijheid heeft, en dat die vrijheid in de eerste plaats bepaald wordt door de macht, die de gehele maatschappij over de natuur heeft en ten tweede door de plaats die de klasse of het individu in het productieproces van de maatschappij inneemt. (Dat dus, om een voorbeeld te noemen, de vrijheid van de loonarbeider van tegenwoordig ten eerste bepaald wordt door de macht van onze hedendaagse maatschappij over de natuur, door het feit dus dat stoom en elektriciteit voor een deel het kleinbedrijf hebben overwonnen en ten tweede door de historische ontwikkeling van de arbeidersklasse,​ als loonarbeiders,​ in het maatschappelijk productieproces.)
  
-Dat dus in elke maatschappij,​ ook in de toekomstige,​ de werkelijke, de praktische vrijheid, (en hierom gaat het natuurlijk, niet om de abstracte) een bepaalde, een beperkte is. Hoever die werkelijke, die praktische vrijheid gaat, hoe zij is te vermeerderen – binnen welke grenzen, en dat dit ook weer hoofdzakelijk van de ontwikkeling van de productiekrachten afhangt, dat uit te leggen, dat is helderheid en inzicht verspreiden in de hoofden der arbeiders. Dit doet de SDAP.+//Dat dus in elke maatschappij,​ ook in de toekomstige,​ de werkelijke,// **de praktische vrijheid**//(en hierom gaat het natuurlijk, niet om de abstracte) een bepaalde, een beperkte is.// Hoever die werkelijke, die praktische vrijheid gaat, **hoe zij is te vermeerderen – binnen welke grenzen**,// en dat dit ook weer hoofdzakelijk van de ontwikkeling van de productiekrachten afhangt,// dat uit te leggen, dat is helderheid en inzicht verspreiden in de hoofden der arbeiders. Dit doet de SDAP.
  
-Maar dat beginsel: de vrijheid in de eerste plaats aan te tonen, als afhankelijk niet alleen van de personen, de arbeiders, maar ook van de dingen, van de arbeid, dat vindt men niet of slechts terloops, nooit als hoofdzaak, bij de anarchisten. Niet bij Mackay, noch hij Grave, noch bij Bakoenin, noch bij Kropotkin, noch bij Nieuwenhuis,​ noch bij Tolstoj of bij Van Eeden.[3]+Maar dat beginsel: de vrijheid ​//in de eerste plaats// aan te tonen, als afhankelijk niet alleen van de personen, ​//de arbeiders//, maar ook van de dingen,// van de arbeid//, dat vindt men niet of slechts terloops, nooit als hoofdzaak, bij de anarchisten. Niet bij Mackay, noch hij Grave, noch bij Bakoenin, noch bij Kropotkin, noch bij Nieuwenhuis,​ noch bij Tolstoj of bij Van Eeden.[3]
  
 Dat komt hiervandaan:​ al deze schrijvers zijn, in de grond, burgerlijke individualisten,​ die menen dat de vrijheid afhangt vooral van de personen, de individuen, afzonderlijk genomen of tezamen, van hun wil – en niet in de eerste plaats van de verhouding van de mensen gezamenlijk tot de natuur, dat wil zeggen: van de arbeid. Dat komt hiervandaan:​ al deze schrijvers zijn, in de grond, burgerlijke individualisten,​ die menen dat de vrijheid afhangt vooral van de personen, de individuen, afzonderlijk genomen of tezamen, van hun wil – en niet in de eerste plaats van de verhouding van de mensen gezamenlijk tot de natuur, dat wil zeggen: van de arbeid.
  
-Het zijn de sociaaldemocraten die aan de arbeiders verkondigen:​ Of je vrij zult worden hangt van u af, van uw eigen strijd. Maar in hoever je vrij zult worden hangt niet alleen van u, maar ook van de stand van de arbeid af.+Het zijn de sociaaldemocraten die aan de arbeiders verkondigen: ​//Of// je vrij zult worden hangt van u af, van uw eigen strijd. Maar //in hoever// je vrij zult worden hangt niet alleen van u, maar ook van de stand van de arbeid af.
  
 Dit is een der hoofdzaken van de sociaaldemocratische leer, waardoor zij zich scherp van alle burgerlijke en anarchistische theorieën onderscheidt. Dit is een der hoofdzaken van de sociaaldemocratische leer, waardoor zij zich scherp van alle burgerlijke en anarchistische theorieën onderscheidt.
Regel 169: Regel 168:
 Elk arbeider kan voelen dat die sociaaldemocratische theorie juist is. Want een blik in de werkplaats, in de fabriek, op het transportwezen,​ in de landbouw, leert hem dat wel een groot, om het plat te zeggen, het beroerde gedeelte van zijn arbeid, het ellendig karakter ervan, hem wordt opgelegd, doordat zijn arbeid loonarbeid, zijn werken voor de winst van de kapitalist is – maar dat de beperking van zijn vrijheid ook hier vandaan komt, dat er in de maatschappij moet worden gewerkt en hiervan afhangt met welke werktuigen er gewerkt wordt. Elk arbeider kan voelen dat die sociaaldemocratische theorie juist is. Want een blik in de werkplaats, in de fabriek, op het transportwezen,​ in de landbouw, leert hem dat wel een groot, om het plat te zeggen, het beroerde gedeelte van zijn arbeid, het ellendig karakter ervan, hem wordt opgelegd, doordat zijn arbeid loonarbeid, zijn werken voor de winst van de kapitalist is – maar dat de beperking van zijn vrijheid ook hier vandaan komt, dat er in de maatschappij moet worden gewerkt en hiervan afhangt met welke werktuigen er gewerkt wordt.
  
-En dat laatste blijft in elke maatschappij. Ook in de socialistische samenleving zal gearbeid worden, en de maat van de opoffering van onze eigen willekeur en vrijheid aan het algemeen belang van de gehele samenleving zal in die socialistische samenleving afhangen van de mate waarin de natuurkrachten in dienst zijn gesteld van de mens. Zijn, de machines zeer sterk, dan zal de persoonlijke vrijheid groter zijn, zijn zij zwakker dan zal zij kleiner zijn, maar altijd hangt onze vrijheid niet alleen van onze maatschappelijke verhouding onderling, maar ook van onze werktuigen af.+En dat laatste blijft in elke maatschappij. Ook in de socialistische samenleving zal gearbeid worden, en de maat van de opoffering van onze eigen willekeur en vrijheid aan het algemeen belang van de gehele samenleving zal in die socialistische samenleving afhangen van de mate waarin de natuurkrachten in dienst zijn gesteld van de mens. Zijn, de machines zeer sterk, dan zal de persoonlijke vrijheid groter zijn, zijn zij zwakker dan zal zij kleiner zijn, maar //altijd// hangt onze vrijheid niet alleen van onze maatschappelijke verhouding onderling, maar ook van onze werktuigen af.
  
 Dat is klaar, dat is duidelijk, dat is waar. Dit wijst scherp de grenzen van de persoonlijke vrijheid aan. En dit verkondigt de sociaaldemocratische leer, maar de anarchistische weet het niet of loopt er vluchtig over heen. Daar schuilt een van de hoofdwortels van de anarchistische onkunde. En hoe sterker die wortel is, des te minder kennis verbreidt het anarchisme. Dat is klaar, dat is duidelijk, dat is waar. Dit wijst scherp de grenzen van de persoonlijke vrijheid aan. En dit verkondigt de sociaaldemocratische leer, maar de anarchistische weet het niet of loopt er vluchtig over heen. Daar schuilt een van de hoofdwortels van de anarchistische onkunde. En hoe sterker die wortel is, des te minder kennis verbreidt het anarchisme.
  
-Wat doen de anarchisten op dit stuk? Zij propageren een onbepaald vrijheidsbegrip,​ zij happen naar een luchtspiegeling. Daar zij de groten, de algemene, de politieke strijd van alle arbeiders niet zelf praktisch willen voeren, daar zij de strijd slechts voeren als individuen of als kleine groepen, of als vakverenigingen alleen, zijn zij ook niet in de gelegenheid als klasse, als geheel te voelen, dat de grenzen der vrijheid met de ontwikkeling van het maatschappelijk productieproces door de algemene politieke actie van het proletariaat als klasse kunnen worden verzet en verwijd. De sociaaldemocratie voelt dit vanzelf doordat zij de enig mogelijke algemene strijd van het proletariaat voert, doordat zij de strijd niet als individu, niet als kleine groep, niet in de vanzelf altijd beperkte vakverenigingalleen voert. Deze helderheid, deze kennis kunnen de anarchisten dus niet brengen. Hun vrijheid die zij preken, is onbepaald, grenzeloos. Ieder kan er dus bij denken wat hij wil, al naar zijn aard, zijn ontwikkeling,​ zijn begripsvermogen. Omdat ieders karakter, begripsvermogen en ontwikkeling anders zijn, denkt ieder dan over vrijheid dus enigszins anders dan een ander. Elk houdt zijn opvatting (bij gebrek aan de kennis van de werkelijke grenzen) voor de ware. Het verwarde begrip van vrijheid en de blinde vrijheidsliefde brengen mee, dat men ook absolute vrijheid voor zijn eigen mening verlangt. Vandaar de eindeloze ruzie tussen de “vrijen” en hun splitsing in een rij van soorten. Hun vrijheidsbegrip wordt, door zijn onklaarheid,​ een bron van verwarring, onenigheid, misverstand,​ maar bovendien voor ieder individu een afgrond van zelfbespiegeling,​ van overpeinzing,​ van individualisme,​ die ten slotte van elke daad en vooral van elke gezamenlijke georganiseerde daad kan afvoeren.+Wat doen de anarchisten op dit stuk? Zij propageren een //onbepaald// vrijheidsbegrip,​ zij happen naar een luchtspiegeling. Daar zij de groten, de algemene, de politieke strijd van alle arbeiders niet zelf praktisch willen voeren, daar zij de strijd slechts voeren als individuen of als kleine groepen, of als vakverenigingen alleen, zijn zij ook niet in de gelegenheid ​//als klasse////als geheel// te voelen, dat de grenzen der vrijheid met de ontwikkeling van het maatschappelijk productieproces door de algemene politieke actie van het proletariaat ​//als klasse// kunnen worden verzet en verwijd. De sociaaldemocratie voelt dit vanzelf doordat zij de enig mogelijke ​//algemene// strijd van het proletariaat voert, doordat zij de strijd niet als individu, niet als kleine groep, niet in de vanzelf altijd beperkte vakverenigingalleen voert. Deze helderheid, deze kennis kunnen de anarchisten dus niet brengen. Hun vrijheid die zij preken, is onbepaald, grenzeloos. Ieder kan er dus bij denken wat hij wil, al naar zijn aard, zijn ontwikkeling,​ zijn begripsvermogen. Omdat ieders karakter, begripsvermogen en ontwikkeling anders zijn, denkt ieder dan over vrijheid dus enigszins anders dan een ander. Elk houdt zijn opvatting (bij gebrek aan de kennis van de werkelijke grenzen) voor de ware. Het verwarde begrip van vrijheid en de blinde vrijheidsliefde brengen mee, dat men ook absolute vrijheid voor zijn eigen mening verlangt. Vandaar de eindeloze ruzie tussen de “vrijen” en hun splitsing in een rij van soorten. Hun vrijheidsbegrip wordt, door zijn onklaarheid,​ een bron van verwarring, onenigheid, misverstand,​ maar bovendien voor ieder individu een afgrond van zelfbespiegeling,​ van overpeinzing,​ van individualisme,​ die ten slotte van elke daad en vooral van elke gezamenlijke georganiseerde daad kan afvoeren.
  
 Wij zullen straks, wanneer wij de daden der anarchisten en hun soorten bespreken, gelegenheid hebben deze verwarring, noodzakelijk gevolg van hun aanbidding der opperste vrijheid, uit de feiten bewijzen. Wij zullen straks, wanneer wij de daden der anarchisten en hun soorten bespreken, gelegenheid hebben deze verwarring, noodzakelijk gevolg van hun aanbidding der opperste vrijheid, uit de feiten bewijzen.
Regel 181: Regel 180:
 Daar de anarchistische tactiek de enige algemene, de politieke actie van het proletariaat weigert, ze hoogstens beperkt tot protest van buiten, maar aan de arbeider predikt er in geen geval zelf aan mee te doen, vervallen voor haar die voordelen, dat wij hebben gezien dat voor het verstand uit deze actie voortvloeien. Er bestaat natuurlijk onderscheid tussen politieke en parlementaire actie, en wij weten zeer goed dat de anarchisten beweren de eerste wel en alleen de tweede niet te willen. Ook schrijven hun organen wel eens wat over politiek en neemt een anarchistische organisatie wel eens deel aan een actie, van buiten, tegen of voor een wet. Maar alle eigen actie, alle “zelfdoen” in kamer en gemeenteraad wordt zo zeer gesmaad, er wordt zozeer gescholden op de politiek, dat de arbeiders vanzelf alle belangstelling in de politieke vraagstukken verliezen en de politieke uiteenzettingen,​ in de weinige gevallen dat zij uitvoerig en grondig gegeven worden, bitter weinig indruk maken. Daar de anarchistische tactiek de enige algemene, de politieke actie van het proletariaat weigert, ze hoogstens beperkt tot protest van buiten, maar aan de arbeider predikt er in geen geval zelf aan mee te doen, vervallen voor haar die voordelen, dat wij hebben gezien dat voor het verstand uit deze actie voortvloeien. Er bestaat natuurlijk onderscheid tussen politieke en parlementaire actie, en wij weten zeer goed dat de anarchisten beweren de eerste wel en alleen de tweede niet te willen. Ook schrijven hun organen wel eens wat over politiek en neemt een anarchistische organisatie wel eens deel aan een actie, van buiten, tegen of voor een wet. Maar alle eigen actie, alle “zelfdoen” in kamer en gemeenteraad wordt zo zeer gesmaad, er wordt zozeer gescholden op de politiek, dat de arbeiders vanzelf alle belangstelling in de politieke vraagstukken verliezen en de politieke uiteenzettingen,​ in de weinige gevallen dat zij uitvoerig en grondig gegeven worden, bitter weinig indruk maken.
  
-In de politiek, zagen wij, komen de verschillende delen van de bourgeoisie met elkaar in botsing. Door nauwlettend bestuderen der politiek leren wij de rol van het bankierskapitaal,​ het grondkapitaal,​ het koloniale kapitaal uitstekend kennen en begrijpen, in binnen en buitenland. Door studie van de politiek begrijpen wij de aard van het kapitalisme. In de werkplaats leren wij maar een heel onnozel klein stukje van het kapitalisme kennen. Onze vakbond bestrijdt ook slechts een klein gedeelte van het kapitalisme. En de federatie van onze vakbonden komt ook niet verder dan tot de bestrijding van dat stukje kapitaal, dat in enige soorten van fabrieken en werkplaatsen en transportondernemingen is belegd. Het bank- en koloniale kapitaal dat grotendeels buitenslands,​ overzee en in landen belegd is, waar vakactie totaal onmogelijk is – dat overgrote deel van het kapitalisme,​ kunnen wij met onze federatie van vakbonden, met onze alleen-economische actie niet bevechten. Ook het grondkapitaal,​ een reusachtig gedeelte van het kapitalisme,​ is, daar het landbouwend proletariaat zich, voorlopig althans, nog niet in flinke vakactie brengen laat, alleen met politieke organisatie te bekampen. Alle soorten van kapitaal zijn verbonden in de staat. Dus daar alleen, zijn alle soorten van kapitalisten door de arbeidersklasse en haar afgevaardigden te bestrijden. Dan leert men tevens door die strijd. Men leert zijn tegenstanders en dus ook zichzelf kennen. Welnu, de anarchisten verwerpen juist die grote algemene strijd tegen fabrieks-, spoorweg-, stoomboot-, grond-, bank-, kolonie- en handelskapitaal. Op die plaats waar het zich niet afzonderlijk,​ maar tezamen heeft georganiseerd. Of, als zij die strijd niet verwerpen, nemen zij er voor een tiende part aan deel, onder aanhoudend gescheld op politieke actie! Verwacht men daar, dat de anarchisten een grote kennis omtrent de vijanden der arbeidersklasse zouden verspreiden?​+In de politiek, zagen wij, komen de verschillende delen van de bourgeoisie met elkaar in botsing. Door nauwlettend bestuderen der politiek leren wij de rol van het bankierskapitaal,​ het grondkapitaal,​ het koloniale kapitaal uitstekend kennen en begrijpen, in binnen en buitenland. Door studie van de politiek begrijpen wij de aard van het kapitalisme. In de werkplaats leren wij maar een heel onnozel klein stukje van het kapitalisme kennen. Onze vakbond bestrijdt ook slechts een klein gedeelte van het kapitalisme. En de federatie van onze vakbonden komt ook niet verder dan tot de bestrijding van dat stukje kapitaal, dat in enige soorten van fabrieken en werkplaatsen en transportondernemingen is belegd. Het bank- en koloniale kapitaal dat grotendeels buitenslands,​ overzee en in landen belegd is, waar vakactie totaal onmogelijk is – dat overgrote deel van het kapitalisme,​ kunnen wij met onze federatie van vakbonden, met onze alleen-economische actie niet bevechten. Ook het grondkapitaal,​ een reusachtig gedeelte van het kapitalisme,​ is, daar het landbouwend proletariaat zich, voorlopig althans, nog niet in flinke vakactie brengen laat, alleen met politieke organisatie te bekampen. Alle soorten van kapitaal zijn verbonden in de staat. Dus daar alleen, zijn alle soorten van kapitalisten door de arbeidersklasse en haar afgevaardigden te bestrijden. Dan leert men tevens door die strijd. Men leert zijn tegenstanders en dus ook zichzelf kennen. Welnu, de anarchisten verwerpen juist die grote algemene strijd tegen fabrieks-, spoorweg-, stoomboot-, grond-, bank-, kolonie- en handelskapitaal. Op die plaats waar het zich niet afzonderlijk,​ maar tezamen heeft georganiseerd. Of, als zij die strijd niet verwerpen, nemen zij er voor een tiende part aan deel, onder aanhoudend gescheld op politieke actie! Verwacht men daar, dat de anarchisten een grote kennis ​//omtrent de vijanden der arbeidersklasse// zouden verspreiden?​
  
 Zij snijden voor het internationale proletariaat de bron van de kennis die het allermeest nodig is, af! Zij bestrijden met hun alleen-economische actie alleen of vooral het industrieel en het transportkapitaal,​ de rest, als het bankiers- en koloniale kapitaal (grotendeels onbereikbaar voor vakactie) gaat vrijuit. De kennis dat en hoe alle kapitaal één geheel uitmaakt, wordt door hen óf niet, óf in het beste geval uiterst weinig bevorderd. Zij snijden voor het internationale proletariaat de bron van de kennis die het allermeest nodig is, af! Zij bestrijden met hun alleen-economische actie alleen of vooral het industrieel en het transportkapitaal,​ de rest, als het bankiers- en koloniale kapitaal (grotendeels onbereikbaar voor vakactie) gaat vrijuit. De kennis dat en hoe alle kapitaal één geheel uitmaakt, wordt door hen óf niet, óf in het beste geval uiterst weinig bevorderd.
Regel 187: Regel 186:
 En juist van die kennis staan de sociaaldemocratische bladen vol, omdat de gehele actie van de sociaaldemocratische politieke partij niet tegen één of enkele onderdelen van het kapitaal, maar tegen alle delen, tegen het gezamenlijk kapitaal zich richt. Als bewijs voeren wij hier slechts de aanhoudende jarenlange kritiek van van Kol op het Indisch kapitalisme aan, een kritiek die meer heeft gedaan om de hoofden van duizenden Nederlandse arbeiders, aangaande dit deel van het kapitalisme,​ bewust te maken, dan honderd alleen-economische acties hadden kunnen doen. En juist van die kennis staan de sociaaldemocratische bladen vol, omdat de gehele actie van de sociaaldemocratische politieke partij niet tegen één of enkele onderdelen van het kapitaal, maar tegen alle delen, tegen het gezamenlijk kapitaal zich richt. Als bewijs voeren wij hier slechts de aanhoudende jarenlange kritiek van van Kol op het Indisch kapitalisme aan, een kritiek die meer heeft gedaan om de hoofden van duizenden Nederlandse arbeiders, aangaande dit deel van het kapitalisme,​ bewust te maken, dan honderd alleen-economische acties hadden kunnen doen.
  
