Abdullah Öcalan
Abdullah Öcalan
Abdullah Öcalan (4 april 1949), ook kortweg bekend als Apo[1] (kort voor Abdullah en “oom” in het Koerdisch), is een links maatschappelijk denker, politiek gevangene en een van de medeoprichters van de in 1978 opgerichte Koerdische Arbeiderspartij (PKK), een guerrillabeweging welke streeft naar Koerdische autonomie en sinds 1984 in openlijk conflict is met de Turkse overheid.
De PKK was voor een groot deel buiten Turkije actief, o.a. in Syrië en het Kandil-gebergte in Noord-Irak. De PKK werd door de Syrische regering tot eind jaren 90 gedoogd, maar na dreigementen van Turkije om het land aan te vallen als ze hun steun aan de organisatie niet zouden stoppen, maakte dat de organisatie het land moest verlaten. Öcalan reisde naar verschillende landen en zocht politiek asiel. Uiteindelijk werd hij met ondersteuning van de Amerikaanse CIA en de Israëlische Mossad door de Turkse geheime dienst MIT in de Keniaanse hoofdstad Nairobi gearresteerd en naar Turkije overgebracht. Daar werd hij onder het Turkse strafrecht ter dood veroordeeld voor de formatie van een gewapende organisatie. Onder druk van de Europese Unie werd deze straf omgezet tot levenslange gevangenisstraf. Sinds 1999 zit Abdullah Öcalan gevangen op het eiland İmralı, in de zee van Marmara. Daar was hij van 1999 tot 2009 de enige gevangene. Öcalan bevindt zich nog altijd in isolatie, heeft geen contact met de buitenwereld en heeft nauwelijks toegang tot een rechtspersoon, tevens wordt bezoek van zijn familie hem ontzegt.
In 2012 was Öcalan betrokken bij vredesonderhandelingen met de Turkse overheid. Öcalan stelde dat de periode van gewapende strijd voorbij was en dat er een politieke oplossing moet komen voor het Koerdische vraagstuk. De wapenstilstand die na deze besprekingen tot stand kwamen werden in 2015 eenzijdig door de Turkse overheid ontbonden.[2]
Öcalan heeft vanuit de gevangenis verschillende boeken gepubliceerd. Enkele werden gebaseerd op zijn verdedigingstoespraken tijdens de rechtszaak rondom zijn arrestatie, anderen werden gebaseerd op uit de gevangenis gesmokkelde geschriften. Hoewel de PKK oorspronkelijk een Maoïstische organisatie was welke zich richtte op nationale bevrijding, heeft het denken van Öcalan een door libertaire elementen geïnspireerde wending genomen in wat hij het democratisch confederalisme noemt. Daarbinnen spelen ecologie en de bevrijding van de vrouw een belangrijke rol. Hiervoor ontwikkelde hij het concept van de jineologie, een feministische vrouwenkunde (“jin” betekend vrouw in het Koerdisch).
De ideeën van het democratische confederalisme zijn van grote invloed op de politieke structuren van de Democratische Federatie van Noord-Syrië (beter bekend als Rojava) en in andere gebieden waar de PKK veel invloed heeft, zoals het vluchtelingenkamp Makhmur of de Jezidi in Schengal in Noord-Irak.
