Gebruikershulpmiddelen
namespace:anarcho-pacifisme
Verschillen
Dit geeft de verschillen weer tussen de geselecteerde revisie en de huidige revisie van de pagina.
| Beide kanten vorige revisie Vorige revisie Volgende revisie | Vorige revisie Volgende revisie Beide kanten volgende revisie | ||
|
namespace:anarcho-pacifisme [04/05/20 15:00] defiance [Externe links] |
namespace:anarcho-pacifisme [19/05/20 20:29] defiance |
||
|---|---|---|---|
| Regel 23: | Regel 23: | ||
| **Anarcho-pacifisme**, ook wel **anarchistisch pacifisme** of **pacifistisch anarchisme**, is een stroming binnen het anarchisme welke geweld verwerpt als middel in de strijd voor sociale verandering, de afschaffing van kapitalisme en de staat. | **Anarcho-pacifisme**, ook wel **anarchistisch pacifisme** of **pacifistisch anarchisme**, is een stroming binnen het anarchisme welke geweld verwerpt als middel in de strijd voor sociale verandering, de afschaffing van kapitalisme en de staat. | ||
| - | Hoewel uiteindelijk alle anarchistische stromingen in feite een gelijkwaardige en egalitaire samenleving nastreven, en daarmee de afschaffing van de structurele uitbuiting van het kapitalisme en het structurele geweld van de staat, is geweld altijd een belangrijk discussiepunt geweest. Voor veel anarchisten is het duidelijk dat de staat en kapitalisten hun macht met geweld zullen verdedigen en dat er daarom een vorm van tegengeweld nodig is, op zijn minst ter zelfverdediging. Het anarcho-pacifisme wijst echter, in tegenstelling tot de meeste andere stromingen, geweld af en pleit voor lijdzaam verzet, blokkade en onttrekking (sabotage). Wat precies als geweld wordt gedefinieerd verschilt hierbij soms. | + | Hoewel uiteindelijk alle anarchistische stromingen in feite een gelijkwaardige en egalitaire samenleving nastreven, en daarmee de afschaffing van de structurele uitbuiting en het geweld van het kapitalisme en de staat, is het gebruik van geweld altijd een belangrijk discussiepunt geweest. Voor veel anarchisten is het duidelijk dat de staat en kapitalisten hun macht met geweld zullen verdedigen en dat er daarom een vorm van tegengeweld nodig is, op zijn minst ter zelfverdediging. Het anarcho-pacifisme wijst echter, in tegenstelling tot de meeste andere stromingen, geweld in het geheel af en pleit voor lijdzaam verzet, blokkade en onttrekking (sabotage). Wat daarbij precies als geweld wordt gedefinieerd verschilt soms. |
| - | Het pacifistisch anarchisme ontwikkelde zich vooral in Nederland, Duitsland, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten sterk. In Nederland hangt dit samen met de vrij grote [[religieus anarchisme|religieus-anarchistische]] en antimilitaristische bewegingen. [[Henry David Thoreau]] en [[Leo Tolstoj]] zijn vroege denkers in deze denkstroming. Later zouden de ideeën van Mahatma Gandhi veel invloed krijgen hoewel deze vaak vrij selectief aangehaald wordt. | + | Het pacifistisch anarchisme ontwikkelde zich vooral in Nederland, Duitsland, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten sterk. In Nederland hangt dit samen met de vrij grote [[religieus anarchisme|religieus-anarchistische]] en antimilitaristische bewegingen. [[Henry David Thoreau]] en [[Leo Tolstoj]] zijn vroege denkers in deze denkstroming. Later zouden de ideeën van Mohandas Gandhi veel aan invloed winnen, hoewel deze vaak vrij selectief aangehaald worden. |
| ===== Theorie en ontwikkeling ===== | ===== Theorie en ontwikkeling ===== | ||