-De arbeider, die dit leest, mag toch ook niet vergeten dat het gehele socialistische pogen gaat tot de bewustmaking van de gehele arbeidersklasse. Wat helpt het de gehele klasse, als enkele individuen of enkele groepen beter hebben leren denken? De overgrote massa is onbewust en leeft in het armzalige geloof dat kapitaal en arbeid twee bevriende machten kunnen zijn. Tienduizenden,​ ja honderdduizenden nog, menen dat de strijd gaat tussen geloof en ongeloof. Kortom, de duisternis in de hoofden is enorm. De waarheid, het licht, komt vooral in de politiek aan de dag. Want wie zal kunnen ontkennen dat daar het totale kapitaal tegenover de totale arbeid komt te staan. Wie twijfelt nog dat, waar het de arbeid betreft, liberale en klerikale kapitalisten,​ in de hoofdzaken, aan één lijn trekken? Bij de arbeidswetten,​ dat wil zeggen: in het parlement, daar komt de economische strijd plotseling met volle felheid aan het licht. Daar komen telkens en telkens weer de burgerlijke afgevaardigden tegenover de arbeidersafgevaardigden te staan.+De arbeider, die dit leest, mag toch ook niet vergeten dat het gehele socialistische pogen gaat tot de bewustmaking van de gehele arbeidersklasse. Wat helpt het de gehele klasse, als enkele individuen of enkele groepen beter hebben leren denken? De overgrote massa is onbewust en leeft in het armzalige geloof dat kapitaal en arbeid twee bevriende machten kunnen zijn. Tienduizenden,​ ja honderdduizenden nog, menen dat de strijd gaat tussen geloof en ongeloof. Kortom, de duisternis in de hoofden is enorm. De waarheid, het licht, komt vooral in de politiek aan de dag. Want wie zal kunnen ontkennen dat daar het totale kapitaal tegenover de totale arbeid komt te staan. Wie twijfelt nog dat, waar het de arbeid betreft, liberale en klerikale kapitalisten,​ in de hoofdzaken, aan één lijn trekken? Bij de //arbeidswetten//, dat wil zeggen: ​//in het parlement//, daar komt de economische strijd plotseling met volle felheid aan het licht. Daar komen telkens en telkens weer de burgerlijke afgevaardigden tegenover de arbeidersafgevaardigden te staan.
  
-Die politieke parlementaire strijd moet dus wel, behalve de andere voordelen die wij reeds genoemd hebben, ook dit voordeel brengen, dat hij voor de duizenden onbewuste arbeiders de grote economische strijd tussen arbeid en kapitaal hel verlicht.+Die politieke parlementaire strijd ​//moet// dus wel, behalve de andere voordelen die wij reeds genoemd hebben, ook dit voordeel brengen, dat hij voor de duizenden onbewuste arbeiders de grote economische strijd tussen arbeid en kapitaal hel verlicht.
  
-De politieke parlementaire actie brengt aan de massa, die nog onbewust is, het eerste licht, de eerste kennis van de grote, de algemene klassenstrijd.+De politieke parlementaire actie brengt aan de massa, die nog onbewust is, het eerste licht, de //eerste kennis van de grote, de algemene klassenstrijd.//
  
 En daarna – als de arbeider zich doorworstelt tot scherper begrijpen, beter, van naderbij toezien, – als hij, door zelf mee te doen in het politieke leven, gaat voelen dat hij zijn deel kan bijbrengen tot de grote politieke klassenstrijd door zijn stem, zijn actie voor verkiezingen,​ zijn voortdurende politieke propaganda tegen alle kapitalistische klassen, zijn politieke, rusteloos werkende, organisatie – dan krijgt de arbeider het diepe politieke bewustzijn, het totaal begrijpen van de grote samenhang der maatschappij,​ niet zoals het zich in de vakvereniging in de strijd tegen enkele patroons, maar zoals het zich in de gehele staatkundige strijd van de arbeidersklasse tegen de kapitalistenklasse openbaart. En daarna – als de arbeider zich doorworstelt tot scherper begrijpen, beter, van naderbij toezien, – als hij, door zelf mee te doen in het politieke leven, gaat voelen dat hij zijn deel kan bijbrengen tot de grote politieke klassenstrijd door zijn stem, zijn actie voor verkiezingen,​ zijn voortdurende politieke propaganda tegen alle kapitalistische klassen, zijn politieke, rusteloos werkende, organisatie – dan krijgt de arbeider het diepe politieke bewustzijn, het totaal begrijpen van de grote samenhang der maatschappij,​ niet zoals het zich in de vakvereniging in de strijd tegen enkele patroons, maar zoals het zich in de gehele staatkundige strijd van de arbeidersklasse tegen de kapitalistenklasse openbaart.
  
-De anarchisten geven aan de arbeidende klasse dit helder maatschappijbegrip in het geheel niet, wanneer zij hun, als de tolstojanen,​ de individualistische anarchisten,​ de uitsluitend-vakactie-mannen,​ alle politiek ontraden. Zij geven ze slechts gedeeltelijk,​ voor een zeer armzalig klein gedeelte, als zij toelaten dat de vakverenigingen (een 1Oe deel van het proletariaat!) van buiten druk uitoefenen op het parlement.+De anarchisten geven aan de arbeidende klasse dit helder maatschappijbegrip in het geheel niet, wanneer zij hun, als de tolstojanen,​ de individualistische anarchisten,​ de uitsluitend-vakactie-mannen, ​//alle// politiek ontraden. Zij geven ze slechts gedeeltelijk,​ voor een zeer armzalig klein gedeelte, als zij toelaten dat de vakverenigingen (een 10e deel van het proletariaat!) van buiten druk uitoefenen op het parlement.
  
 Wij ontkennen niet dat de anarchisten,​ als zij het kapitalisme kritiseren en het socialisme prediken, enige kennis brengen, wij bewijzen slechts dat het, vergeleken met de sociaaldemocratie,​ weinig is. Wij ontkennen niet dat de anarchisten,​ als zij het kapitalisme kritiseren en het socialisme prediken, enige kennis brengen, wij bewijzen slechts dat het, vergeleken met de sociaaldemocratie,​ weinig is.
Regel 217: Regel 216:
 “Het libertair socialisme”,​ schrijft Domela Nieuwenhuis (in zijn aldus getitelde brochure), “wil de vrije groepering van mensen, wier belangen hen tot elkaar drijven, om samen te werken tot dit of dat doel, maar die elk ogenblik als het ware de vrijheid hebben om zich uit dat verbond los te maken.” “Het libertair socialisme”,​ schrijft Domela Nieuwenhuis (in zijn aldus getitelde brochure), “wil de vrije groepering van mensen, wier belangen hen tot elkaar drijven, om samen te werken tot dit of dat doel, maar die elk ogenblik als het ware de vrijheid hebben om zich uit dat verbond los te maken.”
  
-“De communistische anarchist”,​ (aldus Cornelissen in zijn brochure Het revolutionair communisme),​ “zal streven naar de verwezenlijking op sociaal en politiek gebied van het stelsel van vrije groepen, binnen welke het individu door niets of niemand is gebonden in zijn beweging en die elk lid ten allen tijde kan verlaten naar willekeur, teneinde zich bij een andere groep aan te sluiten of eigen vrije inzichten te volgen.”+“De communistische anarchist”,​ (aldus Cornelissen in zijn brochure ​//Het revolutionair communisme//), “zal streven naar de verwezenlijking op sociaal en politiek gebied van het stelsel van vrije groepen, binnen welke het individu door niets of niemand is gebonden in zijn beweging en die elk lid ten allen tijde kan verlaten naar willekeur, teneinde zich bij een andere groep aan te sluiten of eigen vrije inzichten te volgen.”
  
 Kleine groepen dus – tegenover de hechte patroonsbond! Kleine groepen tegenover het monopolie van de trust! Kleine groepen tegenover de staat! Individuen tegenover organisaties! Kleine groepen dus – tegenover de hechte patroonsbond! Kleine groepen tegenover het monopolie van de trust! Kleine groepen tegenover de staat! Individuen tegenover organisaties!
Regel 225: Regel 224:
 Men heeft de tolstojanen en christenanarchisten. Zij willen het kapitalisme overwinnen door zich door het kapitalisme te laten afranselen. Zij willen de linkerwang toedraaien. Zij willen het kapitalisme overwinnen door slaafsheid en lijdzaamheid,​ christelijk-kapitalistische ondeugden. Men heeft de tolstojanen en christenanarchisten. Zij willen het kapitalisme overwinnen door zich door het kapitalisme te laten afranselen. Zij willen de linkerwang toedraaien. Zij willen het kapitalisme overwinnen door slaafsheid en lijdzaamheid,​ christelijk-kapitalistische ondeugden.
  
-Men heeft de gemeenschappelijk-grondbezit-mensen. Productieve coöperaties zullen het kapitalisme doodconcurreren! Zij willen het kapitalisme met kapitaal overwinnen, de concurrentie met de concurrentie,​ de bankbiljetten van de kapitalisten met de centen van de arbeiders. Zij willen een wedstrijd van slakken tegen hazen organiseren ... in het hardlopen+Men heeft de gemeenschappelijk-grondbezit-mensen. Productieve coöperaties zullen het kapitalisme doodconcurreren! Zij willen het kapitalisme met kapitaal overwinnen, de concurrentie met de concurrentie,​ de bankbiljetten van de kapitalisten met de centen van de arbeiders. Zij willen een wedstrijd van slakken tegen hazen organiseren ... in het hardlopen.
  
-Men heeft de midden-mensen (klassiek voorbeeld in ons land: Domela Nieuwenhuis) die geen individualisten zijn, maar ook geen organisatie-mannen,​ die om de vragen: – geldige meerderheidsbesluiten of niet, in de vakbond organisatie of niet, onder de anarchisten - heen draaien, die zelf het liefst maar een open kaart houden, vis zijn noch vlees, maar een vaag anarchisme willen prediken.+Men heeft de midden-mensen (klassiek voorbeeld in ons land: Domela Nieuwenhuis) die geen individualisten zijn, maar ook geen organisatie-mannen,​ die om de vragen: – geldige meerderheidsbesluiten of niet, in de vakbond organisatie of niet, onder de anarchisten - heen draaien, die zelf het liefst maar een open kaart houden, vis zijn noch vlees, maar een vaag anarchisme willen ​//prediken//.
  
 Zij willen wel vakorganisatie,​ maar, zoals een van hen het op hun laatste Nationale Conferentie het uitdrukte, niet om haar uit te breiden of te strijden voor een centje meer of een uurtje minder, doch om propaganda te maken voor de anarchie. “Men moet”, zoals een ander van die zelfde soort van anarchisten het uitdrukte, “actief aan de vakstrijd deelnemen, zelfs, maar alleen om tactische redenen, lid van een bestuur worden ... om het vertrouwen der leden te winnen en anarchistische propaganda te kunnen maken.” Zij willen wel vakorganisatie,​ maar, zoals een van hen het op hun laatste Nationale Conferentie het uitdrukte, niet om haar uit te breiden of te strijden voor een centje meer of een uurtje minder, doch om propaganda te maken voor de anarchie. “Men moet”, zoals een ander van die zelfde soort van anarchisten het uitdrukte, “actief aan de vakstrijd deelnemen, zelfs, maar alleen om tactische redenen, lid van een bestuur worden ... om het vertrouwen der leden te winnen en anarchistische propaganda te kunnen maken.”
  
-Het doel van deze is dus: het vormen van groepen om de vrijheidsidee te kunnen prediken. Zij willen de organisatie niet als machtsmiddel tegen het kapitalisme,​ maar als vereniging om het socialisme te verkondigen. Voor dit soort individualisten,​ die evenals de dominees menen dat revolutie van de geest voldoende is en dat die door hun prediking voldoende is – is de organisatie wenselijk als de kerk waar zij hun theorieën kunnen verkondigen.+Het doel van deze is dus: het vormen van groepen om de vrijheidsidee te kunnen ​//prediken//. Zij willen de organisatie niet als machtsmiddel tegen het kapitalisme,​ maar als vereniging om het socialisme te verkondigen. Voor dit soort individualisten,​ die evenals de dominees menen dat revolutie van de geest voldoende is en dat die door //hun prediking// voldoende is – is de organisatie wenselijk als de kerk waar //zij// hun theorieën kunnen verkondigen.
  
 Ook zij plaatsen dus tegenover de kapitalistische staat geen machtige organisatie. Ook zij plaatsen dus tegenover de kapitalistische staat geen machtige organisatie.
Regel 237: Regel 236:
 Ten slotte heeft men die soort van anarchisten (zij noemen zich zelf vaak revolutionaire socialisten),​ die wel wezenlijk vakorganisatie willen om haarzelf en om de strijd tegen het kapitalisme. Zij moeten natuurlijk, omdat geen enkele vakorganisatie anders ooit krachtig worden kan, wel meerderheidsbesluiten,​ betaalde propagandisten en beambten, krachtig bestuur, vaste statuten, kortom: gezag, erkennen.[4] Zij doen dat in meerdere of mindere mate, al naar gelang de leden van de zo-even genoemde voorafgaande groep (in ons land Domela Nieuwenhuis,​ Kolthek etc.) meer of minder krachtig zijn. Deze laatsten trachten natuurlijk ook dat gezag in de vakorganisatie,​ als strijdig met de vrijheidsidee,​ te ondermijnen. En die anderen, die, als Cornelissen,​ trachten een hechte organisatie te krijgen, worden dus in de eerste plaats door deze geestverwanten in hun pogingen tegengegaan. Ten slotte heeft men die soort van anarchisten (zij noemen zich zelf vaak revolutionaire socialisten),​ die wel wezenlijk vakorganisatie willen om haarzelf en om de strijd tegen het kapitalisme. Zij moeten natuurlijk, omdat geen enkele vakorganisatie anders ooit krachtig worden kan, wel meerderheidsbesluiten,​ betaalde propagandisten en beambten, krachtig bestuur, vaste statuten, kortom: gezag, erkennen.[4] Zij doen dat in meerdere of mindere mate, al naar gelang de leden van de zo-even genoemde voorafgaande groep (in ons land Domela Nieuwenhuis,​ Kolthek etc.) meer of minder krachtig zijn. Deze laatsten trachten natuurlijk ook dat gezag in de vakorganisatie,​ als strijdig met de vrijheidsidee,​ te ondermijnen. En die anderen, die, als Cornelissen,​ trachten een hechte organisatie te krijgen, worden dus in de eerste plaats door deze geestverwanten in hun pogingen tegengegaan.
  
-Maar zelfs bij hen, die dus op ernstiger wijze vakorganisatie willen, zit altijd de idee van de onbepaalde vrijheid nog ingeworteld. Doordat zij de grote algemene strijd van de gehele arbeidersklasse tegen de gehele kapitalistische klasse die alleen op politiek terrein en alleen door zelf er aan deel te nemen praktisch gevoerd worden kan, niet voeren willen, vormt zich ook bij hen nooit de duidelijke voorstelling van waardoor de vrijheid wordt bepaald, d.w.z. van het totale productieproces. Daar zij de grote strijd, de politieke, niet strijden, komen de ware machtsverhoudingen ook hun nooit helder voor ogen. Daardoor blijft ook bij hen, die overigens, van ons standpunt gezien, de beste soort van anarchisten zijn, ook altijd nog een verward vrijheidsbegrip bestaan. Alleen waar de gehele klasse strijdt, d.w.z. in de politiek, daar voelt men dat elke vrijheid afhangt van het geheel en het geheel weer van de arbeid. Daar verdwijnt voorgoed het individualistische vrijheidsbeginsel,​ om plaats te maken voor de vaste bewustheid dat absolute vrijheid niet bestaat. Maar dat elk individu afhankelijk is van zijn mede-individuen en allen samen slechts vrij kunnen zijn, naarmate zij meer of minder met hun kennis en hun werktuigen de natuur hebben overwonnen.+Maar zelfs bij hen, die dus op ernstiger wijze vakorganisatie willen, zit altijd de idee van de //onbepaalde vrijheid// nog ingeworteld. Doordat zij de grote algemene strijd van de gehele arbeidersklasse tegen de gehele kapitalistische klasse die alleen op politiek terrein en alleen door zelf er aan deel te nemen praktisch gevoerd worden kan, niet voeren willen, vormt zich ook bij hen nooit de duidelijke voorstelling van waardoor de vrijheid wordt bepaald, d.w.z. van het totale productieproces. Daar zij de //grote// strijd, de politieke, niet strijden, komen de ware machtsverhoudingen ook hun nooit helder voor ogen. Daardoor blijft ook bij hen, die overigens, van ons standpunt gezien, de beste soort van anarchisten zijn, ook altijd nog een verward vrijheidsbegrip bestaan. Alleen waar de gehele klasse strijdt, d.w.z. in de politiek, daar voelt men dat elke vrijheid afhangt van het geheel en het geheel weer van de arbeid. Daar verdwijnt voorgoed het individualistische vrijheidsbeginsel,​ om plaats te maken voor de vaste bewustheid dat absolute vrijheid niet bestaat. Maar dat elk individu afhankelijk is van zijn mede-individuen en allen samen slechts vrij kunnen zijn, naarmate zij meer of minder met hun kennis en hun werktuigen de natuur hebben overwonnen.
  
