Henry David Thoreau, geboren als David Henry Thoreau (Concord, Massachusetts, 12 juli 1817 – aldaar, 6 mei 1862), was een Amerikaans essayist, leraar, sociaal filosoof, natuuronderzoeker en dichter. Thoreau was een leidend trancedentalist[1] en het bekendst door zijn boek Walden (1854) - een reflectie op het eenvoudige leven in de natuurlijke omgeving - en zijn essay The Duty of Civil Disobedience (Burgerlijke ongehoorzaamheid, 1849) - een argument voor ongehoorzaamheid tegen een onrechtvaardige staat.

Thoreau produceerde een grote hoeveelheid boeken, artikelen, essays, dagboeken en poëzie. Enkele van zijn nog altijd belangrijke werken zijn zijn geschriften met natuurlijke observaties en zijn filosofische werken, waarin hij een voorloper was op het gebied van de ecologie en ecologische geschiedenis - twee onderwerpen die tegenwoordig een rol spelen in het hedendaagse denken over het milieu.

Thoreaus literaire stijl verweeft zijn nauwe observatie van de natuur met persoonlijke ervaringen, scherpe retoriek, symboliek en historische vertellingen en spreekt op een poëtische, filosofische wijze met een oog voor detail. Thoreau was zo gefascineerd door het overleven onder barre omstandigheden en het vinden van de werkelijke noodzaak van het leven dat hij zich twee jaar terugtrok in een hut bij Walden Pond, een diep meer vlak bij Concord, waar hij woonde.[2]

Henry David Thoreau was abolitionist oftewel pleitbezorger voor de afschaffing van de slavernij en sprak zich in lezingen sterk uit tegen de Fugitive Slave Law, waarin lag vastgelegd hoe slaven terug moesten worden gebracht naar hun meesters. Hij prees het werk en de activiteiten van andere abolitionisten als Wendell Phillips en verdedigde John Brown, die pleitte voor gewapend verzet tegen de slavernij en zich afzette tegen het pacifisme van de anti-slavernijbeweging. Thoreaus werk over burgerlijke ongehoorzaamheid zou later veel invloed hebben en inspireerde onder andere Leo Tolstoj, Mohandas Gandhi en Martin Luther King Jr.[3] Tevens was zijn werk van invloed op het individualistisch anarchisme, eco-anarchisme en anarcho-pacifisme.

Er wordt soms gesteld dat Thoreau een anarchist was. Dit wordt gebaseerd op zijn ideeën over het corrumperende effect van regeringen. Toch stelt Thoreau in zijn werk vooral 'beter' bestuur voor, al blijft onduidelijk wat hij daarmee bedoeld. In het Engels zijn de woorden 'regering' en 'bestuur' identiek, wat de deur open laat voor zowel reformistische als radicalere interpretaties. In The Duty of Civil Disobedience schrijft hij: “Ik vraag niet direct voor geen regering, maar direct om beter bestuur.”[4] Later stelt hij: “'Die regering is het best, die in het geheel niet regeert;' en wanneer de mens er klaar voor is, zal dit het soort bestuur zijn dat zij zullen hebben.”[5]

• Burgerlijke ongehoorzaamheid is een plicht, 1849

• [1] Transcendentalisme: stroming in de filosofie welke zich in de jaren 20 en 30 van de 19de eeuw ontwikkelde in het oosten van de Verenigde Staten. Centraal staat het idee dat mens en natuur inherent goed van aard zijn, maar dat de maatschappij en diens instituties deze corrumperen. De mens is naar die logica het puurst en best als deze 'zelfvoorzienend' en onafhankelijk is. Ralph Waldo Emerson was een centrale denker. (Russell Goodman, 2015). Transcendentalism, Stanford Encyclopedia of Philosophy.
• [2] Henry David Thoreau, A Week on the Concord and Merrimack Rivers / Walden / The Maine Woods / Cape Cod, Library of America.
• [3] Lawrence Rosenwald, The Theory, Practice and Influence of Thoreau's Civil Disobedience.
• [4] Henry David Thoreau, Resistance to Civil Government.
• [5] Henry David Thoreau, Resistance to Civil Government.

• De Engelstalige wikipediabijdrage over Henry David Thoreay.