| - | Eén van de centrale anarcho-pacifistische strategieën is de burgerlijke ongehoorzaamheid zoals deze door Henry David Thoreau werd geformuleerd in zijn essay //Civil Disobedience// uit 1849 (hoewel Thoreau zelf een sterk voorstander was van vuurwapenrechten en zelfverdediging).[1] Thoreau was een belangrijke vroege denker en had veel invloed op de ontwikkeling van het individualistische anarchisme in de Verenigde Staten en Europa. Zijn tekst over de burgerlijke ongehoorzaamheid wordt o.a. door Mohandas Gandhi, Martin Luther King, Jr. en Tolstoj genoemd als invloedrijk op hun ontwikkeling. Tolstoj zag dat "een geweldig wapen voor het ondermijnen (liever dan omverwerpen) van de staat voor individuen was om te weigeren om daaraan mee te werken en diens immorele eisen te gehoorzamen."[2] | + | Eén van de centrale anarcho-pacifistische strategieën is de burgerlijke ongehoorzaamheid zoals deze door Henry David Thoreau werd geformuleerd in zijn essay //Civil Disobedience// uit 1849 (hoewel Thoreau zelf een sterk voorstander was van vuurwapenrechten en zelfverdediging).[1] Thoreau was een belangrijke vroege denker en had veel invloed op de ontwikkeling van het individualistische anarchisme in de Verenigde Staten en Europa. Zijn tekst over de burgerlijke ongehoorzaamheid wordt o.a. door Mohandas Gandhi, Martin Luther King, Jr. en Tolstoj genoemd als invloedrijk op hun ontwikkeling. Tolstoj zag volgens Geoffrey Ostergaard dat "een geweldig wapen voor het ondermijnen (liever dan omverwerpen) van de staat voor individuen was om te weigeren daaraan mee te werken en diens immorele eisen te gehoorzamen."[2] |
| <WRAP left box 40%> | <WRAP left box 40%> | ||
| Regel 36: | Regel 36: | ||
| </WRAP> | </WRAP> | ||
| - | Voor Leo Tolstoj zou daarnaast zijn ervaring in het leger een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van zijn pacifistische ideeën. Nadat hij het leger had verlaten keerde hij terug naar zijn religieuze wortels waarbij 'deugdzaamheid' voor hem steeds centralere plek innam. Geweld stond volgens hem hier haaks op. Dit was volgens hem de ultieme autoritaire daad en werd gebruikt om het machtsmisbruik in stand te houden. Daarnaast was Tolstoj van mening dat staten geen recht hadden om recht te spreken, dit was de taak van god, en hierom zag hij de staat eveneens als zondig. Hij zou hierover, nadat hij getuigen was geweest van een publieke terechtstelling in Parijs, aan een vriend schrijven dat staten "onbeschaamd arrogant zijn in hun drang om gerechtigheid en de wet van god uit te voeren." Voor Tolstoj werd de //Bergrede// van Jezus Christus een centraal oriëntatiepunt voor zijn ideeën en ontwikkelde hieruit een geheel eigen christelijke en pacifistische filosofie. Daaronder voorstond hij niet alleen geweldloosheid, maar de volledige niet-deelname aan het staatssysteem van het niet betalen van belastingen tot het weigeren te stemmen (wat in die tijd sowieso slechts voor een zeer kleine bevoorrechte kring mensen mogelijk was). | + | Voor Leo Tolstoj zou zijn ervaring in het leger een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van zijn pacifistische ideeën. Nadat hij het leger had verlaten keerde hij terug naar zijn religieuze wortels waarbij het leiden van een 'deugdzaam' leven voor hem steeds centralere plek innam. Geweld stond volgens hem hier haaks op. Dit was volgens hem de ultieme autoritaire daad en werd gebruikt om het machtsmisbruik in stand te houden. Tolstoj was van mening dat staten geen recht hadden om 'recht' te spreken - volgens hem de taak van god. Hij zag