 Wie alleen het kleine stukje van de vakstrijd strijdt, de alleen economische actie en dat georganiseerd zoals deze anarchisten willen, kan nooit dit bewustzijn, dit echt proletarisch bewustzijn van de samenhang van alle mensen met elkaar verkrijgen. En zolang men dat niet heeft, heeft men geen juist idee van wat vrijheid is, dan blijft er altijd ruimte over voor de individualistische gedachte van een abstracte vrijheid, zoals wij die bij tolstojanen,​ de individualistische anarchisten en ook bij Domela zien. Wie alleen het kleine stukje van de vakstrijd strijdt, de alleen economische actie en dat georganiseerd zoals deze anarchisten willen, kan nooit dit bewustzijn, dit echt proletarisch bewustzijn van de samenhang van alle mensen met elkaar verkrijgen. En zolang men dat niet heeft, heeft men geen juist idee van wat vrijheid is, dan blijft er altijd ruimte over voor de individualistische gedachte van een abstracte vrijheid, zoals wij die bij tolstojanen,​ de individualistische anarchisten en ook bij Domela zien.
Regel 251: Regel 250:
 Maar ook als propagandaclubs kunnen zij nooit een groot deel van de arbeiders organiseren. Want hun ontbreekt de werkelijke strijd. Het zijn, evenals de christenen, alleen preekgezelschappen. Maar ook als propagandaclubs kunnen zij nooit een groot deel van de arbeiders organiseren. Want hun ontbreekt de werkelijke strijd. Het zijn, evenals de christenen, alleen preekgezelschappen.
  
-Nu staat het vast dat men alleen met woorden, met preken, geen krachtige organisaties maken kan. De grote massa moet niet alleen luisteren naar socialistische woorden en socialistische geschriften lezen, zij moet ook handelen. Zij moet zich, wil zij tot eenheid en kracht komen, oefenen en scholen in de strijd. Als het kan, dagelijks, in een voortdurende strijd tegen alle takken van het kapitalisme. Zij die de vakstrijd en de politieke strijd in organisaties afkeuren of verwaarlozen,​ of die organisaties als preekgezelschappen gebruiken, oefenen en scholen het proletariaat niet in dagelijkse strijd. Zij preken wel, maar hun gemeenten handelen niet. De gemeenteleden der tolstojanen,​ christenanarchisten en van hen die de organisaties slechts als propagandaclubs opvatten, strijden niet, maar luisteren naar preken, mijmeren er over, of preken zelf.[5] Het proletariaat tot oefening en scholing brengen door daden, dit vermogen zij niet.+Nu staat het vast dat men alleen met woorden, met preken, geen krachtige organisaties maken kan. De grote massa moet niet alleen luisteren naar socialistische woorden en socialistische geschriften lezen, zij moet ook handelen. Zij moet zich, wil zij tot eenheid en kracht komen, oefenen en scholen in de strijd. Als het kan, dagelijks, in een voortdurende strijd tegen alle takken van het kapitalisme. Zij die de vakstrijd en de politieke strijd in organisaties afkeuren of verwaarlozen,​ of die organisaties als preekgezelschappen gebruiken, oefenen en scholen ​//het proletariaat// niet in dagelijkse strijd. Zij preken wel, maar hun gemeenten handelen niet. De gemeenteleden der tolstojanen,​ christenanarchisten en van hen die de organisaties slechts als propagandaclubs opvatten, strijden niet, maar luisteren naar preken, mijmeren er over, of preken zelf.[5] Het proletariaat tot oefening en scholing brengen door daden, dit vermogen zij niet.
  
-Maar ook de betere anarchisten,​ de revolutionaire socialisten,​ vermogen niet het gehele proletariaat tot actie te brengen. Immers zij prediken de alleen-economische strijd, de strijd in en door de vakbeweging. En doordat het feit als een paal vaststaat, door een ervaring van tientallen jaren, in alle landen, dat massa’s arbeiders niet in een vakvereniging zich organiseren kunnen, brengen ook zelfs deze anarchisten,​ verondersteld zelfs dat zij gezonde ideeën hadden over vakorganisatie,​ het nog niet verder dan tot de organisatie van een zeer klein gedeelte van het proletariaat.+Maar ook de betere anarchisten,​ de revolutionaire socialisten,​ vermogen niet het gehele proletariaat tot actie te brengen. Immers zij prediken de alleen-economische strijd, de strijd in en door de vakbeweging. En doordat het feit als een paal vaststaat, door een ervaring van tientallen jaren, in alle landen, dat massa’s arbeiders niet in een vakvereniging zich organiseren kunnen, brengen ook zelfs deze anarchisten,​ verondersteld zelfs dat zij gezonde ideeën hadden over vakorganisatie,​ het nog niet verder dan tot de organisatie ​//van een zeer klein gedeelte van het proletariaat.//
  
 Hun hele strijd komt in werkelijkheid hier op neer, dat zij niet het gehele kapitalisme,​ maar enkele stukken ervan bestrijden, nl. alleen die stukken waartegen een vakvereniging kan worden gevormd. Zij die zich uitgeven voor zo echt-revolutionair te zijn, zij bestrijden niet het totale kapitaal. Ook zij zijn daardoor slechts bekrompen strijders. Zij menen dat het genoeg is, als men de kapitalisten van de vakken waarin zij toevallig werken, bestrijdt! Hun hele strijd komt in werkelijkheid hier op neer, dat zij niet het gehele kapitalisme,​ maar enkele stukken ervan bestrijden, nl. alleen die stukken waartegen een vakvereniging kan worden gevormd. Zij die zich uitgeven voor zo echt-revolutionair te zijn, zij bestrijden niet het totale kapitaal. Ook zij zijn daardoor slechts bekrompen strijders. Zij menen dat het genoeg is, als men de kapitalisten van de vakken waarin zij toevallig werken, bestrijdt!
Regel 281: Regel 280:
 De solidariteit van alle arbeiders kan bij hen – daar een gemeenschappelijke voortdurende actie van het gehele proletariaat ontbreekt, en solidariteit toch zeker niet alleen in mijmeren en voelen. maar vooral in handelen moet bestaan – niet geregeld en dagelijks uitgeoefend worden. Daar in de politiek alleen alle arbeiders voor elkaar strijden (de stadsarbeiders voor pensioen, arbeidsduur enz. enz. der landarbeiders en omgekeerd) en dit in de vakactie onmogelijk is, – zijn de anarchisten niet werkelijk, en kunnen het niet zijn: in-de-daad solidair met het gehele proletariaat. De solidariteit van alle arbeiders kan bij hen – daar een gemeenschappelijke voortdurende actie van het gehele proletariaat ontbreekt, en solidariteit toch zeker niet alleen in mijmeren en voelen. maar vooral in handelen moet bestaan – niet geregeld en dagelijks uitgeoefend worden. Daar in de politiek alleen alle arbeiders voor elkaar strijden (de stadsarbeiders voor pensioen, arbeidsduur enz. enz. der landarbeiders en omgekeerd) en dit in de vakactie onmogelijk is, – zijn de anarchisten niet werkelijk, en kunnen het niet zijn: in-de-daad solidair met het gehele proletariaat.
  
-En, terwijl de anarchisten in al deze punten te kort schieten en deze hun tactiek voorzetten, vermeerdert het kapitalisme zijn kennis van de strijd, zijn economische,​ politieke en financiële organisatie,​ en de tucht die het in de strijd tegen de arbeiders van zijn leden eist.+//En, terwijl de anarchisten in al deze punten te kort schieten en deze hun tactiek voorzetten, vermeerdert het kapitalisme// zijn kennis van de strijd, zijn economische,​ politieke en financiële organisatie,​ en de tucht die het in de strijd tegen de arbeiders van zijn leden eist.
  
 Bij de kapitalisten,​ op deze punten, dus aldoor vooruitgang,​ sterker worden. Bij de anarchisten,​ op deze punten, verzwakking van het proletariaat. Bij de kapitalisten,​ op deze punten, dus aldoor vooruitgang,​ sterker worden. Bij de anarchisten,​ op deze punten, verzwakking van het proletariaat.
Regel 343: Regel 342:
 De politiek is en blijft het enige centrum, de loop- en oefenplaats van het gehele proletariaat om zich te scholen en te organiseren. En de enige manier om de politiek wezenlijk zo ten uitvoer te brengen, dat elk aan haar mee doet en dat langzamerhand allen tot haar komen, is het parlementarisme,​ het brengen van eigen afgevaardigden in kamer en gemeenteraad,​ het voortdurend in verenigingen strijden voor verkiezingen,​ voor goede wetgeving. De politiek is en blijft het enige centrum, de loop- en oefenplaats van het gehele proletariaat om zich te scholen en te organiseren. En de enige manier om de politiek wezenlijk zo ten uitvoer te brengen, dat elk aan haar mee doet en dat langzamerhand allen tot haar komen, is het parlementarisme,​ het brengen van eigen afgevaardigden in kamer en gemeenteraad,​ het voortdurend in verenigingen strijden voor verkiezingen,​ voor goede wetgeving.
  
-Maar de vergroting der staatsmacht dan? Vergroten wij niet de macht van de gehate kapitalistische staat als wij hem de zorg voor pensioen en allerlei arbeidswetten opdragen? Men lette eens op hoe de op abstracte begrippen beluste en in abstracties verwarde anarchist hier weer speelt met een begrip, een woord. Ook hier weer hetzelfde spel met het woord: “staat”,​ als daar straks. Is dat dezelfde staat waar de arbeidswetgeving goed is, als waar ze niet of slecht is? Heeft in de eerste of in de tweede de kapitalistische klasse grotere macht? Als de kapitalistische klasse van haar product, van haar winst enige miljoenen moet afstaan voor de arbeiders, is zij, en dus ook haar staat, dan niet iets zwakker geworden? Een nuchter en kalm oordeel zegt ons, dat elke, zelfs kleine, hervorming van het hatelijke van de burgerlijke klassenstaat iets wegneemt.+Maar de vergroting der staatsmacht dan? Vergroten wij niet de macht van de gehate kapitalistische staat als wij hem de zorg voor pensioen en allerlei arbeidswetten opdragen? Men lette eens op hoe de op abstracte begrippen beluste en in abstracties verwarde anarchist hier weer speelt met een begrip, een //woord//. Ook hier weer hetzelfde spel met het woord: “staat”,​ als daar straks. Is dat dezelfde staat waar de arbeidswetgeving goed is, als waar ze niet of slecht is? Heeft in de eerste of in de tweede de kapitalistische klasse grotere macht? Als de kapitalistische klasse van haar product, van haar winst enige miljoenen moet afstaan voor de arbeiders, is zij, en dus ook haar staat, dan niet iets zwakker geworden? Een nuchter en kalm oordeel zegt ons, dat elke, zelfs kleine, hervorming van het hatelijke van de burgerlijke klassenstaat iets wegneemt.
  
 De sociaaldemocraten eisen trouwens volstrekt niet altijd staatsexploitatie onder het tegenwoordig kapitalisme. Zij weigeren haar als de staat erger is dan de particulieren. Zo weigerde de Duitse sociaaldemocraten spoorwegexploitatie door de staat. Zij eisen haar alleen als de particulieren erger zijn dan de staat, zoals wanneer een trust de arbeiders nog erger uitbuit en mishandelt dan de staat zou doen. De sociaaldemocraten eisen trouwens volstrekt niet altijd staatsexploitatie onder het tegenwoordig kapitalisme. Zij weigeren haar als de staat erger is dan de particulieren. Zo weigerde de Duitse sociaaldemocraten spoorwegexploitatie door de staat. Zij eisen haar alleen als de particulieren erger zijn dan de staat, zoals wanneer een trust de arbeiders nog erger uitbuit en mishandelt dan de staat zou doen.
  
-Over de waarde der hervormingen die te krijgen zijn van de staat, door vakactie en politieke actie, zullen wij hier niet teveel spreken. Men kan ze zeker te hoog stellen. Wetten op papier zijn nog geen goed uitgevoerde wetten. De inspectie door de staat is vaak slecht, en de wet doet dikwijls niets anders dan bevestigen wat de arbeiders reeds hebben weten te verkrijgen. Maar even dwaas als het dus is de betekenis van de hervormingen te overschatten,​ even dwaas is het haar te onderschatten. De verkorting van de arbeidsdag door de wet dwingt altijd nog vele patroons. De verzekering tegen ongevallen heeft in Nederland reeds zeer vele arbeiders geholpen, die, bestond zij niet, niets hadden ontvangen. Een pensioen zou vele arbeiders baten. Er zijn massa’s arbeiders die met vakactie niets vermogen: de landarbeiders,​ de losse arbeiders, de slecht betaalde categorieën als steenbakkers,​ de arbeiders in de huisindustrie,​ de arbeiders in achteraf liggende streken en plaatsen en in kleine dorpen, waar vakactie haast onmogelijk is. Hier kan de wet helpen, daar kan juist de hulp en solidariteit der overige georganiseerde arbeiders de zwakke broeders alleen politiek helpen. Als de politiek niet te hulp komt, blijft het landproletariaat nog jaren en jaren zonder vooruitgang. Er zijn bovendien nog verdere tienduizenden arbeiders die alleen door de politiek geholpen kunnen worden: wij bedoelen de staats-, provincie- en gemeentearbeiders,​ de matrozen en soldaten, lagere beambten en onderwijzers,​ die als patroon hebben de staat en de gemeente. Voor hen is politieke actie gebiedend en zij moeten hun mannen hebben ook in de regeringslichamen om tijdig inlichtingen te krijgen, voorstellen te doen en van de publieke tribune het publiek in te lichten.+Over de waarde der hervormingen die te krijgen zijn van de staat, door vakactie en politieke actie, zullen wij hier niet teveel spreken. Men kan ze zeker te hoog stellen. Wetten op papier zijn nog geen goed uitgevoerde wetten. De inspectie door de staat is vaak slecht, en de wet doet //dikwijls// niets anders dan bevestigen wat de arbeiders reeds hebben weten te verkrijgen. Maar even dwaas als het dus is de betekenis van de hervormingen te overschatten,​ even dwaas is het haar te //​onder//​schatten. De verkorting van de arbeidsdag door de wet dwingt altijd nog vele patroons. De verzekering tegen ongevallen heeft in Nederland reeds zeer vele arbeiders geholpen, die, bestond zij niet, niets hadden ontvangen. Een pensioen zou vele arbeiders baten. Er zijn massa’s arbeiders die met vakactie ​//niets// vermogen: de landarbeiders,​ de losse arbeiders, de slecht betaalde categorieën als steenbakkers,​ de arbeiders in de huisindustrie,​ de arbeiders in achteraf liggende streken en plaatsen en in kleine dorpen, waar vakactie haast onmogelijk is. Hier kan de wet helpen, daar kan juist de hulp en solidariteit der overige georganiseerde arbeiders de zwakke broeders alleen politiek helpen. Als de politiek niet te hulp komt, blijft het landproletariaat nog jaren en jaren zonder vooruitgang. Er zijn bovendien nog verdere tienduizenden arbeiders die alleen door de politiek geholpen kunnen worden: wij bedoelen de staats-, provincie- en gemeentearbeiders,​ de matrozen en soldaten, lagere beambten en onderwijzers,​ die als patroon hebben de staat en de gemeente. Voor hen is politieke actie gebiedend en zij moeten hun mannen hebben ook in de regeringslichamen om tijdig inlichtingen te krijgen, voorstellen te doen en van de publieke tribune het publiek in te lichten.
  
 De parlementaire afgevaardigden moeten de regeringsdaden controleren. Zij moeten niet alleen trachten het goede te krijgen, zij moeten ook het slechte afweren. Dit is zelfs dikwijls het voornaamste deel van hun werk. Zij moeten bovendien waken dat wat eenmaal gewonnen is, niet weer verloren gaat. De parlementaire afgevaardigden moeten de regeringsdaden controleren. Zij moeten niet alleen trachten het goede te krijgen, zij moeten ook het slechte afweren. Dit is zelfs dikwijls het voornaamste deel van hun werk. Zij moeten bovendien waken dat wat eenmaal gewonnen is, niet weer verloren gaat.
  
-Ten slotte raken een menigte dingen, de belasting, het onderwijs, het militarisme,​ de volksgezondheid enz. enz., het gehele proletariaat. Deze kunnen alleen hervormd worden in proletarische zin als het gehele proletariaat invloed uitoefent, niet alleen enkele vakbonden. En dit kan alleen geschieden door een politieke //​georganiseerde//​ actie.+Ten slotte raken een menigte dingen, de belasting, het onderwijs, het militarisme,​ de volksgezondheid enz. enz., het gehele proletariaat. Deze kunnen alleen hervormd worden in proletarische zin als het //gehele// proletariaat invloed uitoefent, niet alleen enkele vakbonden. En dit kan alleen geschieden door een politieke //​georganiseerde//​ actie.
  
 Men ziet wat de politiek vermag duidelijk, als men vergelijkt wat reeds bereikt is met de toestand van voor 30 jaar op het vasteland van Europa. Toen nog niets, geen enkele arbeidswet. Nu: pensioen, verzekering tegen ziekte, ongelukken, beperking van arbeidsduur,​ verlenging van leerplicht etc. Het is dwaas om de waarde van de hervormingen te onderschatten. Iedere hervorming is iets voor het zwakke proletariaat,​ dat geen middelen heeft. De kleinste arbeidswet brengt altijd iets. En wij moeten vooruit, geestelijk, materieel en zedelijk. Want een slecht gevoed, overwerkt, onontwikkeld proletariaat kan het socialisme niet brengen. Men ziet wat de politiek vermag duidelijk, als men vergelijkt wat reeds bereikt is met de toestand van voor 30 jaar op het vasteland van Europa. Toen nog niets, geen enkele arbeidswet. Nu: pensioen, verzekering tegen ziekte, ongelukken, beperking van arbeidsduur,​ verlenging van leerplicht etc. Het is dwaas om de waarde van de hervormingen te onderschatten. Iedere hervorming is iets voor het zwakke proletariaat,​ dat geen middelen heeft. De kleinste arbeidswet brengt altijd iets. En wij moeten vooruit, geestelijk, materieel en zedelijk. Want een slecht gevoed, overwerkt, onontwikkeld proletariaat kan het socialisme niet brengen.
Regel 367: Regel 366:
 De anarchist propageert met een utopisch, verward vrijheidsbegrip voor het einddoel, het socialisme. Voor de weg erheen propageert hij niet of weinig, omdat hij geen middel kent, het gehele proletariaat te organiseren. De sociaaldemocraat propageert én voor de weg én voor het doel. De anarchist propageert met een utopisch, verward vrijheidsbegrip voor het einddoel, het socialisme. Voor de weg erheen propageert hij niet of weinig, omdat hij geen middel kent, het gehele proletariaat te organiseren. De sociaaldemocraat propageert én voor de weg én voor het doel.
  
