Anarchisme en Revolutie
Door Bart de Ligt
- Verschenen: 1922
- Bron: Anarchisme en revolutie, Baarn (1922), Hollandia-drukkerij; https://a-bieb.nl/library/de-ligt-bart-anarchisme-en-revolutie
- Digitalisering: Tommy Ryan
- Modernisering: Tommy Ryan
Van 25 tot 31 December 1921 had te Berlijn een belangrijk Internationaal Anarchistisch Congres plaats. Vrijwel alle Europese landen, en Midden en Zuid Amerika, waren er vertegenwoordigd. Men was samengekomen om naar aanleiding van de revolutionaire gebeurtenissen van de laatste jaren (1917-’21) zijn houding opnieuw te bepalen.
Bart De Ligt, die er o.a. de Nederlandse anarchistische beweging en het Internationaal Anti-Militaristisch Bureau vertegenwoordigde, publiceerde naar aanleiding van deze bijeenkomst in het ruimzinnige, links-marxistische tijdschrift Die Aktion van Pfemfert, een artikel, dat een scherpe kritiek bevatte op het anarchisme, waaruit vooral het burgerlijk-individualistisch onkruid gewied moest worden, terwijl het zich in maatschappelijk opzicht aanmerkelijk te herzien had. Hij ging uit van het feit, dat de anarchisten overal slechts een minderheid vormen. Zelfs al zouden zij principieel nog zo gelijk hebben, dan hadden zij hiermee toch praktisch te rekenen. Hun functie in de revolutionaire beweging was vooral richtend, verruimend en inspirerend van aard. Zij konden in vele opzichten met andere richtingen en stromingen meewerken, op voorwaarde evenwel, dat men hun vrijheid liet te handelen naar hun eigen overtuiging. Hij herinnerde aan de uitspraak van de Zwitserse christensocialist Matthieu, die als sterke kant van het anarchisme het spontane en morele naar voren had gebracht, waardoor „het wereldvraagstuk een karaktervraagstuk“ wordt. De Ligt erkende de morele deugden van het anarchisme, doch naar zijn mening schoot het in wetenschappelijk, organisatorisch en technisch opzicht nog gevaarlijk te kort. Het anarchisme, zou in zekere zin door het marxisme, en het marxisme door het anarchisme gecorrigeerd moeten worden, alvorens de mensheid van deze beide werkelijk voordeel zou kunnen trekken.
Dit artikel veroorzaakte heel wat commentaar in de internationale anarchistische pers. Doch behalve in Nederland en in de kringen van de Duitse anarcho-syndicalisten, vond het weinig instemming. Het verscheen later, van een inleiding voorzien, onder de titel “Anarchisme en Revolutie” bij de Hollandia Drukkerij te Baarn, en werd, door Muller-Lehning in het Duits vertaald, uitgegeven bij Der Syndikalist in Berlijn.
Jantien Vermeer