hierom de staat als zondig. Hij zou hierover, nadat hij getuigen was geweest van een publieke terechtstelling in Parijs, aan een vriend schrijven dat staten "onbeschaamd arrogant zijn in hun drang om gerechtigheid en de wet van god uit te voeren." Voor Tolstoj werd de //Bergrede// van Jezus Christus een centraal oriëntatiepunt voor zijn ideeën en ontwikkelde hieruit een geheel eigen christelijke en pacifistische filosofie. Daaronder voorstond hij niet alleen geweldloosheid, maar de volledige niet-deelname aan het staatssysteem van het niet betalen van belastingen tot het weigeren te stemmen (wat in die tijd sowieso slechts voor een zeer kleine bevoorrechte kring mensen mogelijk was). |
| - | Hoewel Tolstoj het conflict in zijn geheel als iets problematisch zag, betekend het weigeren geweld te gebruiken voor veel andere anarcho-pacifisten niet per se dat men het principe van het verzet of dat van revolutionaire actie afwijst. Het is zelfs zo dat voor veel van hen de afwijzing van zulke vormen van verzet ertoe leidde dat zij [[anarcho-syndicalisme|anarcho-syndicalistische]] vormen van verzet als de algemene staking als een uitgelezen middel in de revolutionaire strijd zagen. [[Bart de Ligt]] en [[Clara Wichmann]], twee anarchisten uit Nederland, zijn hier een voorbeeld van. Wichmann hield zich vanwege haar achtergrond hoofdzakelijk met recht bezig, maar schreef ook over het syndicalisme. In 1920 schreef ze onder andere //Over de betekenis van het middel voor het doel// in de krant //De Vrije Communist// van de //Bond van Religieuze Anarcho-Communisten//.[3] De Ligt, welke al jaren een onvermoeide propagandist voor het antimilitarisme was, verbond Gandhi's principiële geweldloosheid met het idee van de algemene staking en ontwikkelde een concept van geweldloze directe actie, welke in de jaren 30 van de 20ste eeuw veel invloed had op pacifisten in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten. In //[[De overwinning van het geweld]]// (1933) stelde hij "hoe meer geweld, hoe minder revolutie."[4] | + | Hoewel Tolstoj het conflict in zijn geheel als iets problematisch zag, betekend het weigeren geweld te gebruiken voor veel andere anarcho-pacifisten niet dat men lijdzaam moet toekijken of dat men de revolutionaire actie afwijst. De afwijzing van van geweld leidde er voor veel anarcho-pacifisten toe dat men [[anarcho-syndicalisme|anarcho-syndicalistische]] vormen van verzet, zoals de algemene staking, als een uitgelezen middel in de revolutionaire strijd zagen. [[Bart de Ligt]] en [[Clara Wichmann]], twee anarchisten uit Nederland, zijn hier een voorbeeld van. Wichmann hield zich vanwege haar achtergrond hoofdzakelijk met recht bezig, maar schreef ook over het syndicalisme en het middel van geweld. In 1920 schreef ze //Over de betekenis van het middel voor het doel// in de krant //De Vrije Communist// van de //Bond van Religieuze Anarcho-Communisten//.[3] De Ligt, welke al jaren een onvermoeide propagandist voor het antimilitarisme was, verbond Gandhi's principiële geweldloosheid met het idee van de algemene staking en ontwikkelde een concept van geweldloze directe actie, welke in de jaren 30 van de 20ste eeuw veel invloed had op pacifisten in Groot-Brittannië en de Verenigde Staten. In //[[De overwinning van het geweld]]// (1933) stelde hij "hoe meer geweld, hoe minder revolutie."[4] |