-Wij wijzen hierbij nogmaals op één enorm voordeel van de parlementaire actie. Wij drijven in het parlement de vertegenwoordigers van de kapitalisten telkens en telkens weer tegen onze afgevaardigden op een hoop. Klasse schaart zich daar tegen klasse. Met felheid springt dat dan in ieder arbeiders oog, de door klerikalen en liberalen ontkende klassenstrijd blijkt: tot groot nut voor de helderheid in de hoofden van de arbeiders.+Wij wijzen hierbij nogmaals op één enorm voordeel van de parlementaire actie. Wij drijven in het parlement de vertegenwoordigers van de kapitalisten telkens en telkens weer tegen onze afgevaardigden op een hoop. Klasse schaart zich daar tegen klasse. Met felheid springt dat dan in ieder arbeiders oog, de door klerikalen en liberalen ontkende klassenstrijd ​//blijkt//: tot groot nut voor de helderheid in de hoofden van de arbeiders.
  
 ==== Een krankzinnige bewering ==== ==== Een krankzinnige bewering ====
  
-In debat zeggen de anarchisten dikwijls, dat alle hervorming niets geeft, omdat alle verbetering door de staat toch met staatsgeld betaald wordt, en dit komt, evenals alle kapitaal, ten slotte toch van de arbeiders. Hierin is dit ware dat ook de belastingen,​ die de kapitalisten voor arbeiderswetgeving moeten betalen, ten slotte van hun winst komt, die de arbeiders voor hen maken. Maar er schuilt tegelijk het krankzinnige in, dat het voor de arbeider onverschillig zou zijn hoeveel hij van de door hem voor de kapitalist gemaakte winst, door middel van de staat terugkreeg. Als ik 20 krijg aan loon en 80 aan de kapitalist moet afstaan, is het nog niet onverschillig als ik van die 8O nog 5 weet terug te bekomen. Het is bijna niet waard de opmerking te weerleggen: toch wordt die onzin vaak op vergaderingen van anarchisten gehoord.+In debat zeggen de anarchisten dikwijls, dat alle hervorming niets geeft, omdat alle verbetering door de staat toch met staatsgeld betaald wordt, en dit komt, evenals alle kapitaal, ten slotte toch van de arbeiders. Hierin is dit ware dat ook de belastingen,​ die de kapitalisten voor arbeiderswetgeving moeten betalen, ten slotte van hun winst komt, die de arbeiders voor hen maken. Maar er schuilt tegelijk het krankzinnige in, dat het voor de arbeider onverschillig zou zijn hoeveel hij van de door hem voor de kapitalist gemaakte winst, door middel van de staat //terugkreeg//. Als ik 20 krijg aan loon en 80 aan de kapitalist moet afstaan, is het nog niet onverschillig als ik van die 80 nog 5 weet terug te bekomen. Het is bijna niet waard de opmerking te weerleggen: toch wordt die onzin vaak op vergaderingen van anarchisten gehoord.
  
 ==== Een onjuiste bewering ==== ==== Een onjuiste bewering ====
Regel 387: Regel 386:
 De anarchisten verwijten de sociaaldemocraten niet wezenlijk tegen het militarisme te zijn. Maar juist het antimilitarisme is een voorbeeld van hun eigen vreselijke zwakte. De anarchisten verwijten de sociaaldemocraten niet wezenlijk tegen het militarisme te zijn. Maar juist het antimilitarisme is een voorbeeld van hun eigen vreselijke zwakte.
  
-In een twist, die de Hollandse anarchisten hierover onlangs met elkaar gehad hebben, bleek dit. Bij de voorbereiding van een antimilitaristisch congres. toen zij dus van hun woorden tot een gemeenschappelijke daad moesten komen, bleken zij in hun revolutionaire principes mijlenver uiteen te gaan en alweer tot geen eensgezinde kracht te kunnen komen. Men splitste zich in:+In een twist, die de Hollandse anarchisten hierover onlangs met elkaar gehad hebben, bleek dit. Bij de voorbereiding van een antimilitaristisch congres. toen zij dus van hun woorden ​//tot een gemeenschappelijke daad// moesten komen, bleken zij in hun revolutionaire principes mijlenver uiteen te gaan en alweer tot geen eensgezinde kracht te kunnen komen. Men splitste zich in:
  
 **1.** Tolstojanen en christelijkanarchisten,​ die in weerloosheid en lijdelijk geweld-verduren de hoogste deugd zien; **1.** Tolstojanen en christelijkanarchisten,​ die in weerloosheid en lijdelijk geweld-verduren de hoogste deugd zien;
Regel 405: Regel 404:
 **2.** Omdat zij een volksleger willen zonder officierenkaste,​ slaafse discipline, lange diensttijd enz.; **2.** Omdat zij een volksleger willen zonder officierenkaste,​ slaafse discipline, lange diensttijd enz.;
  
-**3.** Omdat zij een volksleger willen dat, daar het voor het grootste deel uit proletariërs zou bestaan, het beste middel zou zijn om de bourgeoisie van gewelddadige aanvallen op het proletariaat af te houden.+**3.** Omdat zij een volksleger willen dat, daar het voor het grootste deel uit proletariërs zou bestaan, ​//het beste middel zou zijn om de bourgeoisie van gewelddadige aanvallen op het proletariaat af te houden.//
  
 Men vergelijke hier weer eens de duidelijke vaste tactiek van de sociaaldemocratie met de verwarde theorieën van anarchisten en oordeel dan zelf wie van beide tegen het militarisme het best te keer gaan. Men vergelijke hier weer eens de duidelijke vaste tactiek van de sociaaldemocratie met de verwarde theorieën van anarchisten en oordeel dan zelf wie van beide tegen het militarisme het best te keer gaan.
Regel 417: Regel 416:
 Terwijl, zoals wij later zullen aantonen, de overname van de productie door de staat, die zich dan in de handen van het proletariaat bevindt, onvermijdelijk is, daar de grootindustrie en het grote transport een dergelijke omvang hebben en al de bedrijven zo in elkaar grijpen en sluiten, dat alleen centraal beheer mogelijk is, zal volgens hetzelfde rapport, integendeel,​ de reorganisatie van de maatschappij zonder staatsmacht,​ zonder centralisatie plaats hebben. De arbeiders zelf zullen de productie in handen nemen. Iedere groep maakt zich daartoe meester van haar eigen fabriek. Terwijl, zoals wij later zullen aantonen, de overname van de productie door de staat, die zich dan in de handen van het proletariaat bevindt, onvermijdelijk is, daar de grootindustrie en het grote transport een dergelijke omvang hebben en al de bedrijven zo in elkaar grijpen en sluiten, dat alleen centraal beheer mogelijk is, zal volgens hetzelfde rapport, integendeel,​ de reorganisatie van de maatschappij zonder staatsmacht,​ zonder centralisatie plaats hebben. De arbeiders zelf zullen de productie in handen nemen. Iedere groep maakt zich daartoe meester van haar eigen fabriek.
  
-Men ziet hier duidelijk: de individualistische anarchisten hebben veeleer als doel het eigenaar worden (in kleine groepen) van fabrieken etc., dan het maatschappelijk maken van de productiemiddelen. Het grote, het algemene, het allen tezamen het gehele maatschappelijk leven te vormen, dat zien zij blijkbaar niet.+Men ziet hier duidelijk: de individualistische anarchisten hebben veeleer als doel het eigenaar worden (//in kleine groepen//) van fabrieken etc., dan het //maatschappelijk// maken van de productiemiddelen. Het grote, het algemene, het allen tezamen ​//het gehele maatschappelijk leven// te vormen, dat zien zij blijkbaar niet.
  
-“Vóór alles”, zo zegt een Franse anarchistische brochure, “moet men verhoeden dat de stakers in grote massa’s op een punt samenkomen. Ieder blijft in zijn wijk en eigent zich daar de productiemiddelen toe. Eerst de kleinere, zoals de bakkerijen, later de grotere. Uiteindelijk,​ maar eerst na de overwinning,​ de grote industriële bedrijven.” En dan in iedere bakkerij een groep, in iedere smederij een groep, vrije associatie, vrije productie! – Hoe lang dat zou duren die vrijheid, of er weer niet noodzakelijk,​ wanneer men niet centraliseert en allen niet samen gaan werken, door de productie in het klein, concurrentie en kapitaal en handel zou ontstaan, daar bekommert men zich niet om.+“Vóór alles”, zo zegt een Franse anarchistische brochure, “moet men verhoeden dat de stakers in grote massa’s op een punt samenkomen. Ieder blijft in zijn wijk en eigent zich daar de productiemiddelen toe. Eerst de kleinere, zoals de bakkerijen, later de grotere. Uiteindelijk,​ maar eerst na de overwinning,​ de grote industriële bedrijven.” En dan in iedere bakkerij een groep, in iedere smederij een groep, vrije associatie, vrije productie! – Hoe lang dat zou duren die vrijheid, of er weer niet noodzakelijk,​ wanneer men niet centraliseert en //allen// niet //samen// gaan werken, door de productie in het klein, concurrentie en kapitaal en handel zou ontstaan, daar bekommert men zich niet om.
  
 Trouwens men verwacht niets van de massa. Zij moet meegesleept worden door een minderheid in de algemene staking. Het bovengenoemde Franse comité spreekt van de stralende en scheppende kracht van een minderheid. Cornelissen gewaagt van “energieke mannen, die op het verloop der gebeurtenissen zeer grote persoonlijke invloed zullen kunnen uitoefenen.” Trouwens men verwacht niets van de massa. Zij moet meegesleept worden door een minderheid in de algemene staking. Het bovengenoemde Franse comité spreekt van de stralende en scheppende kracht van een minderheid. Cornelissen gewaagt van “energieke mannen, die op het verloop der gebeurtenissen zeer grote persoonlijke invloed zullen kunnen uitoefenen.”
  
-Men ziet het: openlijk wordt de algemene werkstaking als het afdoende middel van de revolutie gepredikt. In de vakvereniging wordt het kleine werk geminacht. Materiële, geestelijke,​ zedelijke verheffing van de arbeidersklasse,​ die langzaam gaat, is een lapmiddel. De politieke actie voor hervormingen wordt verwaarloosd,​ geminacht en afgeraden.+Men ziet het: openlijk wordt de algemene werkstaking als //het afdoende middel// van de revolutie gepredikt. In de vakvereniging wordt het kleine werk geminacht. Materiële, geestelijke,​ zedelijke verheffing van de arbeidersklasse,​ die langzaam gaat, is een lapmiddel. De politieke actie voor hervormingen wordt verwaarloosd,​ geminacht en afgeraden.
  
 Hiertegenover stelle men weer de sociaaldemocratische tactiek. Hiertegenover stelle men weer de sociaaldemocratische tactiek.
Regel 433: Regel 432:
 De politieke strijd is de strijd van elke dag. Meent de anarchist dat die strijd van elke dag vervangen kan worden door een actie, die een enkele maal kan voorkomen? Daar ziet men dan duidelijk de tactiek van de anarchisten! De dagelijkse onvermoeide strijdwijze,​ om elk stuk van de macht, vervangen door een opvlammen of opflikkering van een ogenblik! – De mensen zonder actie laten en dus zonder vorm en zonder bewustzijn, maar op één gunstig ogenblik allen, bewusten en onbewusten, meeslepen. De politieke strijd is de strijd van elke dag. Meent de anarchist dat die strijd van elke dag vervangen kan worden door een actie, die een enkele maal kan voorkomen? Daar ziet men dan duidelijk de tactiek van de anarchisten! De dagelijkse onvermoeide strijdwijze,​ om elk stuk van de macht, vervangen door een opvlammen of opflikkering van een ogenblik! – De mensen zonder actie laten en dus zonder vorm en zonder bewustzijn, maar op één gunstig ogenblik allen, bewusten en onbewusten, meeslepen.
  
-Dit is het grote onderscheid tussen anarchist en sociaaldemocraat. De eerste wil preken en dan in eens, ééns in de vijftig of twintig of tien of vijf jaar, al naar het toeval wil, handelen. De laatste wil dat het proletariaat aldoor handelt, langzamerhand geheel in één actie samenkomt, langs zekeren weg allen, gelovigen en onbewuste, tot zich brengt, politiek waar het maar kan, strijdt, zich versterkt met hervormingen en posities verovert in de kapitalistische vesting waar het kan, de vakverenigingen versterkt door de politieke, de politieke door de vakverenigingen,​ kortom elke strijdwijze aangrijpt – om dan, als de tijd rijp is en gelegenheid biedt, elk middel dat tot het doel leidt aan te grijpen, ook de algemene werkstaking. Maar zolang die gelegenheid er niet is, voortdurende dagelijkse strijd in werkplaats en Kamer, door organisatie,​ overal.+Dit is het grote onderscheid tussen anarchist en sociaaldemocraat. De eerste wil preken en dan in eens, ééns in de vijftig of twintig of tien of vijf jaar, al naar het toeval wil, handelen. De laatste wil dat het proletariaat aldoor handelt, langzamerhand geheel in één actie samenkomt, langs zekeren weg allen, gelovigen en onbewuste, tot zich brengt, politiek waar het maar kan, strijdt, zich versterkt met hervormingen en posities verovert in de kapitalistische vesting waar het kan, de vakverenigingen versterkt door de politieke, de politieke door de vakverenigingen,​ kortom elke strijdwijze aangrijpt – om dan, als de tijd rijp is en gelegenheid biedt, ​//elk middel dat tot het doel leidt aan te grijpen, ook de algemene werkstaking.// Maar zolang die gelegenheid er niet is, voortdurende dagelijkse strijd in werkplaats en Kamer, door organisatie,​ overal.
  
 De arbeider kiest ook hier weer, naar zijn verstand hem zegt. Wil hij één middel tegen alle kwalen? Ziet hij nog zo weinig de reuzenmacht van het kapitaal? Of voelt hij dat, om deze te overwinnen, de dagelijkse moeilijke arbeid onmisbaar, een strovuur, of de strijd van een Gideonsbende onvoldoende,​ de organisatie en bewustmaking van het overgrote deel van het proletariaat nodig is. Vóór te beslissen overwege hij dat de algemene werkstakingen die gelukten, in België, Zweden, Italië of geheel of voor het overgrote gedeelte onder sociaaldemocratische leiding stonden en naar hun tactiek werden gevoerd. Dat daarentegen daar waar de anarchie de hoofdleiding had, als in Holland, een nederlaag geleden werd. Hij overwege de Duitse tactiek die alleen voor zeer grote belangen en in het uiterste geval, na krachtige organisatie,​ de algemene staking aanvaardt, en de anarchistische,​ die ook zonder krachtige organisatie tot die worsteling drijft. De arbeider kiest ook hier weer, naar zijn verstand hem zegt. Wil hij één middel tegen alle kwalen? Ziet hij nog zo weinig de reuzenmacht van het kapitaal? Of voelt hij dat, om deze te overwinnen, de dagelijkse moeilijke arbeid onmisbaar, een strovuur, of de strijd van een Gideonsbende onvoldoende,​ de organisatie en bewustmaking van het overgrote deel van het proletariaat nodig is. Vóór te beslissen overwege hij dat de algemene werkstakingen die gelukten, in België, Zweden, Italië of geheel of voor het overgrote gedeelte onder sociaaldemocratische leiding stonden en naar hun tactiek werden gevoerd. Dat daarentegen daar waar de anarchie de hoofdleiding had, als in Holland, een nederlaag geleden werd. Hij overwege de Duitse tactiek die alleen voor zeer grote belangen en in het uiterste geval, na krachtige organisatie,​ de algemene staking aanvaardt, en de anarchistische,​ die ook zonder krachtige organisatie tot die worsteling drijft.
Regel 459: Regel 458:
 Deze tactiek wordt methodisch toegepast door de anarchisten en gepropageerd als de beste, altijd te gebruiken methode. Deze tactiek wordt methodisch toegepast door de anarchisten en gepropageerd als de beste, altijd te gebruiken methode.
  
-Wij laten het ook hier weer aan het verstand van de lezer over, welke hij denkt dat meer kans op duurzame overwinning geeft, de sociaaldemocratische of de anarchistische tactiek. Wij ontkennen niet dat tegenover kleine of slecht- of nog niet georganiseerde patroons de directe actie nog kans van slagen heeft. Evenmin verwerpen wij alle solidariteitsstakingen;​ wij weten dat zij, wanneer het om de hoogste belangen gaat, nodig kan zijn. Wij vragen slechts of de directe actie van kleine groepen en de solidariteitsstaking altijd, als regel, (en dan nog wel van mensen die niet over sterke kassen beschikken!) kans zullen hebben tegenover de steeds talrijker wordende patroonsorganisaties,​ tegenover de trust en tegenover de staat?+Wij laten het ook hier weer aan het verstand van de lezer over, welke hij denkt dat meer kans op duurzame overwinning geeft, de sociaaldemocratische of de anarchistische tactiek. Wij ontkennen niet dat tegenover kleine of slecht- of nog niet georganiseerde patroons de directe actie nog kans van slagen heeft. Evenmin verwerpen wij //alle// solidariteitsstakingen;​ wij weten dat zij, wanneer het om de hoogste belangen gaat, nodig kan zijn. Wij vragen slechts of de directe actie van kleine groepen en de solidariteitsstaking ​//altijd, als regel,// (en dan nog wel van mensen die niet over sterke kassen beschikken!) kans zullen hebben tegenover de steeds talrijker wordende patroonsorganisaties,​ tegenover de trust en tegenover de staat?
  