| - | Mohandis 'Mahatma' Gandhi (1869-1948) is één van de meest invloedrijke personen op de hedendaagse pacifistische beweging. Gandhi werd zelf geïnspireerd door o.a. Thoreau, Ruskin en Tolstoj, waarbij hij met de laatste in de periode dat hij in Zuid-Afrika verbleef uitvoerige briefwisselingen had. Gandhi ontwikkelde echter een geheel eigen filosofie welke zich sterk liet inspireren door de Indiase religie en cultuur. Gandhi zei over zichzelf "ik zelf ben anarchist, maar van een andere soort" en naast de bevrijding en transformatie van India streefde hij de creatie van de //Ram Raj// na, het koninkrijk van god op aarde. | + | Mohandis 'Mahatma' Gandhi (1869-1948) is één van de meest invloedrijke personen op de hedendaagse pacifistische beweging. Gandhi werd zelf geïnspireerd door o.a. Thoreau, Ruskin en Tolstoj, waarbij hij met de laatste in de periode dat hij in Zuid-Afrika verbleef uitvoerige briefwisselingen had. Gandhi ontwikkelde een geheel eigen filosofie welke zich sterk baseerde op de Indiase religie en cultuur. Gandhi zei over zichzelf dat hij anarchist was, "maar van een andere soort". Naast de bevrijding en transformatie van India streefde hij de creatie van //Ram Raj// na, het koninkrijk van god op aarde. |
| <WRAP right box 50%> | <WRAP right box 50%> | ||
| Regel 47: | Regel 47: | ||
| </WRAP> | </WRAP> | ||
| - | Gandhi ontwikkelde een het concept dat hij //Satyagraha// noemde. De term betekend in Gajurati[5] 'standvast in de waarheid', dat door Gandhi werd aangewend als middel voor zijn geweldloze theorie. Hij vond passief verzet zwak en verkoos daarom het actieve geweldloze verzet. Daarbij lag voor hem echter niet de nadruk op de confrontatie, maar op de kracht van de waarheid. Daarbij zag hij een sterke relatie tussen het doel en de middelen, welke volgens hem niet van elkaar te scheiden waren. Hoewel Ghandi sterke anarchistische elementen in zijn filosofie had, zoals de nadruk op decentralisme, directe democratie en zijn opvatting dat de staat gecentraliseerde vorm van geweld representeerde, was hij ook een pragmatist. Hij gebruikte, zeker in zijn latere periode, dan soms ook niet-anarchistische middelen in zijn strijd voor de onafhankelijkheid van India, zoals zijn deelname aan het //Indiase Nationale Congres// (INC), wat in feite een Indisch-nationalistische partij was. Na de Eerste Wereldoorlog organiseerde Gandhi voor het INC meerdere geweldloze massabijeenkomsten, waarvan de Zoutmars in 1930 de bekendste is. Met de mars wilde hij bij Dandi, dat aan de oceaan lag, zelf zout gaan maken om zo te protesteren tegen het Britse zoutmonopolie in India. Het hele protest moest volgens Gandhi volgens het //Satyagraha// geweldloos verlopen. De mars van 384 km was het grootste protest tegen de Britse overheersing sinds de ongehoorzaamheidsbeweging in 1920-1922, en vormde een belangrijk onderdeel in de Indische onafhankelijkheidsstrijd. Tegen het eind liepen er ongeveer 50.000 mensen mee en het protest trok internationaal veel aandacht in de pers, waarmee de principes van Gandhi ook wereldwijde bekendheid verwierven.[6] De massale burgerlijke ongehoorzaamheid die uit de mars aanwakkerde bracht een boycotcampagne tegen Britse producten voort. | + | Gandhi ontwikkelde een het concept dat hij //Satyagraha// noemde. De term betekend in Gajurati[5] 'standvast in de waarheid', wat door Gandhi werd aangewend als middel voor zijn geweldloze theorie. Hij vond passief verzet zwak en verkoos daarom het actieve geweldloze verzet. Daarbij lag voor hem echter niet de nadruk op de confrontatie, maar op de kracht van de waarheid. Daarbij zag hij een sterke relatie tussen het doel en de middelen, welke volgens hem niet van elkaar te scheiden waren. Hoewel Ghandi sterke anarchistische elementen in zijn filosofie had, zoals de nadruk op decentralisme, directe democratie en zijn opvatting dat de staat gecentraliseerde vorm van geweld representeerde, was hij ook een pragmatist. Hij gebruikte, zeker in zijn latere periode, dan soms ook niet-anarchistische middelen in zijn strijd voor de onafhankelijkheid van India, zoals zijn deelname aan het //Indiase Nationale Congres// (INC), wat in feite een Indisch-nationalistische partij was. Na de Eerste Wereldoorlog organiseerde Gandhi voor het INC meerdere geweldloze massabijeenkomsten, waarvan de Zoutmars in 1930 de bekendste is. Met de mars wilde hij bij Dandi, dat aan de oceaan lag, zelf zout gaan maken om zo te protesteren tegen het Britse zoutmonopolie in India. Het hele protest moest volgens Gandhi volgens het //Satyagraha// geweldloos verlopen. De mars van 384 km was het grootste protest tegen de Britse overheersing sinds de ongehoorzaamheidsbeweging in 1920-1922, en vormde een belangrijk onderdeel in de Indische onafhankelijkheidsstrijd. Tegen het eind liepen er ongeveer 50.000 mensen mee en het protest trok internationaal veel aandacht in de pers, waarmee de principes van Gandhi ook wereldwijde bekendheid verwierven.[6] De massale burgerlijke ongehoorzaamheid die uit de mars aanwakkerde bracht een boycotcampagne tegen Britse producten voort. |
| De invloed van de ideeën van Gandhis geweldloze verzet heeft vandaag de dag invloed. In de populaire cultuur wordt er echter zeer selectief en oppervlakkig met de karakter van Gandhi omgesprongen wat ook heeft geleid tot karikatuur die de diepgaandere ideeën in zijn filosofie overstemmen. | De invloed van de ideeën van Gandhis geweldloze verzet heeft vandaag de dag invloed. In de populaire cultuur wordt er echter zeer selectief en oppervlakkig met de karakter van Gandhi omgesprongen wat ook heeft geleid tot karikatuur die de diepgaandere ideeën in zijn filosofie overstemmen. | ||
| Regel 56: | Regel 56: | ||
| </WRAP> | </WRAP> | ||
| - | De opkomst van het fascisme en de Tweede Wereldoorlog stelde het pacifisme voor een groot dilemma. Er waren in de aanloop naar de oorlog verschillende pogingen om zich te verzetten tegen het daarbij eveneens opkomende militarisme, al was dit vooral in landen waar het fascisme geen werkelijke voet aan de grond had. In die landen was namelijk geen tolerantie voor pacifistische opvattingen - deze zouden de nationale belangen schaden. Alex Comfort (1920-2000) was arts in Groot-Brittannië en een bewuste dienstweigeraar tijdens de oorlog. Hij was actief lid van de //Peace Plegde Union// (PPU), dat voor de oorlog nog stelde dat als de maatregelen van het //Verdrag van Versailles//[7] zouden worden teruggedraaid, Nazi-Duitsland diens agressie zou staken. [[George Orwell]], een criticus van het pacifisme, wierp pacifisten voor dat zij "objectief gezien pro-fascistisch" waren door te argumenteren dat "als je de oorlogsinspanningen van de ene partij dwarsboomt, je automatisch die van de andere helpt."