-Of zou tegenover die machten de centrale bond, met zeer talrijke leden en sterke kassen, met kennis van markt en industrie, die voorzichtig te werk gaat en niet altijd per se in staking alleen zijn kracht zoekt, die eerst goed overweegt of zij ook andere vakken zal meeslepen, de voorkeur verdienen?+Of zou //tegenover die machten// de centrale bond, met zeer talrijke leden en sterke kassen, met kennis van markt en industrie, die voorzichtig te werk gaat en niet altijd per se in staking alleen zijn kracht zoekt, die eerst goed overweegt of zij ook andere vakken zal meeslepen, de voorkeur verdienen?
  
 Men zie eerst naar de macht der tegenstanders. Men zie eerst naar de macht der tegenstanders.
Regel 469: Regel 468:
 ==== De gewone redenering ==== ==== De gewone redenering ====
  
-Van alle anarchisten hoort men: “als alle arbeiders het werk staken, dan ...” of “als alle arbeiders dienst weigeren, dan ...” De vraag gaat niet over wat er dan gebeurt. Daarover zijn wij het allen eens: dan verdwijnt de oorzaak van alle kwaad, het privaat bezit en de loondienst; dan komt het socialisme. Maar daarover loopt niet de strijd. De vraag is: hoe maken wij alle arbeiders eensgezind? En dat kan alleen door dagelijkse, d.i. politieke strijd en oefening en organisatie. Daarvoor helpt geen preken en geen utopisch middel.+Van alle anarchisten hoort men: “//als// alle arbeiders het werk staken, dan ...” of “//als// alle arbeiders dienst weigeren, dan ...” De vraag gaat niet over wat er dan gebeurt. Daarover zijn wij het allen eens: dan verdwijnt de oorzaak van alle kwaad, het privaat bezit en de loondienst; dan komt het socialisme. Maar daarover loopt niet de strijd. De vraag is: //hoe maken wij alle arbeiders eensgezind?// En dat kan alleen door dagelijkse, d.i. politieke strijd en oefening en organisatie. Daarvoor helpt geen preken en geen utopisch middel.
  
 ===== III. ===== ===== III. =====
Regel 475: Regel 474:
 Hieronder laten wij nu enige voorbeelden uit de praktijk volgen. Zij betreffen de resultaten die sociaaldemocraten en anarchisten bereiken in organisatie en strijd. Het zijn er natuurlijk slechts enkele. Zij zouden met tientallen dergelijke te vermeerderen zijn als de plaatsruimte het ons toeliet.[8] Hieronder laten wij nu enige voorbeelden uit de praktijk volgen. Zij betreffen de resultaten die sociaaldemocraten en anarchisten bereiken in organisatie en strijd. Het zijn er natuurlijk slechts enkele. Zij zouden met tientallen dergelijke te vermeerderen zijn als de plaatsruimte het ons toeliet.[8]
  
-Door de centralisatie wordt, zeggen de anarchisten,​ de strijdvaardigheid van de vakverenigingen belemmerd en houden de bestuurders,​ die gesalarieerd zijn, de stakingen tegen.+//Door de centralisatie// wordt, zeggen de anarchisten,​ de strijdvaardigheid van de vakverenigingen belemmerd en houden de bestuurders,​ die gesalarieerd zijn, de stakingen tegen.
  
 Was dit waarheid, dan moesten er in Duitsland in het geheel geen stakingen meer plaats vinden. En wat is nu de waarheid? Dat er in 1904 niet minder dan 1374 stakingen plaats hadden in 7000 ondernemingen,​ waarbij 85.603 arbeiders waren betrokken! Er werden door de patroons 70 uitsluitingen geproclameerd,​ in 1714 ondernemingen met 35.373 arbeiders, en alléén voor stakingen in eigen vak gaven de gecentraliseerde vakverenigingen,​ wier bestuurders immers de stakingen “tegenhouden”,​ uit: de som van 4.393.954 mark! Was dit waarheid, dan moesten er in Duitsland in het geheel geen stakingen meer plaats vinden. En wat is nu de waarheid? Dat er in 1904 niet minder dan 1374 stakingen plaats hadden in 7000 ondernemingen,​ waarbij 85.603 arbeiders waren betrokken! Er werden door de patroons 70 uitsluitingen geproclameerd,​ in 1714 ondernemingen met 35.373 arbeiders, en alléén voor stakingen in eigen vak gaven de gecentraliseerde vakverenigingen,​ wier bestuurders immers de stakingen “tegenhouden”,​ uit: de som van 4.393.954 mark!
Regel 481: Regel 480:
 De reusachtige uitsluitingen en stakingen in het Roergebied, Crimmitschau en in Berlijn, liggen elk nog in de gedachte. Dat tegenover zulke patroonsorganisaties als bv. het kolensyndicaat niet alles gewonnen wordt, kan ons niet verwonderen. Maar zou men zonder kas enz. een kartel, dat zo goed als een monopolie heeft, of een alle patroons omvattende reusachtige patroonsbond te lijf kunnen? De reusachtige uitsluitingen en stakingen in het Roergebied, Crimmitschau en in Berlijn, liggen elk nog in de gedachte. Dat tegenover zulke patroonsorganisaties als bv. het kolensyndicaat niet alles gewonnen wordt, kan ons niet verwonderen. Maar zou men zonder kas enz. een kartel, dat zo goed als een monopolie heeft, of een alle patroons omvattende reusachtige patroonsbond te lijf kunnen?
  
-Denemarken. In het begin van 1900 bestonden er in Denemarken in het geheel 1195 vakverenigingen met tezamen 96.295 leden. Van deze waren er 1094 verenigingen,​ met tezamen 83.110 leden, in de landelijke organisatie.+//Denemarken.// In het begin van 1900 bestonden er in Denemarken in het geheel 1195 vakverenigingen met tezamen 96.295 leden. Van deze waren er 1094 verenigingen,​ met tezamen 83.110 leden, in de landelijke organisatie.
  
-In de industrie alléén zijn 76.800 arbeiders georganiseerd,​ dat is ruim 76 % van alle arbeiders in de industrie werkzaam! In de bouwbedrijven zijn er zelfs 95-96 % georganiseerd.+In de industrie alléén zijn 76.800 arbeiders georganiseerd,​ dat is //ruim 76 % van alle arbeiders in de industrie werkzaam!// In de bouwbedrijven zijn er zelfs 95-96 % georganiseerd.
  
 Dit resultaat is bereikt door precies dezelfde tactiek te volgen als welke hier door het Nieuwe Verbond van Vakverenigingen wordt toegepast, en die door de anarchisten zozeer wordt afgekeurd. “Datgene wat de Deense vakbeweging op dit ogenblik is”, zegt Jensen, de vroegere voorzitter van het Centraal-Verbond der Vakverenigingen,​ “is zij geworden door jarenlange offers, en zeer belangrijke offers!” En zoals men weet heeft die vakbeweging,​ die naar onze inzichten is ingericht en bestuurd wordt, een uitsluiting van 40.000 arbeiders, gedurende 4 maanden, glansrijk doorstaan! Dit resultaat is bereikt door precies dezelfde tactiek te volgen als welke hier door het Nieuwe Verbond van Vakverenigingen wordt toegepast, en die door de anarchisten zozeer wordt afgekeurd. “Datgene wat de Deense vakbeweging op dit ogenblik is”, zegt Jensen, de vroegere voorzitter van het Centraal-Verbond der Vakverenigingen,​ “is zij geworden door jarenlange offers, en zeer belangrijke offers!” En zoals men weet heeft die vakbeweging,​ die naar onze inzichten is ingericht en bestuurd wordt, een uitsluiting van 40.000 arbeiders, gedurende 4 maanden, glansrijk doorstaan!
  
-En met welk resultaat voor de lotsverbetering?​ “Terwijl”,​ zegt Jensen, in zijn Rapport over de Vakbeweging,​ “terwijl het gemiddelde loon voor de mannelijke arbeiders in de handwerken en in de industrie in 1872 nauwelijks 20 öre(12 cent) per uur bedroeg, was dat uurloon in 1899 op 351/2 öre gestegen! En de arbeidstijd,​ die in 1872 gemiddeld ​113/4 uur was, is thans tot gemiddeld 10 uur teruggebracht. In een aantal vakken bedraagt zelfs de werktijd niet meer dan 9 a 91/2 uur! Voor typografen en bakkers zelfs niet meer dan 8 uur! Over- en nachtarbeid is bijna geheel afgeschaft en waar deze nog bestaat, daar wordt hij met 50-100 % bijslag betaald.”+En met welk resultaat voor de lotsverbetering?​ “Terwijl”,​ zegt Jensen, in zijn Rapport over de Vakbeweging,​ “terwijl het gemiddelde loon voor de mannelijke arbeiders in de handwerken en in de industrie in 1872 nauwelijks 20 öre(12 cent) per uur bedroeg, was dat uurloon in 1899 op 35,5 öre gestegen! En de arbeidstijd,​ die in 1872 gemiddeld ​11:45 uur was, is thans tot gemiddeld 10 uur teruggebracht. In een aantal vakken bedraagt zelfs de werktijd niet meer dan 9 a 9,5 uur! Voor typografen en bakkers zelfs niet meer dan 8 uur! Over- en nachtarbeid is bijna geheel afgeschaft en waar deze nog bestaat, daar wordt hij met 50-100 % bijslag betaald.”
  
 Ziedaar feiten! Laat de anarchisten één land aanwijzen waar de arbeiders door hun tactiek even gunstige resultaten verkregen hebben! Ziedaar feiten! Laat de anarchisten één land aanwijzen waar de arbeiders door hun tactiek even gunstige resultaten verkregen hebben!
  
 De Engelse Labour Gazette gaf in 1901 omtrent de resultaten van de verschillende loonstrijden in Engeland, in de daaraan voorafgaande 8 jaren, het volgende overzicht: De Engelse Labour Gazette gaf in 1901 omtrent de resultaten van de verschillende loonstrijden in Engeland, in de daaraan voorafgaande 8 jaren, het volgende overzicht:
-Jaar Arbeiders die bij de + 
-loonbeweging waren betrokken Verhoging van het weekloon +^ ^ Arbeiders die bij de loonbeweging waren betrokken ​^ ^ Verhoging van het weekloon van de bij de loonbeweging betrokkenen ​^ ^ 
-van de bij de loonbeweging betrokkenen +^ Jaar ^ Aantal personen ​^  ​% in betrokken vakken werkzame arbeiders ​Gezamenlijk bedrag per week in f Gemiddeld op elke persoon der betrokkenen in f ^ 
-Aantal personen % in betrokken vakken werkzame arbeiders Gezamenlijk bedrag per week in f Gemiddeld op elke persoon der betrokkenen in f +1893 549.977 ​7,0 149.112 ​0,27 | 
-1893 549.977 7,​0 149.112 0,​27 +1894 670.386 ​5,5 541.092 ​0,81 | 
-1894 670.386 5,​5 541.092 0,​81 +1895 436.718 ​5,6 338.532 ​0,77 | 
-1895 436.718 5,​6 338.532 0,​77 +1896 607.654 ​7,7 319.104 ​0,52 | 
-1896 607.654 7,​7 319.104 0,​52 +1897 597.444 ​7,6 378.084 ​0,61 | 
-1897 597.444 7,​6 378.084 0,​61 +1898 1.015.109 ​12,9 969.780 ​0,94 | 
-1898 1.015.109 12,​9 969.780 0,​94 +1899 1.175.576 ​14,9 1.090.860 ​0,92 | 
-1899 1.175.576 14,​9 1.090.860 0,​92 +1900 1.088.300 ​13,8 2.438.080 ​2,235 |
-1900 1.088.300 13,​8 2.438.080 2,​235+
  
 Dit was, weliswaar, in een tijd van bloei. Maar zouden de Engelse vakverenigingen zulk een hoger loon ook bereikt hebben, indien zij, in plaats van de gecentraliseerde internationale vakverenigingtactiek,​ de “directe actie” hadden toegepast? Dit was, weliswaar, in een tijd van bloei. Maar zouden de Engelse vakverenigingen zulk een hoger loon ook bereikt hebben, indien zij, in plaats van de gecentraliseerde internationale vakverenigingtactiek,​ de “directe actie” hadden toegepast?
Regel 511: Regel 509:
 Laat de anarchisten daar één voorbeeld tegenover stellen van gelijke betekenis. Laat de anarchisten daar één voorbeeld tegenover stellen van gelijke betekenis.
  
-Zonder de “directe actie”, zeggen de anarchisten,​ is toch eigenlijk geen resultaat te verkrijgen. Welnu – van de Zwitserse vakbeweging,​ wier centrale leiding zich nog dezer dagen zo volkomen gemotiveerd tegen de “directe actie” uitsprak, getuigt de arbeidssecretaris D. Zinner uit Winterthur in aug. 1905: “De loonacties der Zwitserse arbeiders zijn dit jaar zo talrijk en heftig als nooit tevoren. In het eerste half jaar zijn er 176 stakingen geweest, waarvan 60 stakingen, 110 loonbewegingen en 6 uitsluitingen. In verreweg de meeste gevallen hebben in deze acties de arbeiders de overwinning behaald, geheel of gedeeltelijk. Vooral is het bemoedigend dat de meeste stakingen een kortere werktijd bereikten: van 11 op 10, van 10 op 91/2 en 9 uur. De loonsverhogingen maken tezamen vele honderdduizenden francs uit.” “De vakverenigingen hebben duizenden leden gewonnen, vooral de metaalbewerkersbond die nu 10.000 leden telt.”+//Zonder de “directe actie”//, zeggen de anarchisten,​ is toch eigenlijk geen resultaat te verkrijgen. Welnu – van de Zwitserse vakbeweging,​ wier centrale leiding zich nog dezer dagen zo volkomen gemotiveerd tegen de “directe actie” uitsprak, getuigt de arbeidssecretaris D. Zinner uit Winterthur in aug. 1905: “De loonacties der Zwitserse arbeiders zijn dit jaar zo talrijk en heftig als nooit tevoren. In het eerste half jaar zijn er 176 stakingen geweest, waarvan 60 stakingen, 110 loonbewegingen en 6 uitsluitingen. ​//In verreweg de meeste gevallen hebben in deze acties de arbeiders de overwinning behaald,// geheel of gedeeltelijk. Vooral is het bemoedigend dat de meeste stakingen een kortere werktijd bereikten: van 11 op 10, van 10 op 9,5 en 9 uur. De loonsverhogingen maken tezamen vele honderdduizenden francs uit.” “De vakverenigingen hebben duizenden leden gewonnen, vooral de metaalbewerkersbond die nu 10.000 leden telt.”
  
 Tot zover de berichtgever. En zulke resultaten worden bereikt niet door de anarchistische strijdwijze,​ niet door de “directe actie”, maar door de vakbeweging,​ gelijk die door ons wordt toegepast en bepleit. Tot zover de berichtgever. En zulke resultaten worden bereikt niet door de anarchistische strijdwijze,​ niet door de “directe actie”, maar door de vakbeweging,​ gelijk die door ons wordt toegepast en bepleit.
  
-Contributie. Enigszins mag, om de offervaardigheid van de arbeiders voor hun eigen strijd te schatten, toch wel afgegaan worden op de contributie die er aan de vakverenigingen betaald wordt. En dan ontlenen wij aan het rapport door de secretaris der “Conféderation générale du Travail”, over de Franse vakverenigingen uitgebracht aan het Internationaal bureau, dat er betaald wordt: door de voedingsmiddelenbranche 10 cent per maand; werfarbeiders,​ bouwarbeiders en timmerlieden 5 cent per maand; metaalbewerkers 10 cent per maand; kantoorbedienden 5 cent per jaar en per lid; tabakbewerkers 7,5 cent per maand.+//Contributie.// Enigszins mag, om de offervaardigheid van de arbeiders voor hun eigen strijd te schatten, toch wel afgegaan worden op de contributie die er aan de vakverenigingen betaald wordt. En dan ontlenen wij aan het rapport door de secretaris der “Conféderation générale du Travail”, over de Franse vakverenigingen uitgebracht aan het Internationaal bureau, dat er betaald wordt: door de voedingsmiddelenbranche 10 cent per maand; werfarbeiders,​ bouwarbeiders en timmerlieden 5 cent per maand; metaalbewerkers 10 cent per maand; kantoorbedienden 5 cent per jaar en per lid; tabakbewerkers 7,5 cent per maand.
  
 Daartegenover betalen in Duitsland: typografen per week 66 cent; bakkers 24 cent; bouwvakarbeiders 33 cent; lithografen 30 cent; metselaars 15-36 cent; sigarenmakers 21-45 cent: stukadoors 35 cent, enz. Daartegenover betalen in Duitsland: typografen per week 66 cent; bakkers 24 cent; bouwvakarbeiders 33 cent; lithografen 30 cent; metselaars 15-36 cent; sigarenmakers 21-45 cent: stukadoors 35 cent, enz.
  
-Ontwikkeling. Door centralisatie,​ zeggen de anarchisten,​ verleren de mensen het denken. Door “directe actie” leren de mensen zelf denken. Hoe komt het dan, mag men vragen, dat de Franse vakbladen zo bitter schaars zijn en nauwelijks in het leven kunnen blijven? Dat zelfs het centrale orgaan der vakverenigingen “Voix du Peuple”, nog geen 6000 abonnees heeft?+//Ontwikkeling.// Door centralisatie,​ zeggen de anarchisten,​ verleren de mensen het denken. Door “directe actie” leren de mensen zelf denken. Hoe komt het dan, mag men vragen, dat de Franse vakbladen zo bitter schaars zijn en nauwelijks in het leven kunnen blijven? Dat zelfs het centrale orgaan der vakverenigingen “Voix du Peuple”, nog geen 6000 abonnees heeft?
  
 En dat de Duitse vakvereniging zulke enorme sommen uitgeven voor literatuur? Zo heeft het vakblad van de metaalbewerkers een oplaag van 174.000 exemplaren, dat der metselaars een oplaag van 114.000, dat van de houtbewerkers 83.000. En dat de Duitse vakvereniging zulke enorme sommen uitgeven voor literatuur? Zo heeft het vakblad van de metaalbewerkers een oplaag van 174.000 exemplaren, dat der metselaars een oplaag van 114.000, dat van de houtbewerkers 83.000.
  