[8] Na de annexatie van Sudetenland en de aanval op Tsjecho-Slowakije en Frankrijk zakte het lidmaatschap van de PPU in elkaar. De organisatie veranderde dan ook van stellingname en begon zich vooral te richten op de ondersteuning van dienstweigeraars en verzette zich tegen het bombarderen van civiele doelen in Europa door de geallieerden. Comfort schreef hiervoor in een Britse krant: | + | De opkomst van het fascisme en de Tweede Wereldoorlog stelde het pacifisme voor een groot dilemma. Er waren in de aanloop naar de oorlog verschillende pogingen om zich te verzetten tegen het daarbij eveneens opkomende militarisme, al was dit vooral in landen waar het fascisme geen werkelijke voet aan de grond had. In die landen was namelijk geen tolerantie voor pacifistische opvattingen - deze zouden de nationale belangen schaden. Alex Comfort (1920-2000) was arts in Groot-Brittannië en een bewuste dienstweigeraar tijdens de oorlog. Hij was actief lid van de //Peace Plegde Union// (PPU), dat voor de oorlog nog stelde dat als de maatregelen van het //Verdrag van Versailles//[7] zouden worden teruggedraaid, Nazi-Duitsland diens agressie zou staken. George Orwell, een criticus van het pacifisme, wierp pacifisten voor dat zij "objectief gezien pro-fascistisch" waren door te argumenteren dat "als je de oorlogsinspanningen van de ene partij dwarsboomt, je automatisch die van de andere helpt."[8] Na de annexatie van Sudetenland en de aanval op Tsjecho-Slowakije en Frankrijk zakte het lidmaatschap van de PPU in elkaar. De organisatie veranderde dan ook van stellingname en begon zich vooral te richten op de ondersteuning van dienstweigeraars en verzette zich tegen het bombarderen van civiele doelen in Europa door de geallieerden. Comfort schreef hiervoor in een Britse krant: |
| <blockquote>Het bombarderen van Europa is niet het werk van soldaten noch van verantwoordelijke staatslieden. Het is het werk van bloeddorstige idioten... nacht na nacht moeten de Europeanen, die hun vrijheid riskeren om te luisteren [naar de radio], de etterende dreigementen en het opgeschep van bloeddorstige en reactionaire burgers aanhoren. Zij zijn het tegendeel van diegenen die elke verachtelijke operatie lankmoedig en vol tevredenheid begeleiden met eenzelfde lakse traagheid als wij hebben getoond bij constructieve beleidstaken als het bieden van een veilige haven voor de joodse vluchtelingen.[9]</blockquote> | <blockquote>Het bombarderen van Europa is niet het werk van soldaten noch van verantwoordelijke staatslieden. Het is het werk van bloeddorstige idioten... nacht na nacht moeten de Europeanen, die hun vrijheid riskeren om te luisteren [naar de radio], de etterende dreigementen en het opgeschep van bloeddorstige en reactionaire burgers aanhoren. Zij zijn het tegendeel van diegenen die elke verachtelijke operatie lankmoedig en vol tevredenheid begeleiden met eenzelfde lakse traagheid als wij hebben getoond bij constructieve beleidstaken als het bieden van een veilige haven voor de joodse vluchtelingen.[9]</blockquote> | ||
| Regel 125: | Regel 125: | ||
| * [1] Geoffrey Ostergaard, //Resisting the Nation State, the pacifist and anarchist tradition//, 1982 | * [1] Geoffrey Ostergaard, //Resisting the Nation State, the pacifist and anarchist tradition//, 1982 | ||
| - | * [2] Idib. | + | * [2] Ibid. |
| * [3] [[Clara Wichmann]], //Over de beteekenis van het middel voor het doel//, De Vrije Communist, orgaan van de Bond van Religieuze Anarcho-Communisten (BRAC), 8 mei 1920 | * [3] [[Clara Wichmann]], //Over de beteekenis van het middel voor het doel//, De Vrije Communist, orgaan van de Bond van Religieuze Anarcho-Communisten (BRAC), 8 mei 1920 | ||
| * [4] [[Bart de Ligt]], //[[De overwinning van het geweld]]//, 1935, pag. 27 | * [4] [[Bart de Ligt]], //[[De overwinning van het geweld]]//, 1935, pag. 27 | ||
| Regel 131: | Regel 131: | ||
| * [6] Engelstalige bijdrage Wikipedia '[[https://en.wikipedia.org/wiki/Salt_March|Salt March]]' | * [6] Engelstalige bijdrage Wikipedia '[[https://en.wikipedia.org/wiki/Salt_March|Salt March]]' | ||
| * [7] Verdrag van Versailles: met het //Verdrag van Versailles// werd formeel de Eerste Wereldoorlog beëindigd. In het verdrag werd Duitsland //defacto// verantwoordelijk gehouden voor de Eerste Wereldoorlog. Daarom werd vastgelegd dat Duitsland zich moest demilitariseren, bepaalde gebieden als Elsas-Lotharingen en delen van Oost-Pruisen moest afstaan, werd deels bezet het moest vergaande herstelbetalingen moest doen voor de gelede schade van de oorlog. Critici waarschuwde dat dit vergaande gevolgen zou kunnen hebben voor de internationale betrekkingen en de politieke ontwikkelingen in Duitsland zelf. Door sommigen wordt het Verdrag van Versailles gezien als het eerste opstapje naar de Tweede Wereldoorlog. | * [7] Verdrag van Versailles: met het //Verdrag van Versailles// werd formeel de Eerste Wereldoorlog beëindigd. In het verdrag werd Duitsland //defacto// verantwoordelijk gehouden voor de Eerste Wereldoorlog. Daarom werd vastgelegd dat Duitsland zich moest demilitariseren, bepaalde gebieden als Elsas-Lotharingen en delen van Oost-Pruisen moest afstaan, werd deels bezet het moest vergaande herstelbetalingen moest doen voor de gelede schade van de oorlog. Critici waarschuwde dat dit vergaande gevolgen zou kunnen hebben voor de internationale betrekkingen en de politieke ontwikkelingen in Duitsland zelf. Door sommigen wordt het Verdrag van Versailles gezien als het eerste opstapje naar de Tweede Wereldoorlog. | ||
| - | * [8] [[George Orwell]], //Pacifism and the War//, Partisan Review, London. augustus-september 1942 | + | * [8] George Orwell, //Pacifism and the War//, Partisan Review, London. augustus-september 1942 |
| * [9] David Goodway, //Introduction" to Writings Against power and death: the anarchist articles and pamphlets of Alex Comfort// Freedom Press, London, 1994, pag. 7–30 | * [9] David Goodway, //Introduction" to Writings Against power and death: the anarchist articles and pamphlets of Alex Comfort// Freedom Press, London, 1994, pag. 7–30 | ||
| * [10] Alex Comfort, //Peace and Disobedience//, 1946; in //Anarchism - A Documentary History of Libertarian Ideas//, Vol. 2, pag. 51 | * [10] Alex Comfort, //Peace and Disobedience//, 1946; in //Anarchism - A Documentary History of Libertarian Ideas//, Vol. 2, pag. 51 | ||
| Regel 145: | Regel 145: | ||
| ===== Bronnen ===== | ===== Bronnen ===== | ||
| - | * [[Peter Marshall]], //Demanding the Impossible//, 1991 | + | * [[Peter Marshall]], //Demanding the Impossible//, Harpercollins 1991; o.a. hoofdstukken //Leo Tolstoy// en //Mohandis Gandhi//. |
| * Peter Gelderloos, //How Nonviolence Protects the State//, South end Press 2007 | * Peter Gelderloos, //How Nonviolence Protects the State//, South end Press 2007 | ||
| - | * Robert Graham (ed.), //A Documentary History of Libertarian Ideas//, vol. 1, 2005 | + | * Robert Graham (ed.), //A Documentary History of Libertarian Ideas//, vol. 1, Black Rose Books 2005 |
| * De [[https://en.wikipedia.org/wiki/Anarcho-pacifism|Engelstalige]] Wikipedia-bijdrage over anarcho-pacifisme. | * De [[https://en.wikipedia.org/wiki/Anarcho-pacifism|Engelstalige]] Wikipedia-bijdrage over anarcho-pacifisme. | ||
namespace/anarcho-pacifisme.txt · Laatst gewijzigd: 04/10/20 19:01 door defiance
Paginahulpmiddelen
Tenzij anders vermeld valt de inhoud van deze wiki onder de volgende licentie: CC Attribution-Noncommercial-Share Alike 4.0 International