-Wat zonder “directe actie” bereikt wordt. Wanneer eerst de vakverenigingen,​ die de anarchistische tactiek voeren, die tegen sterke gecentraliseerde machtsvorming zijn, die afgeven op de Duitse vakverenigingen omdat ze “parlementair” zijn – wanneer deze vakverenigingen eerst zulke resultaten kunnen aanwijzen als de Duitse – resultaten voor de verheffing van de hele levensstandaard van de arbeidersklasse – dán pas kunnen ze met recht de arbeiders opwekken, hun tactiek als een betere aan te bevelen.+//Wat zonder “directe actie” bereikt wordt.// Wanneer eerst de vakverenigingen,​ die de anarchistische tactiek voeren, die tegen sterke gecentraliseerde machtsvorming zijn, die afgeven op de Duitse vakverenigingen omdat ze “parlementair” zijn – wanneer deze vakverenigingen eerst //zulke resultaten// kunnen aanwijzen als de Duitse – resultaten voor de verheffing van de hele levensstandaard van de arbeidersklasse – dán pas kunnen ze met recht de arbeiders opwekken, hun tactiek als een //betere// aan te bevelen.
  
 In september 1905 werd vanwege de gecentraliseerde vakbonden een statistiek gepubliceerd van de behaalde winsten door loonbewegingen over 1904. En wat blijkt daaruit? In september 1905 werd vanwege de gecentraliseerde vakbonden een statistiek gepubliceerd van de behaalde winsten door loonbewegingen over 1904. En wat blijkt daaruit?
  
-In de bouwbedrijven werd over genoemd jaar voor 59.103 personen een loonsverhoging verkregen van 115.759 mark per week, en voor 15.166 personen een verkorting van werktijd van 58.264 uren per week.+In de //bouwbedrijven// werd over genoemd jaar voor 59.103 personen een loonsverhoging verkregen van 115.759 mark per week, en voor 15.166 personen een verkorting van werktijd van 58.264 uren per week.
  
-In de metaalindustrie en scheepsbouw:​ voor 9915 personen een loonsverhoging van 24.953 mark per week, en voor 8919 personen een verkorting van werktijd van 27.922 uren per week.+In de //metaalindustrie// en //scheepsbouw//: voor 9915 personen een loonsverhoging van 24.953 mark per week, en voor 8919 personen een verkorting van werktijd van 27.922 uren per week.
  
-In de houtindustrie een loonsverhoging van 27.453 mark per week voor 17.151 personen, en een verkorting van de werktijd met 28.213 uren per week voor 9705 personen.+In de //houtindustrie// een loonsverhoging van 27.453 mark per week voor 17.151 personen, en een verkorting van de werktijd met 28.213 uren per week voor 9705 personen.
  
-In bedrijven van de voedings en genotmiddelen werd voor 16.486 arbeiders 42.849 mark per week aan loonsverhoging bereikt, en voor 7966 arbeiders een verkorting van 31.546 uren per week.+In //bedrijven van de voedings en genotmiddelen// werd voor 16.486 arbeiders 42.849 mark per week aan loonsverhoging bereikt, en voor 7966 arbeiders een verkorting van 31.546 uren per week.
  
-In de bekledings-,​ leder- en textielindustrieën voor 2430 arbeiders een verkorting van 14.337 uren per week en een loonsverhoging van tezamen 5008 mark per week voor 3093 arbeiders.+In de //bekledings-////leder-// en //textielindustrieën// voor 2430 arbeiders een verkorting van 14.337 uren per week en een loonsverhoging van tezamen 5008 mark per week voor 3093 arbeiders.
  
-En in verschillende andere bedrijven werd nog bereikt: voor 16.613 arbeiders een loonsverhoging van 22.927 mark per week en een vermindering van werktijd van 30.425 uren per week voor 3727 arbeiders.+En in verschillende ​//andere// bedrijven werd nog bereikt: voor 16.613 arbeiders een loonsverhoging van 22.927 mark per week en een vermindering van werktijd van 30.425 uren per week voor 3727 arbeiders.
  
 Ziedaar resultaten van een arbeidersbeweging,​ die aan de anarchistische tactiek de rug heeft toegekeerd en de klassenstrijd zó opvat, dat de arbeiders in sterke, krachtige gecentraliseerde organisaties,​ met sterke weerstandskassen,​ hun betere toestand hebben te veroveren! Ziedaar resultaten van een arbeidersbeweging,​ die aan de anarchistische tactiek de rug heeft toegekeerd en de klassenstrijd zó opvat, dat de arbeiders in sterke, krachtige gecentraliseerde organisaties,​ met sterke weerstandskassen,​ hun betere toestand hebben te veroveren!
  
-De offervaardigheid van de “directe actie”.+//De offervaardigheid van de “directe actie”.//
  
-Het laatste algemene congres van de Franse vakverenigingen,​ georganiseerd in de “Confédération du Travail”, werd gehouden in Bourges. Door het hoofdcomité,​ hetwelk daarvan de leiding heeft, werd medegedeeld,​ dat toen, in september 1904, het aantal aangesloten vakbonden 52 bedroeg, met 1792 afdelingen. Het aantal leden werd echter niet opgegeven, omdat men ... dat zelf niet wist.+Het laatste algemene congres van de //Franse vakverenigingen//, georganiseerd in de “Confédération du Travail”, werd gehouden in Bourges. Door het hoofdcomité,​ hetwelk daarvan de leiding heeft, werd medegedeeld,​ dat toen, in september 1904, het aantal aangesloten vakbonden 52 bedroeg, met 1792 afdelingen. Het aantal leden werd echter niet opgegeven, omdat men ... dat zelf niet wist.
  
-Het verslag van de penningmeester van deze grote federatie met 1792 afdelingen vermelde, dat er ontvangen was een som van ... 19.370 francs over twee jaren! Aan het comité voor de algemene werkstaking,​ ’t welk op een vorig congres reeds was ingesteld en hetwelk de grote beweging, waarbij honderdduizenden arbeiders betrokken zouden worden, moest organiseren,​ was in twee jaar tijd afgedragen de som van ... 388 fr.!+Het verslag van de penningmeester van deze grote federatie met 1792 afdelingen vermelde, dat er ontvangen was een som van ... //19.370 francs over twee jaren!// Aan het comité voor de algemene werkstaking,​ ’t welk op een vorig congres reeds was ingesteld en hetwelk de grote beweging, waarbij honderdduizenden arbeiders betrokken zouden worden, moest organiseren,​ was in twee jaar tijd afgedragen de som van ... 388 fr.!
  
-De mannen van de “directe actie” beweren dat daardoor het best de ontwikkeling bevorderd wordt. Maar op dat congres werd medegedeeld dat het orgaan van de “Confédération”,​ waarbij 1792 afdelingen zijn aangesloten van 52 vakbonden, helemaal ... 5790 ex. oplage telde! En dát, terwijl op het voorgaande congres besloten was dat alle aangesloten leden “verplicht” waren een abonnement te nemen!+De mannen van de “directe actie” beweren dat daardoor het best de ontwikkeling bevorderd wordt. Maar op dat congres werd medegedeeld dat het orgaan van de “Confédération”,​ waarbij 1792 //afdelingen// zijn aangesloten van 52 vakbonden, helemaal ... 5790 ex. oplage telde! En dát, terwijl op het voorgaande congres besloten was dat alle aangesloten leden “verplicht” waren een abonnement te nemen!
  
-Het straks reeds genoemde comité tot leiding van de werkstakingen en tot voorbereiding der algemene werkstaking heeft een totaal inkomen gehad van 14.841 fr. Daarvan echter waren slechts 1081 fr. aan bijdragen der verenigingen,​ en aan vrijwillige bijdragen voor stakers ... 1297 francs!+Het straks reeds genoemde comité tot leiding van de werkstakingen en tot voorbereiding der algemene werkstaking heeft een totaal inkomen gehad van 14.841 fr. Daarvan echter waren slechts 1081 fr. aan bijdragen der verenigingen,​ en aan vrijwillige bijdragen voor stakers ... //1297 francs!//
  
 Na het voorbeeld van enige landen nemen wij nu enkele steden. Na het voorbeeld van enige landen nemen wij nu enkele steden.
  
-Berlijnse metselaars. In de aanvang der negentiger jaren bedroeg het loon van de Berlijnse metselaars per dag 5 mark à 5,50 mark. Door het succesvol optreden van de onder sociaaldemocratische leiding staande gecentraliseerde metselaarsbond,​ is thans het uurloon opgevoerd tot een minimum van 75 Pf., d.i. 45 cent, of een dagloon, bij 9 uur werk, van 6,85 mark (f 4.05)! Ook daarvoor is veel strijd nodig geweest; zonder deze had men waarlijk zulk een levensstandaard ook niet kunnen bereiken.+//Berlijnse metselaars.// In de aanvang der negentiger jaren bedroeg het loon van de Berlijnse metselaars per dag 5 mark à 5,50 mark. Door het succesvol optreden van de onder sociaaldemocratische leiding staande gecentraliseerde metselaarsbond,​ is thans het uurloon opgevoerd tot een minimum van 75 Pf., d.i. 45 cent, of een dagloon, bij 9 uur werk, van 6,85 mark (f 4.05)! Ook daarvoor is veel strijd nodig geweest; zonder deze had men waarlijk zulk een levensstandaard ook niet kunnen bereiken.
  
-De bouwvakarbeiders in Rijnland en Westfalen hebben hier, onder de kringen der bouwvakarbeiders en ook daar buiten, bewondering gewekt wegens de enorme volharding waarmee daar de strijd tegen de machtige patroonsbond twee maanden lang is volgehouden,​ en toch nog eindigde met een overwinning voor de arbeiders! De Ned. Metselaarsbond heeft lof gebracht aan die houding der Duitsers.+//De bouwvakarbeiders in Rijnland en Westfalen// hebben hier, onder de kringen der bouwvakarbeiders en ook daar buiten, bewondering gewekt wegens de enorme volharding waarmee daar de strijd tegen de machtige patroonsbond twee maanden lang is volgehouden,​ en toch nog eindigde met een overwinning voor de arbeiders! De Ned. Metselaarsbond heeft lof gebracht aan die houding der Duitsers.
  
 Maar hoe zou deze afloop mogelijk zijn geweest, indien hij bereikt had moeten worden door “directe actie”, d.w.z. zonder sterke en voortdurende steun van de centrale bonden, zonder weerstandskas en zonder sterke discipline? Thans zal spoedig in het gehele district de 10-urendag bereikt en het loon in de stadsdistricten op 53 à 55 Pf. per uur (32 à 33 cent) vastgelegd zijn. Dát zijn resultaten die pleiten vóór onze opvattingen! Maar hoe zou deze afloop mogelijk zijn geweest, indien hij bereikt had moeten worden door “directe actie”, d.w.z. zonder sterke en voortdurende steun van de centrale bonden, zonder weerstandskas en zonder sterke discipline? Thans zal spoedig in het gehele district de 10-urendag bereikt en het loon in de stadsdistricten op 53 à 55 Pf. per uur (32 à 33 cent) vastgelegd zijn. Dát zijn resultaten die pleiten vóór onze opvattingen!
  
-De Gentse arbeidersbeweging. Eén der steden waar zich de vakbeweging uitsluitend heeft ontwikkeld onder de invloed van sociaaldemocraten,​ is Gent. Wat hebben de anarchisten daarvan steeds gezegd? “De Gentse arbeidersbeweging is achterlijk, de sociaaldemocraten bemoeien zich daar niet met de vakbeweging.” Steeds werden er over de sociaaldemocratische arbeidersbeweging daar, in de Nederlandse anarchistische bladen, de meest ergerlijke lasterpraatjes verspreid.+//De Gentse arbeidersbeweging.// Eén der steden waar zich de vakbeweging uitsluitend heeft ontwikkeld onder de invloed van sociaaldemocraten,​ is Gent. Wat hebben de anarchisten daarvan steeds gezegd? “De Gentse arbeidersbeweging is achterlijk, de sociaaldemocraten bemoeien zich daar niet met de vakbeweging.” Steeds werden er over de sociaaldemocratische arbeidersbeweging daar, in de Nederlandse anarchistische bladen, de meest ergerlijke lasterpraatjes verspreid.
  
-Maar door een schitterend,​ onvergetelijk feit van de jongste tijd, heeft de Gentse vakbeweging al deze laster gelogenstraft. In het begin van de maand juni stelde de vakvereniging van de Gentse wevers de eis van kortere werktijd. Na de besliste weigering der patroons, werd eendrachtig de arbeid neergelegd, en op dit ogenblik, d.i. 3 maanden na het ogenblik dat de staking uitbrak, denken de arbeiders er nog niet aan om de arbeid weer op te nemen! Geen onderkruiperij wordt er gepleegd, geen aandrang om op de oude voorwaarden weer aan de arbeid te gaan, geen mismoedigheid.[9]+Maar door een schitterend,​ onvergetelijk feit van de jongste tijd, heeft de Gentse vakbeweging al deze laster gelogenstraft. In het begin van de maand juni stelde de vakvereniging van de Gentse wevers de eis van kortere werktijd. Na de besliste weigering der patroons, werd eendrachtig de arbeid neergelegd, en op dit ogenblik, d.i. 3 maanden na het ogenblik dat de staking uitbrak, ​//denken de arbeiders er nog niet aan om de arbeid weer op te nemen!// Geen onderkruiperij wordt er gepleegd, geen aandrang om op de oude voorwaarden weer aan de arbeid te gaan, geen mismoedigheid.[9]
  
 Waar blijven nu de anarchisten met hun lasterpraatjes over Gent? Waar blijven nu de anarchisten met hun lasterpraatjes over Gent?
Regel 567: Regel 565:
 Van de 43.000 arbeiders zijn er ongeveer 11.000 bij de socialistische vakverenigingen aangesloten! En 9 van de Gentse vakverenigingen beschikken over een eigen gesalarieerde secretaris. De contributie bedraagt voor bijna allen 15 cent; de uitkering bij werkstaking varieert van f 5 tot f 6 per week, terwijl ook bij werkloosheid de leden voor gebrek bewaard worden. Dat is de vakbeweging,​ die door de sociaaldemocraten is opgebouwd! Alleen over het jaar 1902 werd als steun bij werkstaking uitgekeerd door de wevers 8.887,45 fr.; katoenbewerkers 7.514,50 fr.; vlasbewerkers 3.197,80 fr.; dokwerkers 2.071 fr.! Van de 43.000 arbeiders zijn er ongeveer 11.000 bij de socialistische vakverenigingen aangesloten! En 9 van de Gentse vakverenigingen beschikken over een eigen gesalarieerde secretaris. De contributie bedraagt voor bijna allen 15 cent; de uitkering bij werkstaking varieert van f 5 tot f 6 per week, terwijl ook bij werkloosheid de leden voor gebrek bewaard worden. Dat is de vakbeweging,​ die door de sociaaldemocraten is opgebouwd! Alleen over het jaar 1902 werd als steun bij werkstaking uitgekeerd door de wevers 8.887,45 fr.; katoenbewerkers 7.514,50 fr.; vlasbewerkers 3.197,80 fr.; dokwerkers 2.071 fr.!
  
-Schildersgezellen. Een klein voorbeeld, hoe er met de gecentraliseerde vakverenigingen werkelijke voordelen voor de arbeiders bereikt worden, leveren de schildersgezellen van Darmstadt. Tot het jaar 1898 waren voor deze werklieden de toestanden vrij treurig. Van meespreken van de vakverenigingen in arbeidsaangelegenheden was geen sprake en de lonen waren vrij laag. Van toen af begon echter de organisatie ferm om zich heen te grijpen, en in dit voorjaar is er 12 weken geworsteld om een loontarief door gevoerd te krijgen. Het zolang vol te houden, was alleen mogelijk door de volle steun van de centrale bond! De staking werd gewonnen, en thans is de toestand beter dan op één plaats in ons land. De werktijd is in de zomer 10 en in de winter 7 uur; boven 20 jaar moeten ze minstens 25 cent per uur hebben. Vanaf 1 maart 1906 komt er nog 1 Pf. bij en nog een jaar later weer 1 Pf. Overwerk van 6-8 uur wordt met 30 % meer betaald; nachtwerk met 100 %. Zondagswerk met 50 %. Thans trekt het schilderspersoneel 70.000 mark per jaar meer!+//Schildersgezellen.// Een klein voorbeeld, hoe er met de gecentraliseerde vakverenigingen werkelijke voordelen voor de arbeiders bereikt worden, leveren de schildersgezellen van Darmstadt. Tot het jaar 1898 waren voor deze werklieden de toestanden vrij treurig. Van meespreken van de vakverenigingen in arbeidsaangelegenheden was geen sprake en de lonen waren vrij laag. Van toen af begon echter de organisatie ferm om zich heen te grijpen, en in dit voorjaar is er 12 weken geworsteld om een loontarief door gevoerd te krijgen. Het zolang vol te houden, was alleen mogelijk door de volle steun van de centrale bond! De staking werd gewonnen, en thans is de toestand beter dan op één plaats in ons land. De werktijd is in de zomer 10 en in de winter 7 uur; boven 20 jaar moeten ze minstens 25 cent per uur hebben. Vanaf 1 maart 1906 komt er nog 1 Pf. bij en nog een jaar later weer 1 Pf. Overwerk van 6-8 uur wordt met 30 % meer betaald; nachtwerk met 100 %. Zondagswerk met 50 %. Thans trekt het schilderspersoneel 70.000 mark per jaar meer!
  
-Kiesrecht en vakbeweging. Hoe dikwijls wordt niet door de anarchisten gezegd, dat daarom de strijd voor algemeen kiesrecht zo verderfelijk is, omdat daardoor de arbeiders in het kiesrecht beginnen te geloven als in een panacee en daardoor de vakverenigingsactie wordt verwaarloosd. Welnu, het jongste en meest sprekende voorbeeld van het tegendeel levert Hongarije. Er is wel geen arbeidersklasse in Europa, die in de laatste jaren zó heeft gestreden voor het algemeen kiesrecht, als die van Hongarije! Maar heeft zij, staande op het standpunt dat het kiesrecht een onontbeerlijk strijdmiddel is voor de arbeidersklasse,​ daarom de vakorganisatie verwaarloosd?​ Het tegendeel is waar! Niettegenstaande de ontzettende moeilijkheden die in dat land waren te overwinnen! Tien jaar geleden was er van organisatie nog nauwelijks sprake; in 1901 telde men er nog slechts ruim 10.500 georganiseerden en op 1 januari 1904 waren er reeds 12 landelijke bonden en 63 lokale verenigingen,​ met tezamen 41.138 leden. Thans is het aantal bonden reeds tot 47 gestegen met 422 afdelingen en ruim 46.000 leden. De plaatselijke organisaties verminderen,​ ten teken dat de centralisatie ook daar algemeen tot toepassing wordt gebracht, en deze stijging vond plaats in een periode dat de agitatie voor algemeen kiesrecht voortdurend met kracht gevoerd werd.+//Kiesrecht en vakbeweging.// Hoe dikwijls wordt niet door de anarchisten gezegd, dat daarom de strijd voor algemeen kiesrecht zo verderfelijk is, omdat daardoor de arbeiders in het kiesrecht beginnen te geloven als in een panacee en daardoor de vakverenigingsactie wordt verwaarloosd. Welnu, het jongste en meest sprekende voorbeeld van het tegendeel levert Hongarije. Er is wel geen arbeidersklasse in Europa, die in de laatste jaren zó heeft gestreden voor het algemeen kiesrecht, als die van Hongarije! Maar heeft zij, staande op het standpunt dat het kiesrecht een onontbeerlijk strijdmiddel is voor de arbeidersklasse,​ daarom de vakorganisatie verwaarloosd?​ Het tegendeel is waar! Niettegenstaande de ontzettende moeilijkheden die in dat land waren te overwinnen! Tien jaar geleden was er van organisatie nog nauwelijks sprake; in 1901 telde men er nog slechts ruim 10.500 georganiseerden en op 1 januari 1904 waren er reeds 12 landelijke bonden en 63 lokale verenigingen,​ met tezamen 41.138 leden. Thans is het aantal bonden reeds tot 47 gestegen met 422 afdelingen en ruim 46.000 leden. De plaatselijke organisaties verminderen,​ ten teken dat de centralisatie ook daar algemeen tot toepassing wordt gebracht, en deze stijging vond plaats in een periode dat de agitatie voor algemeen kiesrecht voortdurend met kracht gevoerd werd.
  
 En het meest sprekende feit uit de internationale klassenstrijd is in de maand september door de Hongaarse arbeidersbeweging geleverd, nu onlangs, bij wijze van manifestatie 80.000 arbeiders op het sein van de vakverenigingen de arbeid neerlegden, om één dag een krachtig: “Het kiesrecht aan allen!” te laten weerklinken! En het meest sprekende feit uit de internationale klassenstrijd is in de maand september door de Hongaarse arbeidersbeweging geleverd, nu onlangs, bij wijze van manifestatie 80.000 arbeiders op het sein van de vakverenigingen de arbeid neerlegden, om één dag een krachtig: “Het kiesrecht aan allen!” te laten weerklinken!
Regel 575: Regel 573:
 Dat is een schitterend bewijs, dat de actie voor het kiesrecht niet hinderend, maar bevorderend werkt aan de agitatie voor de vakbeweging Dat is een schitterend bewijs, dat de actie voor het kiesrecht niet hinderend, maar bevorderend werkt aan de agitatie voor de vakbeweging
  
-Als bewijzen van wat sociaaldemocratische kamerleden direct en praktisch kunnen bereiken, afgezien van de zeer grote propagandistische en agitatorische kracht die zij uitoefenen, de volgende voorbeelden uit de laatste jaren uit ons eigen parlement.+//Als bewijzen van wat sociaaldemocratische kamerleden direct en praktisch kunnen ​**bereiken**,// afgezien van de zeer grote propagandistische en agitatorische kracht die zij uitoefenen, de volgende voorbeelden uit de laatste jaren uit ons eigen parlement.
  
-Koloniën. Door Van Kols optreden is de koeliemishandeling,​ die ontkend werd, eindelijk bewezen. Maatregelen zijn genomen tot beteugeling.+//Koloniën.// Door Van Kols optreden is de koeliemishandeling,​ die ontkend werd, eindelijk bewezen. Maatregelen zijn genomen tot beteugeling.
  
-Justitie. Troelstra onthult de schandalen van de N. Brabantse bank en zwendelarijen als van de Mindrineti- en Wilhelminamaatschappij.+//Justitie.// Troelstra onthult de schandalen van de N. Brabantse bank en zwendelarijen als van de Mindrineti- en Wilhelminamaatschappij.
  
-Belastingen. Mede door het optreden van de sociaaldemocraten wordt de wet van 2 mei ’97 op de gebouwde eigendommen,​ die de grote landbouwers en grondeigenaars bevoordeelde,​ gewijzigd en verbeterd.+//Belastingen.// Mede door het optreden van de sociaaldemocraten wordt de wet van 2 mei ’97 op de gebouwde eigendommen,​ die de grote landbouwers en grondeigenaars bevoordeelde,​ gewijzigd en verbeterd.
  
-Oorlog. Het voorstel-Bergansius om het “blijvend gedeelte” van 4 maanden te brengen op 8 maanden, wordt ingetrokken. Schadevergoeding voor miliciens-kostwinners wordt gebracht van f 20 per maand op f 1 per dag. De uitkering wordt bespoedigd.+//Oorlog.// Het voorstel-Bergansius om het “blijvend gedeelte” van 4 maanden te brengen op 8 maanden, wordt ingetrokken. Schadevergoeding voor miliciens-kostwinners wordt gebracht van f 20 per maand op f 1 per dag. De uitkering wordt bespoedigd.
  
-Marine. Een reeks van verbeteringen in het lot der matrozen wordt, ook vooral door het optreden der sociaaldemocratische kamerleden, ingevoerd.+//Marine.// Een reeks van verbeteringen in het lot der matrozen wordt, ook vooral door het optreden der sociaaldemocratische kamerleden, ingevoerd.
  
-Onderwijs. De rechtstoestand van de bijzondere onderwijzers wordt verbeterd; het sociaaldemocratische amendement hiertoe aangenomen. De mogelijkheid van gemeentezorg voor kindervoeding en kleding wordt in de leerplichtwet aangenomen.+//Onderwijs.// De rechtstoestand van de bijzondere onderwijzers wordt verbeterd; het sociaaldemocratische amendement hiertoe aangenomen. De mogelijkheid van gemeentezorg voor kindervoeding en kleding wordt in de leerplichtwet aangenomen.
  
-Wat de parlementaire actie in de gemeenteraden vermag, blijkt uit de volgende voorbeelden uit Utrecht: Na tweedaags debat gelukte het aan de sociaaldemocraat Oudegeest minimumloon en maximumarbeidsduur bepalingen door te drijven. Als gevolg hiervan stegen in 5 jaar de lonen met 5-7 cent per uur.+Wat de parlementaire actie in de gemeenteraden vermag, blijkt uit de volgende voorbeelden uit Utrecht: Na tweedaags debat gelukte het aan de sociaaldemocraat Oudegeest ​//minimumloon en maximumarbeidsduur// bepalingen door te drijven. Als gevolg hiervan stegen in 5 jaar de lonen met 5-7 cent per uur.
  
-In 1902 werden schoolvoeding en kleding mogelijk. B. en W. hadden alleen kleding voorgesteld. Thans wordt f 4500 uitgetrokken.+In 1902 werden ​//schoolvoeding// en //kleding// mogelijk. B. en W. hadden alleen kleding voorgesteld. Thans wordt f 4500 uitgetrokken.
  
-In 1904 schoolbaden ingevoerd (50.000 worden er disponibel gesteld).+In 1904 //schoolbaden// ingevoerd (50.000 worden er disponibel gesteld).
  
-In 1904 op gedetailleerd voorstel van O. de salarissen van de politieagenten verhoogd. Verhoging circa f 75 per jaar.+In 1904 op gedetailleerd voorstel van O. de //salarissen// van de politieagenten ​//verhoogd//. Verhoging circa f 75 per jaar.
  
-In 1902 schaftlokalen en drinkwater op alle karweien van meer dan 10 man verplichtend gesteld op voorstel van O.+In 1902 //schaftlokalen// en //drinkwater// op alle karweien van meer dan 10 man verplichtend gesteld op voorstel van O.
  
-Schoolartsen komen waarschijnlijk binnenkort op initiatief van de sociaaldemocraten Een werklozenverzekering is in aantocht. Het rapport van de daartoe ingestelde commissie, waarvan O. lid is, is verschenen en adviseert tot steun aan vakverenigingen.+//Schoolartsen// komen waarschijnlijk binnenkort op initiatief van de sociaaldemocraten Een //werklozenverzekering// is in aantocht. Het rapport van de daartoe ingestelde commissie, waarvan O. lid is, is verschenen en adviseert tot steun aan vakverenigingen.
  
-Vermelden wij nu nog dat de Duitse sociaaldemocraten ten getale van ongeveer 300.000 georganiseerd zijn. Dat hun bladen ongeveer 700.000 abonnees tellen, dat zij bij de laatste verkiezing drie miljoen stemmen uitbrachten en dat de verhouding van de partij tot de meer dan een miljoen leden tellende vakverenigingen zeer goed is.+Vermelden wij nu nog dat de //Duitse sociaaldemocraten// ten getale van ongeveer 300.000 georganiseerd zijn. Dat hun bladen ongeveer 700.000 abonnees tellen, dat zij bij de laatste verkiezing drie miljoen stemmen uitbrachten en dat de verhouding van de partij tot de meer dan een miljoen leden tellende vakverenigingen zeer goed is.
  
 In Denemarken, Oostenrijk en België is de band tussen sociaaldemocraten en vakvereniging zeer nauw. Men kan daar van eenheid spreken, organisatorisch en moreel. Ook in Noorwegen, Zweden en het grootste deel van Zwitserland bestaat een uitstekende verstandhouding. In Denemarken, Oostenrijk en België is de band tussen sociaaldemocraten en vakvereniging zeer nauw. Men kan daar van eenheid spreken, organisatorisch en moreel. Ook in Noorwegen, Zweden en het grootste deel van Zwitserland bestaat een uitstekende verstandhouding.
Regel 607: Regel 605:
 De sociaaldemocratische organisaties nemen in alle landen snel toe. In Holland steeg het ledental in enkele jaren tot 7000, het aantal op s. d. uitgebrachte stemmen op meer dan 60.000. De sociaaldemocratische organisaties nemen in alle landen snel toe. In Holland steeg het ledental in enkele jaren tot 7000, het aantal op s. d. uitgebrachte stemmen op meer dan 60.000.
  
-Vraagt men daarentegen naar de kracht van de anarchisten,​ dan vindt men nergens, in geen enkel land, werkelijk krachtige organisaties. Overal slechts kleine groepen georganiseerden.+Vraagt men daarentegen naar //de kracht van de anarchisten//, dan vindt men //nergens//, in geen enkel land, werkelijk krachtige organisaties. Overal slechts kleine groepen georganiseerden.
  
 In Spanje, Frankrijk, Italië en Holland is hun invloed nog het grootst. Maar over Frankrijk berichten de vakverenigingen zelf, dat de cijfers der meer of minder anarchistische bonden onbetrouwbaar zijn door de slechte gewoonte veel te hoog op te geven. Hetzelfde geschiedt in Spanje. De sterkte van de Spaanse anarchisten kan men bovendien uit het volgende opmaken. In het jaar 1902, toen de politieke arbeiderspartij over 8000 leden, de Algemene Unie der vakarbeiders 32.000 leden telden, gaven de anarchisten 70.000 leden op als behorende tot hun Nationale Federatie (opgericht tegenover de sociaaldemocratische bonden), tezamen in 400 secties. Maar in het verslag van hun centraalcomité van dat jaar vond men van die 400 slechts 20 betalende secties opgegeven! In Spanje, Frankrijk, Italië en Holland is hun invloed nog het grootst. Maar over Frankrijk berichten de vakverenigingen zelf, dat de cijfers der meer of minder anarchistische bonden onbetrouwbaar zijn door de slechte gewoonte veel te hoog op te geven. Hetzelfde geschiedt in Spanje. De sterkte van de Spaanse anarchisten kan men bovendien uit het volgende opmaken. In het jaar 1902, toen de politieke arbeiderspartij over 8000 leden, de Algemene Unie der vakarbeiders 32.000 leden telden, gaven de anarchisten 70.000 leden op als behorende tot hun Nationale Federatie (opgericht tegenover de sociaaldemocratische bonden), tezamen in 400 secties. Maar in het verslag van hun centraalcomité van dat jaar vond men van die 400 slechts 20 betalende secties opgegeven!
Regel 613: Regel 611:
 In Holland liep het ledental van het anarchistische NAS van 16.000 op 5.000 terug in enkele jaren. In Holland liep het ledental van het anarchistische NAS van 16.000 op 5.000 terug in enkele jaren.
  
-Een schitterend voorbeeld ten slotte van wat samenwerking van politiek en vakorganisatie vermag: bij de laatste Oostenrijkse kolenwerkersstaking stonden 60.000 arbeiders tegenover een zestal patroons. Ondanks de heersende kolennood gaven deze laatsten niet toe. De vakactie was te zwak hen te dwingen. Deze sprak evenwel haar vertrouwen uit in de sociaaldemocratie. De afgevaardigden van de sociaaldemocraten leidden met de vakbondbestuurders de strijd, en door onophoudelijke druk in de Kamer op de regering en de meerderheid gelukte het de negenurendag voor de bergwerkers te veroveren. Dit was een opmerkelijk voorbeeld, schrijft Kautsky, van de vereniging van politieke en vakactie. Elk op zichzelf had tot niets geleid. De sociaaldemocratische afgevaardigden hadden zich hees kunnen praten in de Rijksdag, zij hadden voor dove oren gepreekt zonder de staking. Maar deze was weer zonder resultaat geëindigd zonder het ingrijpen in het parlement door de sociaaldemocraten,​ die niet rustten voordat regering en meerderheid de beloften, die zij in de tijd van de grootste kolennood hadden gedaan omtrent verkorting van de arbeidsdag, tenminste enigszins uitvoerden.+//Een schitterend voorbeeld// ten slotte van wat //samenwerking van politiek en vakorganisatie// vermag: bij de laatste Oostenrijkse kolenwerkersstaking stonden 60.000 arbeiders tegenover een zestal patroons. Ondanks de heersende kolennood gaven deze laatsten niet toe. De vakactie was te zwak hen te dwingen. Deze sprak evenwel haar vertrouwen uit in de sociaaldemocratie. De afgevaardigden van de sociaaldemocraten leidden met de vakbondbestuurders de strijd, en door onophoudelijke druk in de Kamer op de regering en de meerderheid gelukte het de negenurendag voor de bergwerkers te veroveren. Dit was een opmerkelijk voorbeeld, schrijft Kautsky, van de vereniging van politieke en vakactie. Elk op zichzelf had tot niets geleid. De sociaaldemocratische afgevaardigden hadden zich hees kunnen praten in de Rijksdag, zij hadden voor dove oren gepreekt zonder de staking. Maar deze was weer zonder resultaat geëindigd zonder het ingrijpen in het parlement door de sociaaldemocraten,​ die niet rustten voordat regering en meerderheid de beloften, die zij in de tijd van de grootste kolennood hadden gedaan omtrent verkorting van de arbeidsdag, tenminste enigszins uitvoerden.
  
 Stel daartegenover het slechts halve slagen van de Franse bergwerkers in hun staking (oktober tot december 1902), die toch ook de overgrote meerderheid der arbeiders omvatte. Stel daartegenover het slechts halve slagen van de Franse bergwerkers in hun staking (oktober tot december 1902), die toch ook de overgrote meerderheid der arbeiders omvatte.
Regel 628: Regel 626:
 Wij zouden liegen als wij dat zeiden. Wij zouden liegen als wij dat zeiden.
  
-Ook de sociaaldemocratische tactiek loopt altijd en altijd weer gevaar fouten te begaan. Zij kan burgerlijk worden in de politiek. Verburgerlijken in de vakvereniging. Het vormen van sterke kassen hier en het vergeten van de strijd, het vooropstellen van onderlinge ondersteuning en het verwaarlozen van de bestrijding der patroons, het blind gehoorzamen aan leiders die beambten worden en geen strijders meer zijn. Het egoïsme van de vakbond tegenover andere arbeiders, een uitsluitings-,​ een gildengeest,​ een vredes- en rust- in plaats van een kamptactiek,​ dat zijn alle gevaren die de met sociaaldemocratische tactiek handelende vakorganisatie bedreigen. De duizenden en honderdduizenden verenigd kunnen een kudde worden en ophouden zelfdenkende,​ zelfhandelende wezens te zijn. Het zou laf zijn te ontkennen dat dit gevaar bestaat. Het voorbeeld van Engeland heeft het trouwens dikwijls bewezen.+Ook de sociaaldemocratische tactiek loopt altijd en altijd weer gevaar fouten te begaan. Zij kan burgerlijk worden in de politiek. Verburgerlijken in de vakvereniging. Het vormen van sterke kassen hier en het vergeten van de strijd, het vooropstellen van onderlinge ondersteuning en het verwaarlozen van de bestrijding der patroons, het blind gehoorzamen aan leiders die beambten worden en geen strijders meer zijn. Het egoïsme van de vakbond tegenover andere arbeiders, een uitsluitings-,​ een gildengeest,​ een vredes- en rust- in plaats van een kamptactiek,​ dat zijn alle gevaren die de met sociaaldemocratische tactiek handelende vakorganisatie bedreigen. De duizenden en honderdduizenden verenigd ​//kunnen// een //kudde// worden en ophouden zelfdenkende,​ zelfhandelende wezens te zijn. Het zou laf zijn te ontkennen dat dit gevaar bestaat. Het voorbeeld van Engeland heeft het trouwens dikwijls bewezen.
  
 Zo ook in de politiek. Ook daar dreigt de arbeider het gaan hangen aan het kleine. Het niet zien van het grote einddoel ter wille van de dagelijkse strijd. Daar dreigt het blijvend verbond met de bourgeois, voor kleine voordeeltjes,​ voor een zetel meer of minder. Daar dreigt de zucht regeringspartij te worden. Zo ook in de politiek. Ook daar dreigt de arbeider het gaan hangen aan het kleine. Het niet zien van het grote einddoel ter wille van de dagelijkse strijd. Daar dreigt het blijvend verbond met de bourgeois, voor kleine voordeeltjes,​ voor een zetel meer of minder. Daar dreigt de zucht regeringspartij te worden.
Regel 634: Regel 632:
 Dat alles is zo, maar hebben wij het ooit ontkend? Hebben wij ooit ontkend dat de weg en de strijd van de arbeidersklasse lang en moeilijk was? Als er een directe gemakkelijke weg bestond, dan was hij toch al lang gevonden, dan bestond ook het socialisme reeds. Maar een dergelijke weg bestaat niet. Vol nederlaag en dwaling is elke tactiek, omdat het patronaat voorlopig nog machtiger is dan wij. Dat alles is zo, maar hebben wij het ooit ontkend? Hebben wij ooit ontkend dat de weg en de strijd van de arbeidersklasse lang en moeilijk was? Als er een directe gemakkelijke weg bestond, dan was hij toch al lang gevonden, dan bestond ook het socialisme reeds. Maar een dergelijke weg bestaat niet. Vol nederlaag en dwaling is elke tactiek, omdat het patronaat voorlopig nog machtiger is dan wij.
  
-Maar onze tactiek is desondanks de énig mogelijke. Want – wij kunnen het niet genoeg herhalen – de bourgeoisie is goed georganiseerd en geschoold en reusachtig in macht. Het proletariaat kan haar alleen overwinnen door in reusachtig aantal, na jarenlange oefening en strijd, als één man, welbewust tegen haar op te staan. Wie dat inziet begrijpt dus dat twee dingen nodig zijn: 1. de socialistische geest. 2. reusachtige organisatie. Geen groot aantal zonder socialistische gedachte. Maar evenmin socialistische gedachte zonder groot aantal. Beide moet ons doel zijn. En het is de sociaaldemocratische tactiek die tegelijk, en gaandeweg, de socialistische gedachte verspreidt en de reusachtige getallen bijeenbrengt. Waardoor? Doordat zij de politieke strijd voert, die allen voeren kunnen.+Maar onze tactiek is desondanks de énig mogelijke. Want – wij kunnen het niet genoeg herhalen – de bourgeoisie is goed georganiseerd en geschoold en reusachtig in macht. Het proletariaat kan haar alleen overwinnen door in reusachtig aantal, na jarenlange oefening en strijd, als één man, welbewust tegen haar op te staan. Wie dat inziet begrijpt dus dat twee dingen nodig zijn: 1. de socialistische geest. 2. reusachtige organisatie. Geen groot aantal zonder socialistische gedachte. Maar evenmin socialistische gedachte zonder groot aantal. Beide moet ons doel zijn. En het is de sociaaldemocratische tactiek die tegelijk, en gaandeweg, de socialistische gedachte verspreidt en de reusachtige getallen bijeenbrengt. Waardoor? Doordat zij de politieke strijd voert, die //allen// voeren kunnen.
  
-Wanneer men ons dus op bovengenoemde gevaren en dergelijke wijst, dan antwoorden wij: gij hebt gelijk, zij bestaan. Zij bestaan ook bij u, anarchisten,​ niet minder. Want welke andere tactiek, bv. die van de alleen-vakvereniging,​ kán zo zeer leiden tot strijd-voor-het-kleine-alleen?​ Maar wij zien de gevaren die ons dreigen en wij trachten daarom ze af te wenden en te voorkomen. Maar al waren ze tienmaal groter, wij komen aan het doel, want de politieke strijd is de enige algemene, die het gehele kapitaal en het gehele proletariaat omvat. De ontwikkeling der maatschappij verscherpt de klassentegenstellingen. Het socialisme wordt voor het proletariaat steeds meer een absolute behoefte. Wij zullen dus, ondanks alle gevaren, die enige weg blijven volgen, en op dat enige terrein én vakbeweging én politieke partij ten slotte brengen tot de eindstrijd met de bourgeoisie.+Wanneer men ons dus op bovengenoemde gevaren en dergelijke wijst, dan antwoorden wij: gij hebt gelijk, zij bestaan. Zij bestaan ook bij u, anarchisten,​ niet minder. Want welke andere tactiek, bv. die van de alleen-vakvereniging, ​//kán// zo zeer leiden tot strijd-voor-het-kleine-alleen?​ Maar wij zien de gevaren die ons dreigen en wij trachten daarom ze af te wenden en te voorkomen. Maar al waren ze tienmaal groter, wij komen aan het doel, want de politieke strijd is de enige algemene, die het gehele kapitaal en het gehele proletariaat omvat. De ontwikkeling der maatschappij verscherpt de klassentegenstellingen. Het socialisme wordt voor het proletariaat steeds meer een absolute behoefte. Wij zullen dus, ondanks alle gevaren, die enige weg blijven volgen, en op dat enige terrein én vakbeweging én politieke partij ten slotte brengen tot de eindstrijd met de bourgeoisie.
  
 Laten wij, sociaaldemocraten,​ alles doen om de genoemde gevaren in vakbond en partij te voorkomen, dan zullen wij ook het snelst het anarchisme overwinnen. Laten wij, sociaaldemocraten,​ alles doen om de genoemde gevaren in vakbond en partij te voorkomen, dan zullen wij ook het snelst het anarchisme overwinnen.
Regel 642: Regel 640:
 ===== IV. ===== ===== IV. =====
  
-De verovering der politieke macht+==== De verovering der politieke macht ====
  
 De revolutionaire rol van het proletariaat is een drieledige. De revolutionaire rol van het proletariaat is een drieledige.
Regel 674: Regel 672:
 De sociaaldemocratie heeft zich zelf aldus genoemd, omdat zij deze, trouwens zeer eenvoudige, waarheid inziet, omdat zij inziet dat die overgang niet anders plaats hebben kan. Het woord sociaaldemocratie betekent letterlijk: kameraadschappelijke volksheerschappij. Het duidt juist die overgangstoestand van kapitalisme naar socialisme reeds aan, wanneer de arbeiders kameraadschappelijk de heerschappij over de maatschappij zullen uitoefenen. De sociaaldemocratie heeft zich zelf aldus genoemd, omdat zij deze, trouwens zeer eenvoudige, waarheid inziet, omdat zij inziet dat die overgang niet anders plaats hebben kan. Het woord sociaaldemocratie betekent letterlijk: kameraadschappelijke volksheerschappij. Het duidt juist die overgangstoestand van kapitalisme naar socialisme reeds aan, wanneer de arbeiders kameraadschappelijk de heerschappij over de maatschappij zullen uitoefenen.
  
-Geeft ook maar een enkel anarchist een duidelijk antwoord op deze duidelijke bewijsvoering?​ Neen, geen enkele. Geen enkele geeft een duidelijke uiteenzetting hoe hij zich die overgang dan eigenlijk zelf wel denkt. Toen schrijver dezes deze dingen aan D. N. bij een debat in Enschede onder het oog hield, antwoordde hij alleen dat de arbeiders zich wel zouden haasten om het kadaster, de statistieken en al die papieren rommel te verbranden. Dat die gegevens nodig zijn voor de arbeid, deed er voor hem niets toe! Kan men het zich waanzinniger,​ maar tegelijk tegenover de arbeidersklasse onbewust-misdadiger denken?+Geeft ook maar een enkel anarchist een duidelijk antwoord op deze duidelijke bewijsvoering?​ Neen, geen enkele. Geen enkele geeft een duidelijke uiteenzetting hoe hij zich die overgang dan eigenlijk zelf wel denkt. Toen schrijver dezes deze dingen aan D. N. bij een debat in Enschede onder het oog hield, antwoordde hij alleen dat de arbeiders zich wel zouden haasten om het kadaster, de statistieken en al die papieren rommel te verbranden. Dat die gegevens nodig zijn //voor de arbeid//, deed er voor hem niets toe! Kan men het zich waanzinniger,​ maar tegelijk tegenover de arbeidersklasse onbewust-misdadiger denken?
  
-En toen bij hetzelfde debat aan D. N. gevraagd werd, hoe dan wel het socialisme uit het kapitalisme gevormd zou worden, hoe dan wel de kolossale bedrijven van de grootindustrie en het grootverkeer,​ socialistisch zouden worden, zo dat er geen verwarring ontstond, toen hem werd aangetoond dat de socialistische organisatie van grootbedrijven niet anders kan worden geregeld dan in het groot, antwoordde hij met Kropotkin niets anders dan: het zal geschieden langs natuurlijke weg. Alsof in de natuur niet de wanorde even “natuurlijk” was als de orde, alsof gezag, centralisatie en staat niet even “natuurlijk” waren als “vrijheidsliefde” en “individualisme”.+En toen bij hetzelfde debat aan D. N. gevraagd werd, hoe dan wel het socialisme uit het kapitalisme gevormd zou worden, hoe dan wel de kolossale bedrijven van de grootindustrie en het grootverkeer,​ socialistisch zouden worden, zo dat er geen verwarring ontstond, toen hem werd aangetoond dat de socialistische organisatie van grootbedrijven niet anders kan worden geregeld dan in het groot, antwoordde hij met Kropotkin niets anders dan: het zal geschieden ​//langs natuurlijke weg//. Alsof in de natuur niet de wanorde even “natuurlijk” was als de orde, alsof gezag, centralisatie en staat niet even “natuurlijk” waren als “vrijheidsliefde” en “individualisme”.
  
 Met het algemene woord: “langs natuurlijke weg” worden de arbeiders bedrogen. Met zulke onduidelijke en nietszeggende frases stuurt men daar de schuit in het riet. En een wijze hoe men zelf zich eigenlijk de overgang denkt, wordt in het minst niet aangegeven. Met het algemene woord: “langs natuurlijke weg” worden de arbeiders bedrogen. Met zulke onduidelijke en nietszeggende frases stuurt men daar de schuit in het riet. En een wijze hoe men zelf zich eigenlijk de overgang denkt, wordt in het minst niet aangegeven.
Regel 688: Regel 686:
 Maar zodra het socialisme ontbloeit uit het kapitalisme en hoe meer, tot heil van de gehele maatschappij,​ de socialistische productie en verdeling in alle bedrijfstakken zal worden ingevoerd, des te meer wordt alle machtsuiting onnodig. Eindelijk werkt alles samen volgens onderling goedgevonden regels. Er zijn geen privaatbezitters meer te dwingen, er zijn geen werklozen meer te helpen, geen belastingen meer op te leggen, geen nijverheidstakken,​ landbouw of transport meer door de democratie der arbeiders in het goede spoor te brengen. Alle gezag, dat nog lijkt op het gezag van de vroegere maatschappij,​ verdwijnt. De kapitalistische staat is verdwenen. Maar zodra het socialisme ontbloeit uit het kapitalisme en hoe meer, tot heil van de gehele maatschappij,​ de socialistische productie en verdeling in alle bedrijfstakken zal worden ingevoerd, des te meer wordt alle machtsuiting onnodig. Eindelijk werkt alles samen volgens onderling goedgevonden regels. Er zijn geen privaatbezitters meer te dwingen, er zijn geen werklozen meer te helpen, geen belastingen meer op te leggen, geen nijverheidstakken,​ landbouw of transport meer door de democratie der arbeiders in het goede spoor te brengen. Alle gezag, dat nog lijkt op het gezag van de vroegere maatschappij,​ verdwijnt. De kapitalistische staat is verdwenen.
  
-Slechts één gezag blijft over, o haters van het abstracte “gezag”. En als gij dit anders weet te bedenken, moet gij het ook maar weer zeggen. Het gezag dat overblijft, is gelegen in de gemeenschappelijke verzorging en administratie van de arbeid. Want, als de maatschappelijke arbeid bezorgd wordt door groepen werkenden, ook dan nog zullen die groepen onderling hun arbeid moeten afspreken. De groep der bakkers in een stad zal moeten weten hoeveel koren gebouwd en geleverd kan worden, de groep der landbouwers hoeveel brood er nodig is, de groep van het vervoer hoeveel aangeboden zal worden.[10] Denken de “vrijen” soms dat, om dat af te spreken, alle individuen op een hoop zullen lopen en hun eigen “vrije wil” zullen uitgillen? Of zullen ze die zaken regelen door afgevaardigden?​ Het gezond verstand der sociaaldemocraten zegt dat weer alleen de laatste weg mogelijk is en dat de verstandige toekomstsocialisten die zullen inslaan. Welnu, die afgevaardigden zullen dus over de productie een beslissende stem hebben. En dat zal al zijn wat er over is van het gezag. Met andere woorden: de arbeid zelf, de techniek, de natuurlijke voorwaarden er van en de werktuigen, zullen ook dan nog maken dat de mens zich aan enige maatschappelijke regels zal hebben te onderwerpen. Dat hij dit gaarne doen zal behoeven wij, hopen wij, voor het publiek dat ons leest, niet te betogen.+Slechts één gezag blijft over, o haters van het abstracte “gezag”. En als gij dit anders weet te bedenken, moet gij het ook maar weer zeggen. Het gezag dat overblijft, is gelegen in de gemeenschappelijke verzorging en administratie van de arbeid. Want, als de maatschappelijke arbeid bezorgd wordt door groepen werkenden, ook dan nog zullen die groepen onderling hun arbeid moeten afspreken. De groep der bakkers in een stad zal moeten weten hoeveel koren gebouwd en geleverd kan worden, de groep der landbouwers hoeveel brood er nodig is, de groep van het vervoer hoeveel aangeboden zal worden.[10] Denken de “vrijen” soms dat, om dat af te spreken, alle individuen op een hoop zullen lopen en hun eigen “vrije wil” zullen uitgillen? Of zullen ze die zaken regelen door afgevaardigden?​ Het gezond verstand der sociaaldemocraten zegt dat weer alleen de laatste weg mogelijk is en dat de verstandige toekomstsocialisten die zullen inslaan. Welnu, die afgevaardigden zullen dus //over de productie// een beslissende stem hebben. En dat zal al zijn wat er over is van het gezag. Met andere woorden: de arbeid zelf, de techniek, de natuurlijke voorwaarden er van en de werktuigen, zullen ook dan nog maken dat de mens zich aan enige maatschappelijke regels zal hebben te onderwerpen. Dat hij dit gaarne doen zal behoeven wij, hopen wij, voor het publiek dat //ons// leest, niet te betogen.
  
 Maar bewezen is ook hiermee dat de anarchist met verwerping van elk “Gezag” ook in de toekomstmaatschappij weer warbegrippen kweekt. Maar bewezen is ook hiermee dat de anarchist met verwerping van elk “Gezag” ook in de toekomstmaatschappij weer warbegrippen kweekt.
Regel 696: Regel 694:
 ===== V. ===== ===== V. =====
  
-Wij hebben aangetoond dat er slechts één terrein is, waarop het gehele proletariaat samen handelen kan.+Wij hebben aangetoond dat er slechts één terrein is, waarop het gehele proletariaat samen //handelen// kan.
  
 Of de anarchist hoog springt of laag, of hij zich in bochten wringt, hij zal geen ander terrein kunnen aanwijzen. Of de anarchist hoog springt of laag, of hij zich in bochten wringt, hij zal geen ander terrein kunnen aanwijzen.
  
-Meent hij werkelijk dat de algemene werkstaking de voortdurende dagelijkse strijd om de politieke macht vervangen kan? De algemene staking, die grote actie, die men toch zeker niet “maken” kan, maar die zus of zo eens in een, dikwijls lang, aantal jaren kan komen? Moet niet juist ook aan haar een reusachtige organisatie voorafgaan? En hoe komt men tot de oefening, de scholing, de eensgezindheid,​ juist dan zo nodig, als men zich niet vooraf als gehele klasse geschoold, geoefend en verenigd heeft? En de enige weg waarop men zich als gehele klasse voortdurend praktisch, let wel praktisch, niet met woorden, niet met protesten, maar met daden, oefenen en scholen, verenigen kan, is: in de SDAP, is de politieke en parlementaire weg.+Meent hij werkelijk dat de algemene werkstaking de voortdurende dagelijkse strijd om de politieke macht vervangen kan? De algemene staking, die grote actie, die men toch zeker niet “maken” kan, maar die zus of zo eens in een, dikwijls lang, aantal jaren kan komen? Moet niet juist ook aan haar een reusachtige organisatie voorafgaan? En hoe komt men tot de oefening, de scholing, de eensgezindheid,​ juist dan zo nodig, als men zich niet vooraf als gehele klasse geschoold, geoefend en verenigd heeft? En de enige weg waarop men zich //als gehele klasse// voortdurend praktisch, let wel //praktisch//, niet met woorden, niet met protesten, maar met daden, oefenen en scholen, verenigen kan, is: in de SDAP, is de politieke en parlementaire weg.
  
 De verbinding van hervormingen onder het kapitalisme met het einddoel, het socialisme, dat is die weg. Het verbinden van middel met doel, het ogenblik van nu met het ideaal, dat is onze scholing. Het soms langzaam voortschrijden,​ het gaan met kleine stappen, de hervormingspolitiek,​ dat is het organisatiemiddel. Het soms snel gaan, het voortstormen als de tijd rijp en de gelegenheid gunstig is, dat is onze oefening. Het verbinden van evolutie met revolutie, van ontwikkeling,​ als het kan of moet, met omwenteling,​ dat is het geheim van onze tactiek. De verbinding van hervormingen onder het kapitalisme met het einddoel, het socialisme, dat is die weg. Het verbinden van middel met doel, het ogenblik van nu met het ideaal, dat is onze scholing. Het soms langzaam voortschrijden,​ het gaan met kleine stappen, de hervormingspolitiek,​ dat is het organisatiemiddel. Het soms snel gaan, het voortstormen als de tijd rijp en de gelegenheid gunstig is, dat is onze oefening. Het verbinden van evolutie met revolutie, van ontwikkeling,​ als het kan of moet, met omwenteling,​ dat is het geheim van onze tactiek.
Regel 850: Regel 848:
   * [9] Intussen is het verloop van deze staking ongunstig geweest.   * [9] Intussen is het verloop van deze staking ongunstig geweest.
   * [10] Is het nog nodig tegen een anarchist in te gaan, die, in debat, het kleinbedrijf wilde herstellen (en alle voordelen van de deling van de arbeid opgeven) door naar ieders huisje in de toekomst een elektrische draad te spannen en hem daar te laten maken wat hij nodig had? Of tegen D. N. die zei: dat de machinerie wel zo kolossaal kon worden dat zij alles produceerde. Bedoelt D. N. een machine die het ijzererts grijpt uit de aarde en een stoomschip voortbrengt?​ Of zal enige en dus geregelde menselijke arbeid altijd nodig zijn?   * [10] Is het nog nodig tegen een anarchist in te gaan, die, in debat, het kleinbedrijf wilde herstellen (en alle voordelen van de deling van de arbeid opgeven) door naar ieders huisje in de toekomst een elektrische draad te spannen en hem daar te laten maken wat hij nodig had? Of tegen D. N. die zei: dat de machinerie wel zo kolossaal kon worden dat zij alles produceerde. Bedoelt D. N. een machine die het ijzererts grijpt uit de aarde en een stoomschip voortbrengt?​ Of zal enige en dus geregelde menselijke arbeid altijd nodig zijn?
 +
 +{{tag>​marxisme anarchisme sociaaldemocratie organisatie}}
namespace/sociaaldemocratie_en_anarchisme.txt · Laatst gewijzigd: 23/11/21 15:21 door defiance